Ministerie van Algemene Zaken
| Naam archiefvormer | Ministerie van Algemene Zaken |
| Periode van bestaan | 1937- |
| Land van herkomst archiefvormer | |
| Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
| Naam, varianten | 1937 Departement van Algemene Zaken 1942 Ministerie voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk 1947 Ministerie van Algemene Zaken (Kabinet van de Minister-President)
AOK; A.O.K.; A.Z.; AZ; AZ/KMP |
| Organisatie en inrichting | Toon Verberg Al aan het einde van de negentiende eeuw meenden sommigen dat er een departement moest komen dat onder leiding van de voorzitter van de Ministerraad of een minister-president moest zorgen voor coördinatie van het regeringsbeleid. Een eerste aanzet tot meer coördinatie van het beleid was het KB van 1918, waarbij de ministers overleg moesten voeren met de voorzitter van de Ministerraad ter verzekering van eenheid in het regeringsbeleid. Voor dat doel werd de voorzitter geassisteerd door de secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken die in de stukken uit de periode 1918-1930 wordt aangeduid als secretaris-generaal in algemene dienst. Bij de vorming van het vierde kabinet-Colijn in 1937 werd het Departement van Algemene Zaken opgericht met de voorzitter van de Ministerraad aan het hoofd. Bij de oprichting omvatte Algemene Zaken de van Buitenlandse Zaken overgenomen Regeringspersdienst, de ambtelijke ondersteuning van de Ministerraad en vanaf 1939 het secretariaat van deze raad.
Nadat de regering tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Londen was uitgeweken, ontstonden er twee ministeries van Algemene Zaken, een in bezet Nederland en een in Londen. Door de oprichting van het Ministerie voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) in 1942 te Londen, dat coördinerend diende op te treden, bleef er voor het Londense Algemene Zaken weinig werk over, maar het bleef officieel bestaan tot 23 februari 1945. AOK werd in juli 1946 door minister-president Beel opgeheven, waarna Algemene Zaken in 1947 werd heropgericht.
Het heroprichtingsbesluit van 1947 bepaalde dat het Ministerie van Algemene Zaken er was "voor de zaken betreffende het algemeen Regeringsbeleid van het Koninkrijk, voor zover deze zorg niet bepaaldelijk wordt behartigd door een der andere departementen van algemeen bestuur". Het omvatte toen: het Kabinet van de Minister-President, de afdeling Comptabiliteit, de Algemene Dienst en de Regeringsvoorlichtingsdienst (later hernoemd tot Rijksvoorlichtingsdienst). In 1950 werd het secretariaat van de Ministerraad overgebracht van Binnenlandse Zaken naar Algemene Zaken. Aan het ministerie waren raadadviseurs verbonden.
Algemene Zaken en emigratie : Hoewel er in 1945 aanbevelingen zijn geweest om de coördinatie van het emigratiebeleid formeel bij een aparte afdeling van AZ onder te brengen, is dit niet geëffectueerd. Het Commissariaat voor de Emigratie beschreef de relatie met Algemene Zaken vooral ten aanzien van werkzaamheden van de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) op het gebied van emigratievoorlichting op nationaal niveau (bron: SZW, dossier directie emigratie 1940-1980, ongedateerd, ca. 1955). Daarnaast vervulde AZ een taak bij eventuele competentieconflicten over emigratiebeleid tussen de verschillende departementen en bij voorbereiding van staatsbezoeken van autoriteiten van landen van ontvangst (en vice-versa).
minister-president: 1945-1946 W. Schermerhorn 1946-1948 L.J.M. Beel 1948-1951 W. Drees; J.R.H. van Schaik 1951-1952 W. Drees 1952-1956 W. Drees 1956-1958 W. Drees 1958-1959 L.J.M. Beel 1959-1963 J.E. de Quay 1963-1965 V.G.M. Marijnen 1965-1966 J.M.L.Th. Cals 1966-1967 J. Zijlstra 1967-1971 P.J.S. de Jong
secretarissen-generaal: 1937-1945 A.M.C. van Asch van Wijck (waarnemend) juni 1945-1946 P. Sanders 1949-1962 C.L.W. Fock 1962-1972 A.J.M. van Nispen tot Pannerden |
| Taak, activiteiten | Toon Verberg Vanaf de oprichting was het de bedoeling dat dit departement niet alleen zou zorgen voor ambtelijke ondersteuning van de Ministerraad en de Minister-President, maar dat het ook het werk van andere departementen en rijksdiensten zou coördineren. Het duurde tot na 1967 voordat deze coördinatie door middel van het inzetten van raadadviseurs geleidelijk werd gerealiseerd. |
| Voorloper | geen |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Literatuur | Toon Verberg Beijer, G., Een samenvatting van het rapport van de werkgroep emigratie geleerden (voorz. E.W. Hofstee) aangevuld met recente statistische gegevens over de immigratie van academici in de Verenigde Staten (Amsterdam 1968). [zie inv.nr. 5663]
Vries, A.G. de, Verslag van de inspectie door de algemene rijksarchivaris naar de zorg voor het archiefbeheer bij het Ministerie van Algemene Zaken (Den Haag 1996).
Voor de eenheid van beleid. Beschouwingen ter gelegenheid van vijftig jaar Ministerie van Algemene Zaken, samengesteld door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (Den Haag 1987). |
| Doorgenomen archieven / series | Archieven van de ministeries voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ), Kabinet van de Minister-President 1942-1979 Archief van de Voorlichtingsraad 1947-[1979]
Ministerie van Algemene Zaken, Rijksvoorlichtingsdienst (en taakvoorgangers) |
| Periode archief | 1942-1979 |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag |
| Openbaarheid | beperkt [zie inleiding inventaris]
|
| Omvang; inventarisnummers | 188,20 m.; 6.964 inv. nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris (p. 1332-1334) |
| Toegang(en) | Alle hierboven (en hieronder) genoemde archieven zijn behandeld in één inventaris:
Jongbloed, H.H. (eindred.), Inventaris van de archieven van de ministeries voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ), Kabinet van de Minister-President (KMP) (1924)1942-1979(1989) (Den Haag 2003) [met historische en archivistische inleiding (p. 1307-1350). Deze is raadpleegbaar via de website van het Nationaal Archief; in de studiezaal van dit archief is een uitdraai ter inzage.] |
| Kenmerk toegang | 2.03.01 |
| Indices op toegang | Indices op topografische namen, persoonsnamen en namen van organisaties en instellingen (p. 1355-1395); deze indices hebben een complementair karakter en vervangen dus niet de inhoudsopgaven van de inventaris. |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | 1) Het archief van de Rijksvoorlichtingsdienst vormt een onderdeel van het archief van AZ/KMP.
2) het archief van de Voorlichtingsraad (1947-1979) is gedeponeerd in het archief van AZ/KMP. De Voorlichtingsraad werd ingesteld in 1947 en had als taken: a) de coördinatie van de voorlichtingsactiviteiten van de verschillende ministeries en diensten b) de verdeling van de begrotingspost productie voorlichtingsmateriaal van de gezamenlijke ministeries. |
| opmerkingen structuur archief | In 1946 is een archiefcode ingevoerd die was gebaseerd op de UDC (Universele Decimale Classificatie).
