Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

parochie van de H. Anthonius Abt.

Artikel 2. der Algemeene bepalingen luidt:

Geen liefdewerk moet geacht worden vreemd te zijn aan de Vereeniging, ofschoon zij meer bepaaldelijk ten doel heeft het bezoeken van arme gezinnen. De leden der Vereeniging maken zich dus de gelegenheid ten nutte, om vertroostingen te bieden aan de zieken en gevangenen, om onderwijs te bezorgen aan arme, verlatene of gevangene kinderen en godsdienstige hulp te verschaffen aan hen, wien het daaraan in doodsgevaar ontbreekt.

1. De belangrijkste taak van de leden was het huisbezoek der armen. In aanmerking komende gezinnen werden wekelijks bezocht door twee 'broeders', steeds dezelfde per gezin zodat een vertrouwensband kon ontstaan. Materiële nood werd gelenigd door het geven van geld of hulp in natura, tegelijkertijd werd getracht door vermaningen en het beschikbaar stellen van stichtelijke lectuur de ontvangers op 'het rechte pad' te brengen of houden.

Op de wekelijkse vergadering brachten alle leden van de betreffende conferentie hun bevindingen en aanvragen ter tafel. Dit ging volgens het reglement als volgt: na het openingsgebed dat telkens door een ander lid moest worden uitgesproken 'vraagt de penningmeester het bedrag der kas op en van de bij de laatste zitting gehouden inzameling, opdat ieder zijne aanvrage om ondersteuning kunne regelen naar de hulpmiddelen der conferentie [art. 19 van het reglement].

art. 20. Men deelt vervolgens de bons voor ondersteuning in natura uit. Elk lid wordt op zijn beurt door de president opgeroepen en zegt luide hoeveel hij vraagt en voor hoeveel gezinnen. Wanneer hij daartoe uitgenodigd wordt, geeft hij inlichtingen omtrent deze gezinnen.

art. 20. De onderstand moet stiptelijk bij de armen gebracht worden in het tijdsverloop van de eene zitting tot de andere. Het tijdstip (...) wordt aan de voorzichtigheid van ieder lid overgelaten. (...)

art. 25. Bij het einde der zitting en voor het gebed doet de penningmeester de inzameling, waartoe elk lid door eene aan zijne middelen geëvenredigde, maar altijd geheime, gift bijdraagt. 

Een bijzonder liefdewerk van Neerbosche conferentie was 'het kosteloos begraven der doden, wier nabestaanden de onkosten niet konden dragen'. Doordat vele meer bemiddelde parochianen zich eveneens door de doodgraverscollege lieten begraven, maar daarvoor 'begrafenisgelden' betaalden, vormde zich spoedig een fonds dat voor de arme geloofsgenoten kon aangewend worden.

aan de Bijzondere Raad Nijmegen

De eerste 'broeders', bestuurders en leden, die volgens Brinkhoff als de stichters kunnen worden beschouwd zijn 'Petrus Schamp, landbouwer te Hees', president, 'Gradus Geurts, landbouwer te Neerbosch', vice-president, 'Herman Hageman, onderwijzer der jeugd te Hees', secretaris en Jan Broekman, 'landbouwer te Neerbosch', penningmeester. Voorts nog acht leden-oprichters, onder wie 5 landbouwers, één kuiper, één particulier en één arbeider.

Pius-Almanak. Jaarboekje voor de Katholieken van Nederland voor het jaar des Heeren 1899-1900 (Alkmaar 1899) 40.

J. Brinkhof, Een Eeuw St. Vincentiuswerk in Neerbosch-Hees 1849-1949 (z.n. 1949).

ad doelstelling en activiteit:

Vergnes C.ss.R., R.P., Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo en hare werkzaamheden in Nederland (Den Haag 1930) 57 en 58.

Handboek der Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo (Den Haag 1847 2e dr.) 3, 13-21.

ad laatste vermelding:

ontleend aan de jubileum-uitgave van J. Brinkhoff.

ad begindatum:

de Vincentius-Almanak 1899-1900 geeft 28 november 1849 als begindatum; Brinkhoff noemt 26 januari 1849 als oprichtingsdatum.

ad relaties:

De inlijving was aanvankelijk uitgesteld wegens een conflict over de aanvragen voor de inlijvinging van twee nieuwe conferenties tussen de Nijmeegse president van de Bijzondere Raad en diverse 'broeders'. De oplossing van het conflict leidde er o.a. toe dat besloten werd Neerbosch als een zelfstandige conferentie in te lijven (op 18 november 1849). Als gevolg van het teruglopen van de inkomsten moest die zelfstandigheid in 1903 alsnog opgegeven worden; de conferentie ging deelnemen aan de Bijzonder Raad Nijmegen. (Brinkhoff)

inkomsten:

de begravenisgelden, legaten en giften, naast de gewone contributies der leden en de opbrengst van de collecten tijdens de wekelijkse vergaderingen. (t.a.p.)