Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Inrichting voor ooglijders genoemd (gangbare verkorte naam)

'duurzaamheid en bloei te verschaffen aan eene hier ter stede bestaande Instelling ter verpleging van ooglijders' (Van Lieburg)

Het instandhouden van een kliniek en een polikliniek voor 'ooglijders' door het instandhouden van een fonds voor dat doel. (Van Lieburg)

Het Rotterdamsch Sanatorium, opgericht in 1890 en eveneens gevestigd te Rotterdam. Hier bracht De Moll aanvankelijk al zijn patiënten van de Inrichting voor ooglijders onder, later alleen zijn eerste klasse-patiënten. (Van Lieburg)

F.D.A.Ch. van Moll, die in 1874 een polikliniek voor ooglijders had opgericht besloot in 1891: 'Zeventien jaren heb ik te kampen gehad met geldgebrek, met gemis aan fondsen om medicamenten, verbandstoffen (....) (en) heb ik niemands steun gevraagd. Nu dit echter niet meer gaat (...) heb ik gemeend dat het plicht was om hulp te vragen en heb mij per circulaire bij eenige menschenvrienden aangemeld en eenigen geldelijke steun gevraagd.'  (Van Lieburg)

De Inrichting voor de verpleging van de in de polikliniek behandelde patiënten werd in 1879 geopend in de Jacobstraat nr. 14. In de loop der jaren verhuisde men naar de ruimere panden Jacobsstraat nrs. 25-27. Deze panden werden op hun beurt ontruimd om de patiënten over te brengen naar het inmiddels mede door de Moll opgericht Rotterdamsch sanatorium, maar alleen de eerste klas-patiënten bleven daar; de overigens keerden in 1891 terug naar de Jacobsstraat om 1897 gehuisvest te worden op Leuvehaven nr. 83, "een nieuw gebouw met tuin, behoorlijk ingedeeld met voldoende ruimte, goed geventileerd en verwarmd, naar de eisen der wetenschap ingericht".

De inrichting aan de Leuvehaven 83, geopend op 9 november 1874, later verhuisd naar de Geldersche kade 16, beide te Rotterdam. (Van Lieburg)

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 3e jng. (1902) 114 (een terugblik op de vereeniging sinds 1874, tevens vermelding van gegevens uit het jaarverslag 1901).

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 848.

M.J. van Lieburg, Coolsingelziekenhuis te Rotterdam (1839-1900) (Amsterdam 1986) 93-95.

ad Koninklijk Besluit:

Register van de Staatscourant van 1893.

gegevens, inclusief de laatste vermelding, ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief

ad activiteit:

'Sedert 9 november 1874 werden in de polikliniek 49556 patiënten ingeschreven (...); vanaf de oprichting der kliniek, 1 september 1879, werden 3706 patienten gedurende 50435 dagen verpleegd, terwijl er in het geheel 4067 operaties werden verricht. (...) Alle lijders worden kosteloos behandeld en, wanneer zij te arm zijn om de noodige verbandstoffen en medicamenten te betalen, worden deze hun zoo mogelijk gratis verstrekt'. (Tijdschrift)

ad laatste vermelding:

De vereniging heeft ook na de tweede wereldoorlig bestaan getuige de volgende passage uit de inleiding van de inventaris van de 'Stichting voor Ooglijders/Stichting Oogziekenhuis Rotterdam' (1865) 1866 - 1996: 'Bij het bombardement en de brand van Rotterdam in mei 1940 zijn beide voormelde inrichtingen verwoest. Spoedig daarop werd besloten om samen een (nood)ziekenhuis en een polikliniek in te richten. Men besloot tot samensmelting door de oprichting van de 'Stichting voor Ooglijders'. Door de oorlogsomstandigheden is ook een groot gedeelte van de archivalia van de verenigingen verloren gegaan.

In verband met het toekennen van subsidies, verwerving van legaten enz. werd besloten om de beide verenigingen [Vereeniging Inrichting voor Ooglijders te Rotterdam én de Vereeniging tot het verleenen van hulp aan minvermogende Ooglijders voor Zuid-Holland] niet op te heffen. U zult dus ook archiefstukken aantreffen na 1940, die betrekking hebben op de verenigingen'.

ad laatste vermelding:

ontleend aan een in de inventaris vermelde ledenlijst van 1991.