Het archief zoals overgedragen aan het Nationaal Archief bestaat uit twee gedeelten: a) het op 3 maart 2003 overgebrachte archief van de Ministeries voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en Algemene Zaken (AZ) en het archief van het Kabinet van de minister-president over de periode 1942-1979 b) een in 1982 naar het Nationaal Archief overgebracht gedeelte van het archief van het Ministerie van Algemene Zaken dat de periode 1937-1945 bestrijkt. Dit gedeelte valt buiten de onderzoeksperiode en is hier verder niet beschreven. |
| Seriële bescheiden | - Verslagen Stichting Landverhuizing Nederland, 1949-1951 (inv.nr. 400) |
| Statistische gegevens | geen |
| Verwijzingen naar wetten, Nederland |
|
| Verwijzingen naar wetten, Bilateraal |
|
| Verwijzingen naar wetten, Multilateraal |
|
| Inhoud overig | Archief Algemene Oorlogvoering / Algemene Zaken Algemeen : De belangrijkste rubrieken voor de naoorlogse emigratie in de inventaris zijn: 325 Immigratie, emigratie en migratie 351.88 Internationale betrekkingen, waarbij gezocht moet worden onder de diverse landen. Hieronder zijn ook de bilaterale verdragen betreffende sociale verzekering te vinden. Deze zijn in deze beschrijving niet in extenso gesignaleerd. 351.714 e.a. Overheidsvoorlichting. Naast de archivalia van de Rijksvoorlichtingsdienst zelf (aparte beschrijving), bevat het archief van Algemene Zaken in diverse rubrieken ook stukken betreffende overheidsvoorlichting. Deze worden in onderstaande beschrijving gesignaleerd onder 'voorlichting'.
Daarnaast bevindt zich incidenteel materiaal betreffende emigratie in diverse andere rubrieken, bijvoorbeeld in rubriek 2 religie; rubriek 3: annexatievraagstuk; 353.83 Indonesië; 353.88:325 migratie; 372 wetenschap; 396 vrouwenbeweging; 5 Natuur- en exacte wetenschappen; 63 landbouw, jacht en visserij voorlichting. Voorbeelden hiervan zijn gesignaleerd in 'overige dossiers, mogelijk van belang voor emigratieonderzoek'.
Emigratie en internationale betrekkingen: - Emigratie en uitzending van Nederlandse joden naar Palestina, 1942-1945 (inv.nr. 396) - Behandeling van verschillende emigratieaangelegenheden, 1945-1968 (inv.nrs. 397-398)* - Behandeling van aangelegenheden betreffende migratie, 1951-1967 (inv.nr. 401) - Stukken betreffende het stellen van voorwaarden aan de emigratie van echtgenoten en verloofden van Canadese ex-militairen naar Canada, 1946 (inv.nr. 399) - Brief van de minister van Buitenlandse Zaken en de minister zonder Portefeuille met een toelichting op het nog te tekenen multilateraal Europees Vestigingsverdrag, 1955 (inv.nr. 402) - Verslag over 1952 van de werkzaamheden ten behoeve van Nederlanders in het buitenland van het Algemeen Nederlands Verbond, met geleidebrief, 1953 (inv.nr. 418)
Landendossiers: Argentinië: - Stukken betreffende de voorbereiding van een emigratieovereenkomst met Argentinië, 1950-1951 (inv.nr. 3683)
Australië: - Sluiten van emigratieovereenkomsten, de uitvoering en financiering hiervan en de vestiging van een Nederlands immigratieapparaat in Australië, 1948-1957 (inv.nr. 3728)* - staatbezoeken Australische autoriteiten aan Nederland 1952-1959) (inv.nr. 3733)
Brazilië: - Bezoeken van Braziliaanse autoriteiten aan Nederland 1951-1956; emigratie van Nederlanders naar Brazilië en de financiering van de Nederlandse kolonie Ribeiro te Mogi Mirim in de staat Sao Paulo, 1948-1954 (inv.nrs. 3673-3674)
Canada: - Bezoeken van Canadese autoriteiten, 1946-1952 (inv.nr. 3602) - Bezoek van de minister-president in september 1959 aan Canada, evenals stukken betreffende de toelatingsnormen voor Canada, 1959 (inv.nr. 3605) - Behandeling van de problemen die zich voordoen bij de emigratie van Nederlanders naar Canada, 1945-1955 (inv.nr. 6514)
Chili: - Overeenkomst met Chili betreffende de bevordering van emigratie, met nota van toelichting, afschriften, met geleidebrief, 1958 (inv.nr. 3691)
Frankrijk: - Emigratie van landbouwers naar Frankrijk, 1946-1949 (inv.nr.3193)* - Sluiten van een verdrag met Frankrijk betreffende de sociale zekerheid, 1949-1966 (inv.nr. 3201)
Indonesië: - Te voeren immigratiebeleid van de Indonesische regering, 1952-1953 (inv.nr. 4033) - Aankoop en huur van zeeschepen voor het vervoer van militairen en emigranten, 1949-1954 (inv.nr. 4464) - Stukken betreffende het Centraal Comité van Kerkelijk en Particulier Initiatief voor Sociale Zorg ten behoeve van Gerepatrieerden, 1956 (inv.nr. 5484)
Liberia Stukken betreffende de emigratie van Nederlanders naar Liberia, 1951 (inv.nr. 3519)
Nieuw-Zeeland: - Emigratie-overeenkomsten met Nieuw-Zeeland, 1950-1956 (inv.nr. 3730) - Staatsbezoeken president Nieuw-Zeeland en hoofd veiligheidsdienst aan Nederland 1951-1959) (inv.nr. 3732)
Palestina - Emigratie van Joden naar Palestina, 1945-1947 (inv.nr. 3454)
Rhodesië/Nyasaland - Staatsbezoek minister-preseident van de federatie aan Nederland; overeenkomst met de Federatie van Rhodesië en Nyasaland betreffende emigratie, met nota van toelichting, afschriften, met geleidebrieven, 1955 (inv.nrs. 3574-3575)
Suriname - Plannen tot het stichten van een kolonie voor Oost-Europese Joden en de vestiging van Indische Nederlanders in Suriname, 1946-1955 (inv.nr. 4691)*
Verenigde Staten: - Beantwoording van een rekest van de Nederlands-Indische Bond van Ex-gemobiliseerden en -Geïnterneerden (NIBEG) inzake de nieuwe Amerikaanse immigratiewetgeving die Nederlanders met Indonesische voorouders de toegang tot de Verenigde Staten verbiedt, 1952 (inv.nr. 3653)
Zuid-Afrika - Emigratie van Nederlanders naar Zuid-Afrika, 1947-1950 (inv.nr. 3565)* - Teksten van redevoeringen van de ambassadeur van Zuid-Afrika ter gelegen-heid van de viering van de geloftedag in Nederland en de jaarvergadering van de Christelijke Emigratie Centrale te Utrecht, met geleidebrief, 1951-1957 (inv.nr. 3569) - Brief van de commissaris voor de emigratie van het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid betreffende een onderhoud tussen de ministerpresident en de voorzitter van de Zuid-Afrikaanse Immigratie Keurraad, inzake een in Den Haag te vestigen comité, dat zal trachten personeel aan te trekken voor de staatsdepartementen en -instellingen in Zuid-Afrika, 1955 (inv.nrs. 3571, 3572)
Zweden - Brief van het Bureau Inlichtingen van de Nederlandse regering te Stockholm betreffende de immigratiemogelijkheden tengevolge van toekomstig gebrek aan arbeidskrachten in Zweden, met geleidebrief, 1946 (inv.nr. 3273)
