Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Sophia Kinder-ziekenhuis en Pleegzuster-vereeniging (vanaf 1876)

opname en verpleging in daartoe geschikte lokalen van zieke kinderen, die te huis niet naar behooren kunnen verzorgd worden; het aan kinderen kosteloos verstrekken van geneeskundigen raad en in buitengewone gevallen ook van geneesmiddelen (polikliniek); vorming en opleiding van pleegzusters die in- en buiten het Gesticht zullen kunnen dienst doen (Goossens)

Het organiseren en financieren van:

1. de opname en verpleging van zieke kinderen;

2. het houden van eene polikliniek voor kinderen;

3. de vorming van pleegzusters. (Falkenburg)

'De eerste wijkverplegingsorganisatie op meer moderne leest geschoeid (...) werd opgericht door de geneesheer-directeur van het Sophia-Kinderziekenhuis, H.W. de Monchy (...)'. (Van Lieburg)

Medeling n.a.v. het jaarverslag over 1899 in het Tijdschrift voor armenzorg 1e jrg. (1900) 118: 'Diep werd betreurd de dood van Dr. Jan van Hoeven sr., die én als oprichter van het ziekenhuis én gedurende tal van jaren als heelmeester eng verbonden was aan de geschiedenis en het leven dezer stichting'.

1 september 1861 bestond het juist geopende kinderziekenhuis uit 'eenige kamers aan de Hoogstraat' te Rotterdam.

In 1866 werd 'de oude buitenplaats Belvédère aan de Goudschen Rijweg' te Rotterdam betrokken.

In maart 1878, na het intrekken van de pleegzusters, werd een groot gebouw aan de Westersingel geopend met ruimte voor verpleging, en voor de uitbreiding van de polikliniek.

In 1888 kwam hier een 'isoleergebouw' voor lijders aan epidemische ziekten bij.

In hetzelfde jaar huurde men te Loosduinen een huis, waar enkele verpleegden der instelling van zeebaden en zeelucht genezing konden verwachten. In 1892 (...) werd het eigen hospitium aan de zee opgericht en geopend.' (Falkenburg)

16-12-1865, 09-08-1870, 12-02-1876

Algemeen:

Mr. Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland deel II: Gemeente Rotterdam (Amsterdam 1895) pp. 203-213. (In opdracht der Vereeniging voor de staathuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

Falkenburg vermeldt als bron: 'Verslagen over 1883-1892'.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 807.

ad oprichter:

M.J. van Lieburg, Het Coolsingelziekenhuis te Rotterdam (Amsterdam 1986) 60, 90.

ad doelstelling:

De vorming en opleiding van pleegzusters ving pas in 1876 aan.

ad activiteit:

Falkenburg geeft tabellen over de jaren 1882-1893 m.b.t. aantallen verpleegden in het kinderziekenhuis en m.b.t. aantallen verdeeld naar herkomst, duur van verpleging en sterftecijfer; voorts m.b.t. de verpleegden in het zeehospitium voor de jaren 1889-1892 en m.b.t. de behandelden in de polikliniek.

Voorts geeft hij vele tabellen m.b.t. de financiële gang van zaken.

Volgens Falkenburg was het Sophia Kinderziekenhuis het eerste kinderziekenhuis in Nederland. 'Eerst in het volgend jaar kwam het Amsterdamsche Kinderziekenhuis tot stand en daarna die te Arnhem, Dordrecht, 's Gravenhage en Utrecht.'

ad activiteit en financiën:

Het Tijdschrift voor armenzorg geeft in zijn 2e jaargang op pagina 166 een uittreksel uit het jaarverslag van de vereniging over 1900-1901 m.b.t. de omvang van de verrichtingen zowel in de Rotterdamse als in de Loosduinse verpleeginrichting en de tekort schietende de financiering daarvan.