Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'Zoveel hulpbehoevende en verwaarloosde knapen, mits tot een der Protestantsche kerkgenootschappen behoorende, als de beschikbare fondsen toelaten, in eene Landbouwkolonie te vereenigen en voor hun onderhoud en hunne opvoeding, gedurende eenige tijd te zorgen (...).' (Dekker)

In 1889 werd het doel van Mettray als volgt geformuleerd: 'Nederlandsch Mettray neemt onvermogende knapen op, die verwaarloosd zijn of zichzelve verwaarloozen, tot één der Protestantsche kerkgenootschappen behooren, gezond en zonder gebreken zijn, niet jonger dan 9 en niet ouder dan 14 jaren.' (Onesimus 1889)

Het financieel mede mogelijk maken protestantse jongens van 9 tot 13 [later 14] jaar op te vangen en op te voeden in de eigen instelling, 'Nederlandsch Mettray' te Eefde, waar zij bovendien onderwijs kregen. 'Als zij den tijd van het geregeld schoolgaan achter zich hebben worden zij opgeleid voor landbouwer, tuinier, ambachtsman en ook wel voor onderwijzer, kantoorbediende of militair.' (Van Ebbenhorst)

'Zooveel malen, als de contributiën, door eene Afdeeling gestort, f. 90 bedragen, zóóveel jongens kan die afdeeling plaatsen, ieder tegen f. 80 per jaar. Heeft de Afdeeling geen plaats meer beschikbaar, of wenscht iemand buiten alle afdeelingen om een knaap naar de stichting te zenden, dan is het vereischte bedrag jaarlijks f. 150' (Onesimus)

de landelijke Vereeniging Nederlandsch Mettray, opgericht in 1850 en gevestigd te Rijsselt bij Eefde.

In 1879:

Bestuurders: P. van Braam Blussé van Zuidland en Velgersdijk, voorz., O.J. van der Elst van Bleskensgraaf, secr., H. Vriesendorp, penn., A. Stoop van Zwijndrecht, J.W.M. Roodenburg en mr. S. van Gijn. (Adresboek Dordrecht 1879)

voorzitter: P. van Braam Blussé van Zuidland en Velgersdijk in 1882 en 1887;

penningmeester: mr. S. van Gijn in 1882, G.J.C. van der Elst in 1887;

secretaris: O.J. van der Elst van Bleskensgraaf in 1882, G.J.C. van der Elst in 1887;

overige bestuursleden: H. Vriesendorp jr., A. Stoop van Zwijndrecht, J.W.M. Roodenburg in 1882 en 1887. (Onesimus)

In 1899:

voorzitterszetel vacant; G.C.J. van der Elst, secretaris-penningmeester. (Adresboek Dordrecht 1899)

Algemeen:

J.J.H. Dekker, Straffen, redden en opvoeden Het ontstaan en de ontwikkeling van de residentiële heropvoeding in West-Europa, 1814-1914, met bijzondere aandacht voor "Nederlands Mettray" (Assen/Maastricht 1985).

ad bestuursleden en activiteit:

Onesimus, jaarboekje van Nederlandsch Mettray (Amsterdam) jrg. 1882 en 1887 en Adresboek van Dordrecht 1879 en 1885.

ad bestuurders:

Adresboek van Dordrecht 1879 (Dordrecht 1879).

Adresboek der Gemeente Dordrecht, J.D. Holtheijer en J.J.N.C. de Ligt (eds.), m.m.v. P.A. Zegers en G. van Dijl, bevolkings-agenten (Dordrecht 1899).

ad activiteit:

J.T.H.C. van Ebbenhorst Tengbergen en J. Alblas, Liefdadige en andere nuttige instellingen te Utrecht Bijdrage tot de geschiedenis der Weldadigheid (Utrecht 1895) 79-80.

ad begin- en einddatum:

de 'Lijst met afdelingen', als bijlage gevoegd bij de inleiding van de inventaris van het archief van Nederlandsch Mettray, vermeldt als jaartallen van deze afdeling: 1851-1947.

ad levensbeschouwing:

protestants (hervormd)

ad leden:

'Medestichters zijn, die eene gift verstrekken van f. 50 of meer.

Leden zijn, die jaarlijksch f. 5 bijdragen.

Begunstigers zijn, die eene jaarlijksche bijdrage van f. 3,65 geven.' (Onesimus jrg. 1887)

'Vanaf de oprichting (anno 1850) waren voor de afd. Dordrecht 3 à 5 knaapen jaarlijks als kweekelingen aan de kolonie geplaatst.' (Adresboek Dordrecht 1879)