emigratieorganisatie - Personeelsdossier B.W. Haveman (1908-1979), Commissaris voor de Emigratie (inv.nr. 6198) - Salariëring personeel Nederlandse Emigratie Dienst 1953-1956 (inv.nr. 1623) - Intergovernmental Committee on European Migration (ICEM; stukken betreffende de Europese migratie en de postzegelactie (ten behoeve) van de Intergouvernementele Commissie voor Europese Migratie (ICEM) ten behoeve van het vluchtelingenvervoer, 1953-1966 (inv.nr. 3002) - Herdenking 20 jarig-bestaan Intergovernmental Committee on European Migration (inv.nr. 9002) - Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD): Emigratie naar de Sovjet-Unie (inv.nr. 6868)
Voorlichting: 'Nederland-promotie' - Stukken betreffende de promotie van Nederland in het buitenland, 1945-1969 (inv.nrs. 2485-2493) ((2485) Algemeen, 1947-1969, (2486) Australië 1953, (2487) Denemarken 1949, (2488) Duitsland 1949, (2489) Frankrijk 1953, (2490) Groot-Brittannië, 1945-1958, (2491) Italië 1947, (2492) Nieuw-Zeeland 1949, (2493) Verenigde Staten 1947-1955) - Stukken betreffende het geven van voorlichting door de Regeringsvoorlichtingsdienst (RVD) aan binnen- en buitenland door middel van filmbeelden, gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding, evenals de keuring van films 1943-1952 (inv. 1723)* - Stukken van de interdepartementale Voorlichtingsraad (inv.nrs. 1730-1742; 1725 en 1727)* - Stukken betreffende de verhouding tussen de overheid en de pers in verband met overheidsvoorlichting, 1958-1968 (inv.nr. 1750)*
tentoonstellingen : - 'E 55' te Rotterdam 1952-1967 (inv.nr. 5865)* - Wereldtentoonstelling 1967 te Montreal 1963-1965 (inv. nrs. 5884-5887)
Overige dossiers, mogelijk van belang voor emigratieonderzoek : - Religie: protestantse kerkgenootschappen 1945-1961 (inv.nr. 369)* - Ontwikkelingssamenwerking: Stukken betreffende de Nederlandse bijdrage tot de verlening van technische steun aan ontwikkelingslanden en onderontwikkelde regio's (inv.nrs. 2450-2456) - Ecuador: veeteeltprojecten (inv.nrs. 3706-3707) - Detachering technisch personeel naar het buitenland 1946 (inv.nr. 5704) - Werkgroep Geleerden, ingesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Academische Raad, 1967. Stukken betreffende de bespreking in de ministerraad van de publikatie van het rapport van de werkgroep (inv.nr. 5663)* - Activiteiten van diverse groeperingen in het kader van de vrouwenbeweging, 1946-1954, 1964-1969 (inv.nr. 5693)* - Werkzaamheden van de Stichting voor de Landbouw, 1946-1950 (inv.nr. 5826)*
Archief Voorlichtingsraad 1947-1979 Op grond van de inventarisomschrijvingen valt geen bemoeienis met het onderwerp emigratie af te leiden. Ter autopsie doorgenomen:
- Programma's van regeringsuitzendingen op radio en televisie 1953-1970 (inv. nr. 11499)* |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | Appreciatie: het merendeel van het materiaal bestaat uit kopieën van departementale nota's betreffende emigratiebeleid, bestemd voor de Ministerraad (en onderraden als de Raad voor de Economische Aangelegenheden), gestuurd door de vakministeries (m.n. Sociale Zaken, Buitenlandse Zaken, Verkeer en Waterstaat). De inhoud van deze stukken is van een hoog aggregatieniveau. De (ambtelijke) reacties van Algemene Zaken op deze nota's zijn vrij schaars, maar geven zicht op de visie op het onderwerp binnen Algemene Zaken en van de minister-president. |
| Titel | Dossierbeschrijving Ministerie van Algemene Zaken |
| Inventaristekst | 2.03.01 Archief Algemene Oorlogvoering / Algemene Zaken
Emigratie en internationale betrekkingen
inv.nrs. 397-398 Stukken betreffende de behandeling van verschillende emigratie-aangelegenheden, 1945-1968 inv.nr. 397: Bevat o.m. correspondentie, ingekomen nota's en interne notities van ambtenaren van Algemene Zaken betreffende: - opbouw Nederlands emigratie-apparaat; nota A.P.M. van Riel, directeur Gemeentelijk Arbeids Bureau Haarlem 19-9-1945, ter bespreking in de Raad voor Economische Aangelegenheden - eerste en tweede emigratienota 1951-1952 en onderliggende correspondentie - stukken betreffende de instelling van het Provisional Intergovernmental Committee for the Movement of Migrants from Europe (PICMME), voorloper van het Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM), inclusief een verslag van de Nederlandse delegatie 1951 - beleidsstukken betreffende vervoer van emigranten (capaciteit, vervoer onder vreemde vlag i.v.m. concurrentiepositie van Nederlandse vervoersmaatschappijen 1952; 1958) - Wet op de organen voor de emigratie 1952 - instelling Raad voor de Emigratie - advies van de Raad voor de Emigratie betreffende subsidiëring/kredietverlening emigranten 1954 - stukken betreffende de publicatie van het Algemeen Dagblad inzake topzwaar emigratieapparaat 1955 - nota bevordering landbouwemigratie 22-9-1958 - kredietverlening emigranten door derden: Development Loan Fund Washington 1959 m.n. ter oplossing van het huisvestingprobleem van emigranten in Australië en zelfstandige bedrijfsvestiging in Canada. (het onderwerp is tussen 17-6-1959 en 18-12-1959 meermalen in de ministerraad besproken, zie dossier beschrijving Ministerraad) - Raad voor de Emigratie: advies emigratievoorlichting 1959 - UNESCO-richtlijnen voor integratie migranten algemeen - Bezoek J. de Quay als minister-president aan Canada.
inv.nr. 398 Bevat o.m. correspondentie, ingekomen nota's en interne notities van ambtenaren van Algemene Zaken betreffende: - dienstreizen en tegenbezoeken door autoriteiten landen van ontvangst (Australië/Nieuw-Zeeland, Veldkamp (1964); Brazilië, Veldkamp (1963); Zuid-Amerika, Cnossen; Canada, Fairclough) - Nederlands Emigratie Fonds (de onderliggende accountantsrapporten geven inzicht in geïnteresseerde donateurs uit bedrijfsleven) - Intergovernmental Committe for European Migration (ICEM) - advisering rond voortzetting emigratiebeleid 1960; onderliggende nota's over ruimtelijke aspecten en economische voordelen - correspondentie en stukken betreffende het Nationaal Spaar- en Reisfonds 'Wij Komen' - de overbrenging van Toegoenezen naar Suriname - Europees Vestigingsverdrag (13-12-1955; Trb. 1957, 20) - vrij verkeer van arbeidskrachten in EEG en huisvestingproblematiek - 1964 advies Raad voor de Emigratie om Landverhuizingswet 1936 aan te passen, Raad voor de Emigratie op te heffen en een Emigratie-commissie van de Sociaal Economische Raad (SER) in te stellen - particulier schrijven aan minister-president J. Zijlstra inzake de klachten over de leiding van de emigrantenkolonies Holambra I en II te Brazilië en de Nederlandse voorlichting - beleidsnotitie Rijksdienst voor het National Plan inzake ruimtelijke ordening en emigratie.
