Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

De Vereeniging Hulp voor weezen was opgericht ter ondersteuning van de 'Inrigting' die zich ten doel stelde 'de verpleging en de verzorging, mitsgaders de voorziening in het godsdienstig en maatschappelijk onderwijs, van behoeftige ouder- of vaderlooze jongelingen en meisjes van de beide Israëlitische gemeenten te 's-Gravenhage, alsmede hunne opleiding tot ambachten of andere maatschappelijke betrekkingen (art. 1).

Oprichting en instandhouding van een weeshuis voor joodse kinderen mogelijk maken. In het begin waren dit er enkelen, rond 1890 zijn het er 35 tegelijk. (Pimentel)

Op initiatief van opperrabijn Berisch Samuel Berenstein kwam op 19 augustus 1849 ten huize van mr. Daniël Polak Daniëls een breed samengestelde commissie bijeen. De opzet was te komen tot de oprichting van een weeshuis. In die commissie hadden naast de opperrabijn en de gastheer ook zitting genomen: de notaris J.E. Andries, de jurist mr. Abraham de Pinto, de industrieel Karel Enthoven Lzn., de arts dr. Louis Joseph de Jongh, de schilder David Bles, de boekhandelaar Isaak Belinfante, de zakenlieden Ezechiel Machiel Abrahams, Benjamin Cohen en Wolf Jacobson, en de aannemer Abraham de Groot. Tot voorzitter werd de heer Berenstein benoemd, mr. D. Polak Daniëls zegde toe het secretariaat te voeren. Deze beiden stelden voor de sefardische opperrabijn Jacob van Jacob Ferares uit te nodigen om in de oprichtingscommissie zitting te nemen, welk aanbod gaarne werd aanvaard. (Van Creveld)

Het weeshuis werd opgericht en gevestigd aan de Stille Veerkade 20 in dec. 1849. De plechtige opening vond plaats op 30 januari 1850. In 1880 verhuisde het Weeshuis naar de Raamstraat 9 (tot mei 1932). Het laatste adres was Pletterijstraat 66.

I.B. van Creveld, Het wezen van wezen. Joodse wezen in Den Haag 1850-1943. Een monument (Den Haag z.j.).

I.B. van Creveld, Kille-zorg. Driehonded jaar sociale geschiedenis van joods Den Haag (Den Haag 1997) 161-178.

Moses Henriquez Pimentel, 'De Weldadigheidsinstellingen onder de Israëlieten te 's-Gravenhage', in Haagsch Jaarboekje 1891, 52-56.

De gegevens worden ondersteund door de inleiding van de inventaris/plaatsingslijst van de archiefbestanden, waaraan bovendien de laatste vermelding is ontleend.

ad leden:

'Als leden der inrichting worden beschouwd allen die tot hare instandhouding jaarlijks eene som van tenminste f. 2,60 bijdragen.' (t.a.p.)

ad laatste vermelding;

Zoals veel joodse verenigingen zou ook deze na de oorlog geen bestaansreden meer hebben omdat de meeste joodse wezen waren vermoord. Waarschijnlijik bleef zij als vereniging of stichting nog tot 1982 bestaan ter afwikkeling van zakelijke aangelegenheden.

inkomsten:

Deze bestonden uit contributies, opbrengsten van collectes, offergelden, 'Bussen en ommegangen bij feestelijkheden'. (Van Creveld)