Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'Het houden van gezellige en nuttige bijeenkomsten, teneinde door aansluiting aan het fungerend kollegie diakenen, tot nut der armen werkzaam te zijn en de oprigting en instandhouding van alle zoodanige liefdadige instellingen te bevorderen, als geacht moeten worden onder het bereik van het gezelschap te liggen.'

van de activiteiten worden hier alleen die m.b.t. armenverzorging genoemd.

1. het opzetten en uitoefenen van het patronaat over de armen, waarmee een zekere mate van bedeling gepaard ging;

2. het voorzien in goedkopere huisvesting door het bouwen of aankopen van woningen 'niet alleen voor gealimenteerden, maar ook voor mensen met een laag inkomen';

3. het organiseren van goedkope voedselvoorziening, m.n. in de winter, aan bedeelden van het armbestuur van alle gezindten.

'De leden van het fungerend armbestuur hebben zich met eenige diaconen verenigd om te beproeven een algemeen diakengezelschap in de stad [Meppel] op te richten. Tot dat einde hebben zij de heeren O. Meinsma, Jacob de Jonge jr. en T.H. Slot verzocht om met eenige ouddiakonen daarover te spreken en indien dat bijval vindt, eene bijeenkomst van ouddiakonen en van het fungerend armbestuur te beleggen.' (Baarslag)

Het eerste bestuur werd gevormd door de (oud)diakenen O. Meinsma, aartsdiaken, voorzitter/directeur, en de heren N.A. Blom, Jacob de Jonge jr., L. Kleijenberg en Hendricus Oosterveen; aangevuld met de twee armbestuursleden T.H. Slot en J. Theunissen.

De oprichtingsvergadering werd gehouden in het Heerenlogement te Meppel; de reguliere vergaderingen in een verbouwde ruimte in het armhuis, dat van de gemeente gehuurd werd tegen het bedrag aan rente dat betaald moest worden op de lening van f. 100 die nodig was om het armhuis van een geschikte vergaderruimte te voorzien.

J.H. Baarslag, 'Het algemeen diakengezelschap' in: Oud Meppel. Mededelingenblad van de Stichting Oud Meppel, 22e jng. (2000) nr. 2, 57-66.

Baarslag baseert zich in zijn artikel op door hem aangetroffen notulen van de vergaderingen van de vereniging van 30 januari 1852 tot 3 juli 1855 (in: archief van de Hervormde Gemeente te Meppel)

ad einddatum:

Hoelang de vereniging heeft bestaan is niet bekend aan de schrijver van bovengenoemd artikel.

ad leden:

(oud-)diakenen van de Hervormde gemeente.

inkomsten en uitgaven:

Baarslag vermeldt over de vergadering van november 1852 waarin het plan voor betere en goedkopere huisvesting wordt besproken: 'Om een [financiële] basis te krijgen wordt besloten 4% aandelen van vijftig gulden uit te geven en te proberen 2.500 gulden bij elkaar te krijgen'. Het blijkt te weinig te zijn maar 'in het najaar van 1854 begint de vereniging toch maar met de bouw van 6 geplande woningen op een aangekocht terrein. 'Het lukt om meer aandelen te verkopen en tenslotte komt men uit op een bedrag van 3.400 gulden.'