Landendossiers Australië: inv.nr. 3728 Stukken betreffende het sluiten van emigratie-overeenkomsten, de uitvoering en financiering hiervan en de vestiging van een Nederlands immigratie-apparaat in Australië, 1948-1957 Interne beleidsnotities aan de minister-president en afschriften van correspondentie gewisseld tussen de ministeries van Sociale Zaken en Buitenlandse Zaken aangaande hun verschil in visie over de grootte en samenstelling van een Nederlandse emigratiedienst in Australië; inzake de emigratieovereenkomst met Australië (februari 1951) en het vervoer (luchtvaart/scheepvaart); huisvesting; en subsidiëring door het Intergovernmental Committe for European Migration.
Frankrijk: inv.nr. 3193 stukken betreffende emigratie van landbouwers naar Frankrijk, 1946-1949 Interne beleidsnotities en afschriften van correspondentie tussen Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Sociale Zaken en Landbouw, Voedselvoorziening en Visserij betreffende het verschil in visie over de oprichting van een landbouwcentrum te Méridon (Institut Rural Franco-Néerlandais, bij Chévreuse (Seine &Oise)); en correspondentie over incidenten bij bemiddeling voor vestiging en kredietverlening door een particulier.
Suriname inv.nr. 4691 Plannen tot het stichten van een kolonie voor Oost-Europese Joden en de vestiging van Indische Nederlanders in Suriname, 1946-1955 Afschriften van correspondentie tussen m.n. Buitenlandse Zaken en het ministerie van Overzeese Rijksdelen en Uniezaken; van de 'Immigratievereniging Nederland-Suriname' (statuten) en de 'Freeland League for Jewish territorial colonization' over bovengenoemd onderwerp. Zie ook archief van de Nederlandse gedelegeerde bij het Intergovernmental Committee on refugees, inv.nr. 19.
Zuid-Afrika inv.nr. 3565 emigratie van Nederlanders naar Zuid-Afrika, 1947-1950 Correspondentie met - en afschriften van correspondentie over een adres van de Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging inzake het afgeven van een verklaring van 'geen bezwaar' tegen geschoolde werkkrachten die niet gemist kunnen worden voor de wederopbouw.
Voorlichting
inv.nr. 1723 Stukken betreffende het geven van voorlichting door de Regeringsvoorlichtingsdienst (RVD) aan binnen- en buitenland door middel van filmbeelden, gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding, alsmede de keuring van films 1943-1952 Het dossier bevat geen specifieke verwijzingen naar emigratie of emigratiebeleid.
inv.nrs. 1725 en 1727, 1730-1742 Stukken van de interdepartementale Voorlichtingsraad De dossiers bevatten geen specifieke verwijzingen naar emigratie of emigratiebeleid.
inv.nr. 1750 Stukken betreffende de verhouding tussen de overheid en de pers in verband met overheidsvoorlichting, 1958-1968 Het dossier is gevormd door de voorlichtingsraad en de RVD. Het bevat inkomende stukken aan de minister-president betreffende bovengenoemd onderwerp in het algemeen. Er zijn geen specifieke verwijzingen naar emigratie of emigratiebeleid.
inv.nr. 5865 'E 55' te Rotterdam 1952-1967 . Stukken betreffende de organisatie en de subsidiëring van, alsmede de medewerking, de deelname en het bezoek aan tentoonstellingen en jaarbeurzen Correspondentie en onderliggende stukken, o.m. afkomstig van de organisatie van de Rotterdamse tentoonstelling E-55 (Energie 55), het Emigratiebestuur, evenals interne notities van secretaris-generaal C.W.F. Fock. Tijdens deze tentoonstelling E-55 zouden - 10 jaar na de Tweede Wereldoorlog - 'uitingen van Nederlandse nationale en individuele energie worden getoond'. Deelname van het Emigratiebestuur aan deze tentoonstelling door een expositie over 'emigratie vanuit Nederland' was omstreden, mede doordat het Emigratiebestuur gebruik maakte van de eigen financiële middelen voor voorlichting, dat het totale budget van de overige overheidsdeelnemers ver oversteeg. Zie ook dossierbeschrijving Nederlandse Emigratie Dienst.
Overige rubrieken
inv.nr. 369 Stukken betreffende de protestantse kerkgenootschappen 1945-1961 Conform inventarisbeschrijving. Het dossier bevat één handgeschreven brief van een predikant, die zijn emigratie aankondigt.
inv.nr. 5663 Stukken betreffende de bespreking in de ministerraad van de publikatie van het rapport van de Werkgroep Geleerden, ingesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Academische Raad, 1967 Correspondentie, onderliggende stukken en rapportage van de werkgroep. Het rapport behandelt o.m. emigratie van Nederlandse academici.
inv.nr. 5693 Stukken betreffende de activiteiten van diverse groeperingen in het kader van de vrouwenbeweging, 1946-1954, 1964-1969 Bevat o.m. resoluties van 14 e congres International Alliance of Women (Interlaken, 11-16 augustus 1946), waarin drie resoluties betreffende internationale migratie. Een reactie van AZ is niet aangetroffen.
inv.nr. 5826 Stukken betreffende de werkzaamheden van de Stichting voor de Landbouw, 1946-1950 O.m. correspondentie en stukken betreffende het 'urgentieprogram 19-8-1948' waarin wordt aangedrongen op een actieve emigratiepolitiek van overheidswege. Een reactie van AZ is niet aangetroffen.
