Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

1. het verleenen van genees- en heelkundige hulp aan on- en minvermogende lijders;

2. het bevorderen van het onderwijs in speciale genees- en heelkundige vakken (Goossens)

'De kliniek heeft vanaf het begin grote aandacht besteed aan de bestrijding van zuigelingen- en kinderziekten en opende in 1903 een bureau voor zuigelingenzorg. Ook nam de vereniging het initiatief tot de oprichting van de Vereeniging Ziekenverpleging.

'Onvermogenden werden kosteloos behandeld (...).' Voor minvermogenden waren 'toegangskaarten à f. 1 verkrijgbaar, welke een half jaar geldig [waren] voor alle afdeelingen. Aan onvermogenden die door hun wijkdokter met een schriftelijk bewijs naar de kliniek w[e]rden verwezen, w[e]rden uit de apotheek van het ziekenhuis geneesmiddelen kosteloos verstrekt.' (Smissaert en Blankenberg)

de dochterorganisatie, de Vereeniging Ziekenverpleging te Utrecht, opgericht in 1891.

Het initiatief werd genomen door de arts H. Snellen, samen met de artsen Th. Drentz, P.Q. Brondgeest, A.P. van Mansvelt, die tevens in het bestuur zitting namen. (Bosschaert e.a.)

De Commissie van Toezicht die in 1885 de Kliniek met succes voor het voetlicht bracht bij de gegoede burgerij, bestond uit de leden: mr. W.J. Rooyaards van de Ham, mr. S.J. van Geuns en ds. J.G.L. Nolst Trenité. (Bosschaert e.a.)

Bij de oprichting huurde Snellen twee localen in het Cholera Hospitaal; vanaf april 1866 tot 1886 werd 'de beneden-achterkamer van het gebouw "Het IJzeren Hek" in gebruik genomen'. Dankzij het optreden van de in 1885 ingestelde Commissie van Toezicht, werd het mogelijk de Kliniek zoveel goede publiciteit te bezorgen dat het pand Wittevrouwenstraat H 620a (nu nr. 1) gehuurd kon worden voor f. 500, per jaar. Deze huisvesting duurde tot 1908. (Bosschaert e.a.)

23 juni 1886; 24-11-1891

P.D. 't Hart, Leven in Utrecht 1850-1914 Groei naar een moderne stad (Hilversum 2005) 43.

D. Bosschaert en J.G. van Cittert-Eymers, Kliniek tot herkenning en Genezing van Tand-, Oor-, Huid-, Keel- en Kinderziekten te Utrecht 1865-1929 (Utrecht 1965) 4-17.

H. Smissaert, Armenzorg in Nederland gemeente Utrecht (Amsterdam 1896) 245-247. (diens bron: Van Ebbenhorst Tengbergen, Liefdadige e.a. nuttige instellingen)

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de C haufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 770 en 810.

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 2e jrg. (1901) 149.

ad activiteit:

Het Tijdschrift voor armenzorg vermeldt in de 2e jaargang op p. 149 de volgende, uit het jaarverslag van de kliniek over 1900-1901, geputte gegevens:

'In de afdeeling oor-keelziekten (...) werden behandeld 652 patiënten;

In de afdeeling kinderziekten (...) 631 patiënten met 3012 consulten;

In de afdeeling huidziekten (...) werden behandeld 180 patiënten met 1213 consulten;

61 zenuwzieke patiënten met 314 consulten werden behandeld;

In de afdeeling tandziekten werden behandeld 3992 lijders.'

inkomsten:

1. vrijwillige bijdragen;

2. tegemoetkomingen van niet-geheel onvermogende patiënten;

3. honoraria van hen, die van het onderwijs gebruik maken;

4. bijdragen van begunstigers, leden en donateurs. (Smissaert)

ad publicaties van de vereniging:

De Kliniek tot herkenning & genezing van tand-, oor-, huid-, keel- en kinderziekten etc. bevat o.m. de bijlagen:

1. financieel overzicht 1865-1881;

2. namen van de bestuursleden;

3. overzicht aantal patienten;

en het reglement uit 1871.