Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

art.1 van het statuut van 1891:

'de herstelling van drankzuchtigen door onthouding van alcoholische dranken en doelmatige behandeling in herstellingsoorden waarin ieders godsdienstige overtuiging zal worden geëerbiedigd.' (Haneveld, 13)

Het oprichten en in stand houden van het sanatorium 'Hoog-Hullen' voor mannelijke patiënten (bij Eelde in Drenthe).

'De Vereeniging tot Bevordering van het Herstel van Drankzuchtigen blijft tot in de jaren twintig van de twintigste eeuw een belangrijke rol spelen in de discussies over de verdere ontwikkeling van de (ook ambulante) alcoholistenzorg.' (Van der Stel, 192-193)

Amsterdam, Arnhem en Velp, Dordrecht, Den Haag, Haarlem e.o., Rotterdam, Utrecht, Groningen en Leeuwarden; voorts 12 correspondentschappen en wel te Amersfoort, Assen, Eelde, Enkhuizen, Leiden, Lochum, Naarden, Oisterwijk, Rhoon, Woudenberg, Zaandam en Zwolle. (Blankenberg)

Leden van de Volksbond, o.a. Goeman Borgesius, als voorzitter van de Volksbond en L.J. Egeling. Prof. dr. Van der Lith was voorzitter van de 'voorbereidingscommissie', die sinds okt. 1888 bijeenkwam. Hij werd ook de eerste verenigingsvoorzitter.

rond de eeuwwisseling:

Dr. W.P. Ruysch, voorzitter te Den Haag;

Van Kempen, vice-voorzitter, referendaris aan het Dep. van Binnenlandsche Zaken;

E. Mees-Snethlage, secretaresse-penningmeesteresse te Assen van de  Volksbond tegen Drankmisbruik;

Ds. B.F. Brugsma te Groningen, afgevaardigde van de Ned. Ver. tot Afschaffing van Alc. Dranken;

Dr. J. van Deventer te Bloemendaal, afgevaardigde van de Nederl. Vereeniging van Psychiatrie;

Dr. Ch. Ali Cohen te Groningen, afgevaardigde der Nederl. Maatij. tot Bevordering der Geneeskunde.

Herstellingoord Hoog-Hullen nabij Eelde in Drenthe, geopend op 1 januari 1901.

Algemeen:

J. van der Stel, Drinken, drank en dronkenschap. Vijf eeuwen drankbestrijding en alcoholhulpverlening in Nederland (Hilversum 1995).

'Van de redactie, Literatuuroverzicht', in: Th. Postma Thz. en Th W. v.d. Woude (reds.) De wegwijzer, maandschrift voor geheelonthouding, 1e jrg. (1898) 271-272.

"De Wereldstrijd", tevens orgaan van de Nationale Christen-Geheelonthouders Vereeniging, 10e jrg. (1901) 15.

G.T. Haneveld e.a., Hoog-Hullen werkt ... al 100 jaar. Nieuw Hoog-Hullen, 100 jaar verslavingszorg (Meppel 1991).

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 860, 861.

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 2e jrg. (1901) 54, 55.

ad begindatum en vestigingsplaats:

'De "Constituerende vergadering" kwam de 22ste november 1890 bijeen te Amsterdam.'

ad relaties:

Er blijven lange tijd personele banden met Volksbond-prominenten, de oud-voorzitter Goeman Borgesius zorgt er later als minister voor dat 'op de staatsbegroting een bedrag is gereserveerd om 'minder gegoeden' ook in de gelegenheid te stellen zich in Hoog-Hullen te laten verplegen'. (Van der Stel, Drinken, 190)

ad leden:

'De minimum bijdrage voor het lidmaatschap is f. 2,50 per jaar; donateur is men voor een bedrag ineens van f. 100 en begunstiger voor een bedrag van minder dan f. 2,50 per jaar. Blijkens het "Verslag van Hoog-Hullen" in "De Wereldstrijd" van 26 januari 1901 was 'de uitslag der verpleging gunstger dan in 1898; het percentage der herstelden is hooger. Het getal der leden is gestegen van 551 tot 554, en dat der begunstigers van 181 tot 188. Op de staatbegroting is f. 600 uitgetrokken voor de verpleging van derde-klasse patiënten.'

Inkomsten en uitgaven:

Het gesticht "Hoog-Hullen" kostte de vereeniging, door het aanstellen van een plaatsvervanger, bij tijdelijke afwezigheid van den geneesheer-directeur, (...) en den grooten toevloed van 2e en 3e kl. patiënten - die resp. f. 203,12 en f. 403,12, kosten -  te zamen f. 2283,69;

aan giften werd in 't geheel ontvangen f. 1346,78;

de exploitatierekening van "Hoog-Hullen" bedroeg f. 10.056,48; 

Op 31 december 1898 waren aanwezig 20 patiënten, bijgekomen in '99 28, vertrokken 21, zoodat op 31 December '99 aanwezig waren 17 patiënten. Van de 21 vertrokken patiënten werden 2 verwijderd, 8 hersteld ontslagen, 11 verbeterd, zoodat het percentage der herstelden is 42.'

ad activiteiten:

'In de laatste 10 jaren werden in het geheel 216 patiënten verpleegd'. (Haneveld, 10)