Archief Voorlichtingsraad 1947-1979 (gedeponeerd in AZ) inv.nr. 11499 Programma's van regeringsuitzendingen op radio en televisie 1953-1970 Bevat o.m. schema's van de gebruikte radiozendtijd voor tweewekelijkse voorlichting over emigratie door emigratiecommissariaat. |
Algemeen
| Naam, varianten | 1937 Departement van Algemene Zaken 1942 Ministerie voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk 1947 Ministerie van Algemene Zaken (Kabinet van de Minister-President)
AOK; A.O.K.; A.Z.; AZ; AZ/KMP |
| Organisatie en inrichting | Al aan het einde van de negentiende eeuw meenden sommigen dat er een departement moest komen dat onder leiding van de voorzitter van de Ministerraad of een minister-president moest zorgen voor coördinatie van het regeringsbeleid. Een eerste aanzet tot meer coördinatie van het beleid was het KB van 1918, waarbij de ministers overleg moesten voeren met de voorzitter van de Ministerraad ter verzekering van eenheid in het regeringsbeleid. Voor dat doel werd de voorzitter geassisteerd door de secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken die in de stukken uit de periode 1918-1930 wordt aangeduid als secretaris-generaal in algemene dienst. Bij de vorming van het vierde kabinet-Colijn in 1937 werd het Departement van Algemene Zaken opgericht met de voorzitter van de Ministerraad aan het hoofd. Bij de oprichting omvatte Algemene Zaken de van Buitenlandse Zaken overgenomen Regeringspersdienst, de ambtelijke ondersteuning van de Ministerraad en vanaf 1939 het secretariaat van deze raad.
Nadat de regering tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Londen was uitgeweken, ontstonden er twee ministeries van Algemene Zaken, een in bezet Nederland en een in Londen. Door de oprichting van het Ministerie voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) in 1942 te Londen, dat coördinerend diende op te treden, bleef er voor het Londense Algemene Zaken weinig werk over, maar het bleef officieel bestaan tot 23 februari 1945. AOK werd in juli 1946 door minister-president Beel opgeheven, waarna Algemene Zaken in 1947 werd heropgericht.
Het heroprichtingsbesluit van 1947 bepaalde dat het Ministerie van Algemene Zaken er was "voor de zaken betreffende het algemeen Regeringsbeleid van het Koninkrijk, voor zover deze zorg niet bepaaldelijk wordt behartigd door een der andere departementen van algemeen bestuur". Het omvatte toen: het Kabinet van de Minister-President, de afdeling Comptabiliteit, de Algemene Dienst en de Regeringsvoorlichtingsdienst (later hernoemd tot Rijksvoorlichtingsdienst). In 1950 werd het secretariaat van de Ministerraad overgebracht van Binnenlandse Zaken naar Algemene Zaken. Aan het ministerie waren raadadviseurs verbonden.
Algemene Zaken en emigratie : Hoewel er in 1945 aanbevelingen zijn geweest om de coördinatie van het emigratiebeleid formeel bij een aparte afdeling van AZ onder te brengen, is dit niet geëffectueerd. Het Commissariaat voor de Emigratie beschreef de relatie met Algemene Zaken vooral ten aanzien van werkzaamheden van de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) op het gebied van emigratievoorlichting op nationaal niveau (bron: SZW, dossier directie emigratie 1940-1980, ongedateerd, ca. 1955). Daarnaast vervulde AZ een taak bij eventuele competentieconflicten over emigratiebeleid tussen de verschillende departementen en bij voorbereiding van staatsbezoeken van autoriteiten van landen van ontvangst (en vice-versa).
minister-president: 1945-1946 W. Schermerhorn 1946-1948 L.J.M. Beel 1948-1951 W. Drees; J.R.H. van Schaik 1951-1952 W. Drees 1952-1956 W. Drees 1956-1958 W. Drees 1958-1959 L.J.M. Beel 1959-1963 J.E. de Quay 1963-1965 V.G.M. Marijnen 1965-1966 J.M.L.Th. Cals 1966-1967 J. Zijlstra 1967-1971 P.J.S. de Jong
secretarissen-generaal: 1937-1945 A.M.C. van Asch van Wijck (waarnemend) juni 1945-1946 P. Sanders 1949-1962 C.L.W. Fock 1962-1972 A.J.M. van Nispen tot Pannerden |
| Taak, activiteiten | Vanaf de oprichting was het de bedoeling dat dit departement niet alleen zou zorgen voor ambtelijke ondersteuning van de Ministerraad en de Minister-President, maar dat het ook het werk van andere departementen en rijksdiensten zou coördineren. Het duurde tot na 1967 voordat deze coördinatie door middel van het inzetten van raadadviseurs geleidelijk werd gerealiseerd. |
| Voorloper | geen |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Literatuur | Beijer, G., Een samenvatting van het rapport van de werkgroep emigratie geleerden (voorz. E.W. Hofstee) aangevuld met recente statistische gegevens over de immigratie van academici in de Verenigde Staten (Amsterdam 1968). [zie inv.nr. 5663]
Vries, A.G. de, Verslag van de inspectie door de algemene rijksarchivaris naar de zorg voor het archiefbeheer bij het Ministerie van Algemene Zaken (Den Haag 1996).
Voor de eenheid van beleid. Beschouwingen ter gelegenheid van vijftig jaar Ministerie van Algemene Zaken, samengesteld door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (Den Haag 1987). |
| Doorgenomen archieven / series | Archieven van de ministeries voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ), Kabinet van de Minister-President 1942-1979 Archief van de Voorlichtingsraad 1947-[1979]
Ministerie van Algemene Zaken, Rijksvoorlichtingsdienst (en taakvoorgangers) |
| Periode archief | 1942-1979 |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag |
| Openbaarheid | beperkt [zie inleiding inventaris]
|
| Omvang; inventarisnummers | 188,20 m.; 6.964 inv. nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris (p. 1332-1334) |
| Toegang(en) | Alle hierboven (en hieronder) genoemde archieven zijn behandeld in één inventaris:
Jongbloed, H.H. (eindred.), Inventaris van de archieven van de ministeries voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ), Kabinet van de Minister-President (KMP) (1924)1942-1979(1989) (Den Haag 2003) [met historische en archivistische inleiding (p. 1307-1350). Deze is raadpleegbaar via de website van het Nationaal Archief; in de studiezaal van dit archief is een uitdraai ter inzage.] |
| Kenmerk toegang | 2.03.01 |
| Indices op toegang | Indices op topografische namen, persoonsnamen en namen van organisaties en instellingen (p. 1355-1395); deze indices hebben een complementair karakter en vervangen dus niet de inhoudsopgaven van de inventaris. |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | 1) Het archief van de Rijksvoorlichtingsdienst vormt een onderdeel van het archief van AZ/KMP.
2) het archief van de Voorlichtingsraad (1947-1979) is gedeponeerd in het archief van AZ/KMP. De Voorlichtingsraad werd ingesteld in 1947 en had als taken: a) de coördinatie van de voorlichtingsactiviteiten van de verschillende ministeries en diensten b) de verdeling van de begrotingspost productie voorlichtingsmateriaal van de gezamenlijke ministeries. |
| opmerkingen structuur archief | In 1946 is een archiefcode ingevoerd die was gebaseerd op de UDC (Universele Decimale Classificatie).
