Protestantsche Vereeniging onder de zinspreuk "Christelijk hulpbetoon"
Naam | Protestantsche Vereeniging onder de zinspreuk "Christelijk hulpbetoon" |
Alternatieve namen |
|
Plaats | Den Bosch |
Provincie | Noord-Brabant |
Begindatum | 11 januari 1844 (oprichting) |
Einddatum | 1972 (opheffing) |
Levensbeschouwing | protestants |
Richtgroep (uitleg) | Armen algemeen, Protestanten (landelijk), Wezen |
Werkingsgebied | Landelijk |
Doelstelling | 'voor het Protestantisme te waken en werkzaam te zijn, door Protestanten, bijzonder behoeftige, tegen den invloed der Propaganda te beveiligen' (inventaris Chr. Hulpbetoon) 'voor het Protestantisme werkzaam zijn in het bijzonder door het verlenen van geldelijke steun aan Protestanten en Protestantse instellingen in de meest uitgebreide zin' (inventaris Vereeniging ter bevordering van Welstand) |
Activiteit | Om het bovenomschreven doel te bereiken zou de vereniging: '- Hunne Godsdienstige en zedelijke vorming bevorderen, zoowel door verspreiding des Bijbels en de meest mogelijke uitbreiding van Evangelisch onderrigt, als door de uitdeeling van kleine Godsdienstige geschriften, waartoe de Vereeniging zich ook met de in ons Vaderland bestaande Bijbel-, Traktaat- en Zendeling-genootschappen in verband zal stellen; 'De meeste voorschotten dienen om de begunstigden in staat te stellen te midden eener overwegend Roomsche bevolking landbouw- of een ander bedrijf voort te zetten of uit te oefenen. Bovendien worden van wege de vereeniging weezen verpleegd (door betaling der uitbestedings-kosten) en enkele giften gegeven.' (Blankenberg) |
Heeft als afdeling(en) | ofwel secties (tot 50 leden) in het gehele land; een aantal secties vormde per regio een departement (tot 1000 leden). Er waren de departementen Almelo, Arnhem, Amsterdam*, Breda, Bergen op Zoom, Cuijk, Delft*, Eindhoven, Elst, Geertruidenberg*, Den Haag, Groningen*, Den Bosch, Heusden, Langstraat*, Leeuwarden*, Leiden*, Maastricht*, Middelburg*, Roermond*, Rotterdam*, Schiedam*, Tiel, Vught*, Zaandam* en Zutphen. Voorts was er een aantal secties, dat niet tot één departement was samengevoegd. In het Adresboek van Alkmaar 1876 wordt ook een afdeling van Christelijk Hulpbetoon noemd, zo ook in het Jaarboekje voor de Stad Haarlem 1891. |
Aangesloten bij | de in 1846 opgerichte Commissie tot bevordering van Samenwerking, tezamen met de protestantse verenigingen: Maatschappij tot bevordering van Welstand, voornamelijk onder landlieden (Breda, 1822), Unitas (Den Haag, 1846) en vanaf 1861, Phylactérion. |
Oprichters | ds. C.W. Pape, predikant te Heusden en voorzitter van het Provinciaal Kerkbestuur, vormde samen met ds. Betz en Verster het Provisionele Hoofdbestuur van de vereniging (inventaris in het BHIC) |
Bestuursleden | Het eerste Hoofdbestuur van juli 1844 koos als voorzitter ds. G.A. van Limburg Brouwer, predikant te Amsterdam, als vice-voorzitter ds. C.W. Pape en als secretaris en penningmeester resp. ds. Betz. en ds. Verster. Voorts 6 predikanten uit Den Bosch als gewone bestuursleden. Het bestuur was in 1856 als volgt samengesteld: Dr. G.A. van Limburg Brouwer te Amsterdam, president, mr. J. Versfelt te Den Bosch, vice-president, P.D.R. Muller te Den Bosch, thesaurier, J.G. Betz te Den Bosch, secretaris en ds. C.W. Pape te Heusden, honorair lid. Voorts de leden: J.F.L. Verster te Den Bosch, dr. C.H. van Herwerden CHzn. te Groningen, R.D. Smeding te Leeuwarden, mr. M.A. Hartman te Den haag, dr. F.J. Domela Nieuwenhuis te Amsterdam, J.J. de Kanter te Middelburg, D. Pijzel te Dordrecht, W. Bezemer te Berlicum en dr. A. Rutgers van der Loeff te Leiden. |
Verantwoording gegevens | ad activiteit: J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 506. De overige gegevens zijn ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief, aan dat van een aantal departementen en aan de inventaris van het archief van de Vereeniging van Welstand in het BHIC
|
Opmerkingen | ad begindatum: Op 11 jan. 1844 werd in Den Bosch door zeven predikanten, onder leiding van ds. Pape, het Provisionele Hoofdbestuur der geprojecteerde Vereeniging ingesteld. De 'oprichtingsvergadering' aldus de inleider, vond plaats op 31 juli 1844. Een hoofdbestuur van 12 leden werd geïnstalleerd met de overige bestuursleden die allen in Den Bosch woonden. (inventaris verenigingsarchief BHIC) ad opheffingsdatum: De vereniging is na een fusie in 1972 opgegaan in Stichting Wervershoof' (t.a.p.) ad relaties: afdelingen, voorzien van een astrix, hebben een eigen formulier |
Archief
Het archief van de Vereeniging Christelijk Hulpbetoon 1844 – 1972 wordt onder toegangsnummer 186 bewaard in Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC); archieftitel: Christelijk Hulpbetoon, en opvolgers 1844-1993. Het bevat o.m.:
Reglementen Christelijk Hulpbetoon, 1843, 1853. 1912 1948
Jaarverslagen, 1851 – 1955;
Staat van ingekomen stukken departement Cuijk, 1857 - 1868;
ingekomen stukken bij departement Cuijk, 1863 - 1871;
Akten van schuldbekentenissen voor Christelijk Hulpbetoon, 1845 - 1930;
Aflossen leningen, 1886 - 1938;
Bijlagen staten debiteuren nrs B1-B6 / 866 / 893 / 950 / 1105 / 1002 / 1028 / 1134 / 1228 / 1263 / 1394 / 1397 / 1448 / 1456 / 1473 / 1477 en 1485, over de jaren 1879 - 1958.
Gedenkboek 100-jarig bestaan vereniging in 1943, 1946
Boek van dr A.A. van Ruler "Na 100 jaar kromstaf. Onze houding tegenover Rome", 1953,
De bijlagen bij de inventaris bevatten gegevens m.b.t. 'ledenaantal Christelijk hulpbetoon' en 'voorzitters en secretarissen Christelijk hulpbetoon 1844-1957'.
Ook in diverse andere archieven die het Brabants Historisch Informatie Centrum beheert, komen stukken van en over Christelijk Hulpbetoon voor. De archieven van de classes Breda, Eindhoven en 's-Hertogenbosch, van de Maatschappij van Welstand en van diverse hervormde gemeenten bevatten ingekomen stukken van Christelijk Hulpbetoon en stukken van verschillende Noordbrabantse departementen.
Een groot bestand met originele archiefstukken berustte in Het Utrechts Archief en bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam. De collectie van het Utrechts Archief is inmiddels gevoegd bij dat in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, inclusief plaatsingslijst en omschrijving.
Het archiefformulier is bij uitzondering samengesteld uit dossiergegevens van deze bijeengevoegde bestanden.
Literatuur
Toon literatuur over de vereniging
Toon publicaties van de vereniging