Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Het Roomsch-Katholiek Matigheidsgenootschap "Twentsch Kruisverbond" onder patronaat van de H. Bernardus (aldus het register van de Staatscourant van 1899.)

bestrijding van het alcoholisme en bevordering van de matigheid, een katholieke hoofddeugd

'het complex van oorzaken [aanpakken] dat tegenwoordig daartoe [tot het alcoholisme] aanleiding geeft, met name de macht der drinkideeën, der dwingende drinkgewoonten, het wijdvertakte herbergwezen en vooral ook de honger van het reusachtige kapitaal, dat in den drankhandel gestoken is en op alle wijzen aan hooge rente zoekt te komen'. Dit moest gebeuren via onderwijs [wie de jeugd heeft heeft de toekomst] en organisatie. Via verenigingen kon men valse ideeën omtrent drankgebruik bestrijden en 'drinkdwang' doorbreken; de verenigingen moesten op den duur het alternatief vormen voor het kroeglopen; de verenigingen moesten ook lokaal actie voeren om het aantal drinkgelegenheden te beperken.

de Diocesane Bond van R.K. Drankbestrijdersvereenigingen in het Aartsbisdom Utrecht, opgericht in 1897, gevestigd te Utrecht.

dr. Alphonse Ariëns, op initiatief van de 'arbeiders' Arnold Engels, Jozef Propst en Gerard Platvoet.

J. Albersen, voorzitter, A. Hoing, vice-voorzitter, J.H. Schutstal, 1e secretaris, S. Meijer, 2e secretaris, H. Waanders, 1e penningmeester en R. Rolevink, 2e penningmeester.

Pius-Almanak. Jaarboekje voor de Katholieken van Nederland voor het jaar des Heeren 1899-1900 (Alkmaar 1899) 178.

Onze Pius-Almanak voor het jaar des Heeren 1903 (Alkmaar 1903) 318.

Ch. Dols, De geesel der eeuw. Katholieke drankbestrijding in Nederland 1852-1945 (Zaltbommel 2007) 42. 

G. Brom, De nieuwe kruistocht. Drankweergeschiedenis van Rooms Nederland (Helmond 1909) 35-41. 

Register van de Staatscourant 1899 en ondergenoemde 'publicatie van de vereniging'.

ad begindatum:

Op 17 februari 1895 richtte Ariëns te Enschede een katholiek matigheidgenootschap op, dat datzelfde jaar opging in dit korte tijd later door hem gestichte Kruisverbond. 

De oprichting van het matigheidsverbond was aangekondigd in De Katholieke Werkman van 1 maart 1895.

ad leden:

(Jonge) mannen van 16 jaar en ouder.

Eind 1895 telde het met 20 leden begonnen verbond 60 leden en in feb. 1896 160.

ad richtgroep:

alcoholisten, vooral ook preventief