Het archief zoals overgedragen aan het Nationaal Archief bestaat uit twee gedeelten: a) het op 3 maart 2003 overgebrachte archief van de Ministeries voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en Algemene Zaken (AZ) en het archief van het Kabinet van de minister-president over de periode 1942-1979 b) een in 1982 naar het Nationaal Archief overgebracht gedeelte van het archief van het Ministerie van Algemene Zaken dat de periode 1937-1945 bestrijkt. Dit gedeelte valt buiten de onderzoeksperiode en is hier verder niet beschreven. |
| Seriële bescheiden | - Verslagen Stichting Landverhuizing Nederland, 1949-1951 (inv.nr. 400) |
| Statistische gegevens | geen |
| Verwijzingen naar wetten, Nederland |
|
| Verwijzingen naar wetten, Bilateraal |
|
| Verwijzingen naar wetten, Multilateraal |
|
| Inhoud overig | Archief Algemene Oorlogvoering / Algemene Zaken Algemeen : De belangrijkste rubrieken voor de naoorlogse emigratie in de inventaris zijn: 325 Immigratie, emigratie en migratie 351.88 Internationale betrekkingen, waarbij gezocht moet worden onder de diverse landen. Hieronder zijn ook de bilaterale verdragen betreffende sociale verzekering te vinden. Deze zijn in deze beschrijving niet in extenso gesignaleerd. 351.714 e.a. Overheidsvoorlichting. Naast de archivalia van de Rijksvoorlichtingsdienst zelf (aparte beschrijving), bevat het archief van Algemene Zaken in diverse rubrieken ook stukken betreffende overheidsvoorlichting. Deze worden in onderstaande beschrijving gesignaleerd onder 'voorlichting'.
Daarnaast bevindt zich incidenteel materiaal betreffende emigratie in diverse andere rubrieken, bijvoorbeeld in rubriek 2 religie; rubriek 3: annexatievraagstuk; 353.83 Indonesië; 353.88:325 migratie; 372 wetenschap; 396 vrouwenbeweging; 5 Natuur- en exacte wetenschappen; 63 landbouw, jacht en visserij voorlichting. Voorbeelden hiervan zijn gesignaleerd in 'overige dossiers, mogelijk van belang voor emigratieonderzoek'.
Emigratie en internationale betrekkingen: - Emigratie en uitzending van Nederlandse joden naar Palestina, 1942-1945 (inv.nr. 396) - Behandeling van verschillende emigratieaangelegenheden, 1945-1968 (inv.nrs. 397-398)* - Behandeling van aangelegenheden betreffende migratie, 1951-1967 (inv.nr. 401) - Stukken betreffende het stellen van voorwaarden aan de emigratie van echtgenoten en verloofden van Canadese ex-militairen naar Canada, 1946 (inv.nr. 399) - Brief van de minister van Buitenlandse Zaken en de minister zonder Portefeuille met een toelichting op het nog te tekenen multilateraal Europees Vestigingsverdrag, 1955 (inv.nr. 402) - Verslag over 1952 van de werkzaamheden ten behoeve van Nederlanders in het buitenland van het Algemeen Nederlands Verbond, met geleidebrief, 1953 (inv.nr. 418)
Landendossiers: Argentinië: - Stukken betreffende de voorbereiding van een emigratieovereenkomst met Argentinië, 1950-1951 (inv.nr. 3683)
Australië: - Sluiten van emigratieovereenkomsten, de uitvoering en financiering hiervan en de vestiging van een Nederlands immigratieapparaat in Australië, 1948-1957 (inv.nr. 3728)* - staatbezoeken Australische autoriteiten aan Nederland 1952-1959) (inv.nr. 3733)
Brazilië: - Bezoeken van Braziliaanse autoriteiten aan Nederland 1951-1956; emigratie van Nederlanders naar Brazilië en de financiering van de Nederlandse kolonie Ribeiro te Mogi Mirim in de staat Sao Paulo, 1948-1954 (inv.nrs. 3673-3674)
Canada: - Bezoeken van Canadese autoriteiten, 1946-1952 (inv.nr. 3602) - Bezoek van de minister-president in september 1959 aan Canada, evenals stukken betreffende de toelatingsnormen voor Canada, 1959 (inv.nr. 3605) - Behandeling van de problemen die zich voordoen bij de emigratie van Nederlanders naar Canada, 1945-1955 (inv.nr. 6514)
Chili: - Overeenkomst met Chili betreffende de bevordering van emigratie, met nota van toelichting, afschriften, met geleidebrief, 1958 (inv.nr. 3691)
Frankrijk: - Emigratie van landbouwers naar Frankrijk, 1946-1949 (inv.nr.3193)* - Sluiten van een verdrag met Frankrijk betreffende de sociale zekerheid, 1949-1966 (inv.nr. 3201)
Indonesië: - Te voeren immigratiebeleid van de Indonesische regering, 1952-1953 (inv.nr. 4033) - Aankoop en huur van zeeschepen voor het vervoer van militairen en emigranten, 1949-1954 (inv.nr. 4464) - Stukken betreffende het Centraal Comité van Kerkelijk en Particulier Initiatief voor Sociale Zorg ten behoeve van Gerepatrieerden, 1956 (inv.nr. 5484)
Liberia Stukken betreffende de emigratie van Nederlanders naar Liberia, 1951 (inv.nr. 3519)
Nieuw-Zeeland: - Emigratie-overeenkomsten met Nieuw-Zeeland, 1950-1956 (inv.nr. 3730) - Staatsbezoeken president Nieuw-Zeeland en hoofd veiligheidsdienst aan Nederland 1951-1959) (inv.nr. 3732)
Palestina - Emigratie van Joden naar Palestina, 1945-1947 (inv.nr. 3454)
Rhodesië/Nyasaland - Staatsbezoek minister-preseident van de federatie aan Nederland; overeenkomst met de Federatie van Rhodesië en Nyasaland betreffende emigratie, met nota van toelichting, afschriften, met geleidebrieven, 1955 (inv.nrs. 3574-3575)
Suriname - Plannen tot het stichten van een kolonie voor Oost-Europese Joden en de vestiging van Indische Nederlanders in Suriname, 1946-1955 (inv.nr. 4691)*
Verenigde Staten: - Beantwoording van een rekest van de Nederlands-Indische Bond van Ex-gemobiliseerden en -Geïnterneerden (NIBEG) inzake de nieuwe Amerikaanse immigratiewetgeving die Nederlanders met Indonesische voorouders de toegang tot de Verenigde Staten verbiedt, 1952 (inv.nr. 3653)
Zuid-Afrika - Emigratie van Nederlanders naar Zuid-Afrika, 1947-1950 (inv.nr. 3565)* - Teksten van redevoeringen van de ambassadeur van Zuid-Afrika ter gelegen-heid van de viering van de geloftedag in Nederland en de jaarvergadering van de Christelijke Emigratie Centrale te Utrecht, met geleidebrief, 1951-1957 (inv.nr. 3569) - Brief van de commissaris voor de emigratie van het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid betreffende een onderhoud tussen de ministerpresident en de voorzitter van de Zuid-Afrikaanse Immigratie Keurraad, inzake een in Den Haag te vestigen comité, dat zal trachten personeel aan te trekken voor de staatsdepartementen en -instellingen in Zuid-Afrika, 1955 (inv.nrs. 3571, 3572)
Zweden - Brief van het Bureau Inlichtingen van de Nederlandse regering te Stockholm betreffende de immigratiemogelijkheden tengevolge van toekomstig gebrek aan arbeidskrachten in Zweden, met geleidebrief, 1946 (inv.nr. 3273)
