Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

Te dienen 'tot bezoek en steun van behoeftige zieken.' (Falkenburg)

'ondersteuning te verleenen aan en voor zover mogelijk in de behoeften te voorzien van alhier woonachtige Nederlands Israëlitische arme zieken en kraamvrouwen.' (Pimentel)

'De vereeniging steunt Israëlitische behoeftigen, die niet voor opneming in het Isr. Ziekenhuis in aanmerking komen, b.v. lijders aan chronische ziekten en invalieden; verder ondersteunt zij gezinnen wier kostwinners wegens ziekte aan hun beroep en verdienste onttrokken zijn.' (Blankenberg)

Vóór de opening van het Israëlitisch ziekenhuis in augustus 1873: steun aan arme zieken, ook in de vorm van medische hulp. Daarna werd met goedkeuring van de 'grote kerkeraad' een overeenkomst gesloten, waarbij 'het ziekenhuis zich verbond tegen eene jaarlijksche uitkering alle zieken op te nemen, die door het bestuur der vereeniging op eene verklaring van een geneesheer, die verpleging in het ziekenhuis wenschelijk oordeelt, naar het gesticht zouden worden verwezen'. (Falkenburg)

de vereniging het Iraëlietisch Ziekenhuis, opgericht in 1871 en  gevestigd te Den Haag.

administrateur: dr. S.E. Stein in 1846, 1847, 1848, 1850, 1855, 1864;

president/voorzitter: dr. J. Sarluis in 1870, M. Prins in 1891, 1894, 1900;

rentmeester: S.J. Goldsmit in 1846, 1847, 1848, 1850, 1855, 1864, 1870, B. Edersheim in 1880;

armen-ziekenverzorger: J. Goedkindt in 1846, 1847, 1848, 1850, 1855, A. Abrahams in 1864, 1870;

president-armverzorger:A. Abrahams in 1880;

secretaris-regent honorair: E. van Oven in 1880;

penningmeester: E. Edersheim Bz. in 1891;

thesaurier-secretaris: E. Edersheim Bzn. in 1894, 1900;

overig: J.N. Lansberg in 1891, 1894, 1900.

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland 3e deel: Gemeente 's-Gravenhage (Amsterdam 1897) 264-266. (In opdracht der Vereeniging voor de staatshuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

I.B. van Creveld, Kille-zorg. Driehonderd jaar sociale geschiedenis van joods Den Haag (Den Haag 1997) 73, 103, 105, 112.

M.H. Pimentel, 'De weldadigheidsinstellingen onder de Israëlieten te 's-Gravenhage' in Haagsch jaarboekje voor 1891 voor de Vereeniging Die Haghe (Den Haag 1891) 60.

ad bestuursleden: (Hof-,) rijks- en residentiealmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden/Nederlandsche residentiealmanak/residentie- en stadsalmanak 's-Gravenhage, 1845-1846, 1847, 1848, 1850, 1855, 1864, 1870, 1880, 1894, 1900.

ad doelstelling en activiteit:

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 737.

ad laatste vermelding:

Ontleend aan de 'November 1912' gedateerde 'Lijst van instellingen van weldadigheid te 's-Gravenhage die zich bereid hebben verklaard aan de samenstelling van den Armenraad mede te werken.' (Nationaal Archief, archief ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Volksgezondheid en Armwezen 1910-1918, toegangsnummer 2.04.54, inv. nr. 88)

ad begindatum:

Van Creveld leidt uit gegevens op een grafsteen van een in 1765 overleden koster van de Chewre (vereniging), waarmee volgens hem 'Het weldadig College of Societeit Bekor Choliem' wordt bedoeld, af, dat de vereniging ouder is dan 1765. Hij bestrijdt hiermee de mening van D.S. van Zuiden, volgens wie 'in de notulen van de kerkeraad van de joodse gemeente van dat jaar [namelijk 1828] voor de eerste maal melding van de vereniging Bikoer Choliem' wordt gemaakt. Daarnaast voert Van Creveld nog andere gegevens aan, die op een ouder bestaan duiden. (Kille-zorg)

inkomsten:

1. contributies

2. een jaarlijkse subsidie van het Ned.-Israëlitisch Armbestuur.

uitgaven:

o.a. een vaste bijdrage aan de vereniging Israëlíetisch Ziekenhuis, in ruil waarvoor de door Bikur Choliem aangewezen zieken aldaar moesten worden opgenomen en verpleegd. (in 1881 was dat f. 810) 

geld voor het onderhoud van 'thuiszittende zieken' (in 1881 f. 458,90) (Kille-zorg)

ad activiteit:
Falkenburg geeft op de paginas 265 e.v. tabellen m.b.t. de 'ondersteunden', de 'kosten armenzorg' en de 'inkomsten'.