emigratieorganisatie - Personeelsdossier B.W. Haveman (1908-1979), Commissaris voor de Emigratie (inv.nr. 6198) - Salariëring personeel Nederlandse Emigratie Dienst 1953-1956 (inv.nr. 1623) - Intergovernmental Committee on European Migration (ICEM; stukken betreffende de Europese migratie en de postzegelactie (ten behoeve) van de Intergouvernementele Commissie voor Europese Migratie (ICEM) ten behoeve van het vluchtelingenvervoer, 1953-1966 (inv.nr. 3002) - Herdenking 20 jarig-bestaan Intergovernmental Committee on European Migration (inv.nr. 9002) - Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD): Emigratie naar de Sovjet-Unie (inv.nr. 6868)
Voorlichting: 'Nederland-promotie' - Stukken betreffende de promotie van Nederland in het buitenland, 1945-1969 (inv.nrs. 2485-2493) ((2485) Algemeen, 1947-1969, (2486) Australië 1953, (2487) Denemarken 1949, (2488) Duitsland 1949, (2489) Frankrijk 1953, (2490) Groot-Brittannië, 1945-1958, (2491) Italië 1947, (2492) Nieuw-Zeeland 1949, (2493) Verenigde Staten 1947-1955) - Stukken betreffende het geven van voorlichting door de Regeringsvoorlichtingsdienst (RVD) aan binnen- en buitenland door middel van filmbeelden, gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding, evenals de keuring van films 1943-1952 (inv. 1723)* - Stukken van de interdepartementale Voorlichtingsraad (inv.nrs. 1730-1742; 1725 en 1727)* - Stukken betreffende de verhouding tussen de overheid en de pers in verband met overheidsvoorlichting, 1958-1968 (inv.nr. 1750)*
tentoonstellingen : - 'E 55' te Rotterdam 1952-1967 (inv.nr. 5865)* - Wereldtentoonstelling 1967 te Montreal 1963-1965 (inv. nrs. 5884-5887)
Overige dossiers, mogelijk van belang voor emigratieonderzoek : - Religie: protestantse kerkgenootschappen 1945-1961 (inv.nr. 369)* - Ontwikkelingssamenwerking: Stukken betreffende de Nederlandse bijdrage tot de verlening van technische steun aan ontwikkelingslanden en onderontwikkelde regio's (inv.nrs. 2450-2456) - Ecuador: veeteeltprojecten (inv.nrs. 3706-3707) - Detachering technisch personeel naar het buitenland 1946 (inv.nr. 5704) - Werkgroep Geleerden, ingesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Academische Raad, 1967. Stukken betreffende de bespreking in de ministerraad van de publikatie van het rapport van de werkgroep (inv.nr. 5663)* - Activiteiten van diverse groeperingen in het kader van de vrouwenbeweging, 1946-1954, 1964-1969 (inv.nr. 5693)* - Werkzaamheden van de Stichting voor de Landbouw, 1946-1950 (inv.nr. 5826)*
Archief Voorlichtingsraad 1947-1979 Op grond van de inventarisomschrijvingen valt geen bemoeienis met het onderwerp emigratie af te leiden. Ter autopsie doorgenomen:
- Programma's van regeringsuitzendingen op radio en televisie 1953-1970 (inv. nr. 11499)* |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | Appreciatie: het merendeel van het materiaal bestaat uit kopieën van departementale nota's betreffende emigratiebeleid, bestemd voor de Ministerraad (en onderraden als de Raad voor de Economische Aangelegenheden), gestuurd door de vakministeries (m.n. Sociale Zaken, Buitenlandse Zaken, Verkeer en Waterstaat). De inhoud van deze stukken is van een hoog aggregatieniveau. De (ambtelijke) reacties van Algemene Zaken op deze nota's zijn vrij schaars, maar geven zicht op de visie op het onderwerp binnen Algemene Zaken en van de minister-president. |
| Doorgenomen archieven / series | Archieven van de ministeries voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ), Kabinet van de Minister-President 1942-1979 Archief van de Voorlichtingsraad 1947-[1979]
Ministerie van Algemene Zaken, Rijksvoorlichtingsdienst (en taakvoorgangers) |
| Periode archief | 1942-1979 |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag |
| Openbaarheid | beperkt [zie inleiding inventaris]
|
| Omvang; inventarisnummers | 188,20 m.; 6.964 inv. nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris (p. 1332-1334) |
| Toegang(en) | Alle hierboven (en hieronder) genoemde archieven zijn behandeld in één inventaris:
Jongbloed, H.H. (eindred.), Inventaris van de archieven van de ministeries voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ), Kabinet van de Minister-President (KMP) (1924)1942-1979(1989) (Den Haag 2003) [met historische en archivistische inleiding (p. 1307-1350). Deze is raadpleegbaar via de website van het Nationaal Archief; in de studiezaal van dit archief is een uitdraai ter inzage.] |
| Kenmerk toegang | 2.03.01 |
| Indices op toegang | Indices op topografische namen, persoonsnamen en namen van organisaties en instellingen (p. 1355-1395); deze indices hebben een complementair karakter en vervangen dus niet de inhoudsopgaven van de inventaris. |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | 1) Het archief van de Rijksvoorlichtingsdienst vormt een onderdeel van het archief van AZ/KMP.
2) het archief van de Voorlichtingsraad (1947-1979) is gedeponeerd in het archief van AZ/KMP. De Voorlichtingsraad werd ingesteld in 1947 en had als taken: a) de coördinatie van de voorlichtingsactiviteiten van de verschillende ministeries en diensten b) de verdeling van de begrotingspost productie voorlichtingsmateriaal van de gezamenlijke ministeries. |
| opmerkingen structuur archief | In 1946 is een archiefcode ingevoerd die was gebaseerd op de UDC (Universele Decimale Classificatie).
Het archief zoals overgedragen aan het Nationaal Archief bestaat uit twee gedeelten: a) het op 3 maart 2003 overgebrachte archief van de Ministeries voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en Algemene Zaken (AZ) en het archief van het Kabinet van de minister-president over de periode 1942-1979 b) een in 1982 naar het Nationaal Archief overgebracht gedeelte van het archief van het Ministerie van Algemene Zaken dat de periode 1937-1945 bestrijkt. Dit gedeelte valt buiten de onderzoeksperiode en is hier verder niet beschreven. |
| Seriële bescheiden | - Verslagen Stichting Landverhuizing Nederland, 1949-1951 (inv.nr. 400) |
| Statistische gegevens | geen |
| Verwijzingen naar wetten, Nederland |
|
| Verwijzingen naar wetten, Bilateraal |
|
| Verwijzingen naar wetten, Multilateraal |
|
| Inhoud overig | Archief Algemene Oorlogvoering / Algemene Zaken Algemeen : De belangrijkste rubrieken voor de naoorlogse emigratie in de inventaris zijn: 325 Immigratie, emigratie en migratie 351.88 Internationale betrekkingen, waarbij gezocht moet worden onder de diverse landen. Hieronder zijn ook de bilaterale verdragen betreffende sociale verzekering te vinden. Deze zijn in deze beschrijving niet in extenso gesignaleerd. 351.714 e.a. Overheidsvoorlichting. Naast de archivalia van de Rijksvoorlichtingsdienst zelf (aparte beschrijving), bevat het archief van Algemene Zaken in diverse rubrieken ook stukken betreffende overheidsvoorlichting. Deze worden in onderstaande beschrijving gesignaleerd onder 'voorlichting'.
Daarnaast bevindt zich incidenteel materiaal betreffende emigratie in diverse andere rubrieken, bijvoorbeeld in rubriek 2 religie; rubriek 3: annexatievraagstuk; 353.83 Indonesië; 353.88:325 migratie; 372 wetenschap; 396 vrouwenbeweging; 5 Natuur- en exacte wetenschappen; 63 landbouw, jacht en visserij voorlichting. Voorbeelden hiervan zijn gesignaleerd in 'overige dossiers, mogelijk van belang voor emigratieonderzoek'.
Emigratie en internationale betrekkingen: - Emigratie en uitzending van Nederlandse joden naar Palestina, 1942-1945 (inv.nr. 396) - Behandeling van verschillende emigratieaangelegenheden, 1945-1968 (inv.nrs. 397-398)* - Behandeling van aangelegenheden betreffende migratie, 1951-1967 (inv.nr. 401) - Stukken betreffende het stellen van voorwaarden aan de emigratie van echtgenoten en verloofden van Canadese ex-militairen naar Canada, 1946 (inv.nr. 399) - Brief van de minister van Buitenlandse Zaken en de minister zonder Portefeuille met een toelichting op het nog te tekenen multilateraal Europees Vestigingsverdrag, 1955 (inv.nr. 402) - Verslag over 1952 van de werkzaamheden ten behoeve van Nederlanders in het buitenland van het Algemeen Nederlands Verbond, met geleidebrief, 1953 (inv.nr. 418)
Landendossiers: Argentinië: - Stukken betreffende de voorbereiding van een emigratieovereenkomst met Argentinië, 1950-1951 (inv.nr. 3683)
Australië: - Sluiten van emigratieovereenkomsten, de uitvoering en financiering hiervan en de vestiging van een Nederlands immigratieapparaat in Australië, 1948-1957 (inv.nr. 3728)* - staatbezoeken Australische autoriteiten aan Nederland 1952-1959) (inv.nr. 3733)
Brazilië: - Bezoeken van Braziliaanse autoriteiten aan Nederland 1951-1956; emigratie van Nederlanders naar Brazilië en de financiering van de Nederlandse kolonie Ribeiro te Mogi Mirim in de staat Sao Paulo, 1948-1954 (inv.nrs. 3673-3674)
Canada: - Bezoeken van Canadese autoriteiten, 1946-1952 (inv.nr. 3602) - Bezoek van de minister-president in september 1959 aan Canada, evenals stukken betreffende de toelatingsnormen voor Canada, 1959 (inv.nr. 3605) - Behandeling van de problemen die zich voordoen bij de emigratie van Nederlanders naar Canada, 1945-1955 (inv.nr. 6514)
Chili: - Overeenkomst met Chili betreffende de bevordering van emigratie, met nota van toelichting, afschriften, met geleidebrief, 1958 (inv.nr. 3691)
Frankrijk: - Emigratie van landbouwers naar Frankrijk, 1946-1949 (inv.nr.3193)* - Sluiten van een verdrag met Frankrijk betreffende de sociale zekerheid, 1949-1966 (inv.nr. 3201)
Indonesië: - Te voeren immigratiebeleid van de Indonesische regering, 1952-1953 (inv.nr. 4033) - Aankoop en huur van zeeschepen voor het vervoer van militairen en emigranten, 1949-1954 (inv.nr. 4464) - Stukken betreffende het Centraal Comité van Kerkelijk en Particulier Initiatief voor Sociale Zorg ten behoeve van Gerepatrieerden, 1956 (inv.nr. 5484)
Liberia Stukken betreffende de emigratie van Nederlanders naar Liberia, 1951 (inv.nr. 3519)
Nieuw-Zeeland: - Emigratie-overeenkomsten met Nieuw-Zeeland, 1950-1956 (inv.nr. 3730) - Staatsbezoeken president Nieuw-Zeeland en hoofd veiligheidsdienst aan Nederland 1951-1959) (inv.nr. 3732)
Palestina - Emigratie van Joden naar Palestina, 1945-1947 (inv.nr. 3454)
Rhodesië/Nyasaland - Staatsbezoek minister-preseident van de federatie aan Nederland; overeenkomst met de Federatie van Rhodesië en Nyasaland betreffende emigratie, met nota van toelichting, afschriften, met geleidebrieven, 1955 (inv.nrs. 3574-3575)
Suriname - Plannen tot het stichten van een kolonie voor Oost-Europese Joden en de vestiging van Indische Nederlanders in Suriname, 1946-1955 (inv.nr. 4691)*
Verenigde Staten: - Beantwoording van een rekest van de Nederlands-Indische Bond van Ex-gemobiliseerden en -Geïnterneerden (NIBEG) inzake de nieuwe Amerikaanse immigratiewetgeving die Nederlanders met Indonesische voorouders de toegang tot de Verenigde Staten verbiedt, 1952 (inv.nr. 3653)
Zuid-Afrika - Emigratie van Nederlanders naar Zuid-Afrika, 1947-1950 (inv.nr. 3565)* - Teksten van redevoeringen van de ambassadeur van Zuid-Afrika ter gelegen-heid van de viering van de geloftedag in Nederland en de jaarvergadering van de Christelijke Emigratie Centrale te Utrecht, met geleidebrief, 1951-1957 (inv.nr. 3569) - Brief van de commissaris voor de emigratie van het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid betreffende een onderhoud tussen de ministerpresident en de voorzitter van de Zuid-Afrikaanse Immigratie Keurraad, inzake een in Den Haag te vestigen comité, dat zal trachten personeel aan te trekken voor de staatsdepartementen en -instellingen in Zuid-Afrika, 1955 (inv.nrs. 3571, 3572)
Zweden - Brief van het Bureau Inlichtingen van de Nederlandse regering te Stockholm betreffende de immigratiemogelijkheden tengevolge van toekomstig gebrek aan arbeidskrachten in Zweden, met geleidebrief, 1946 (inv.nr. 3273)
emigratieorganisatie - Personeelsdossier B.W. Haveman (1908-1979), Commissaris voor de Emigratie (inv.nr. 6198) - Salariëring personeel Nederlandse Emigratie Dienst 1953-1956 (inv.nr. 1623) - Intergovernmental Committee on European Migration (ICEM; stukken betreffende de Europese migratie en de postzegelactie (ten behoeve) van de Intergouvernementele Commissie voor Europese Migratie (ICEM) ten behoeve van het vluchtelingenvervoer, 1953-1966 (inv.nr. 3002) - Herdenking 20 jarig-bestaan Intergovernmental Committee on European Migration (inv.nr. 9002) - Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD): Emigratie naar de Sovjet-Unie (inv.nr. 6868)
Voorlichting: 'Nederland-promotie' - Stukken betreffende de promotie van Nederland in het buitenland, 1945-1969 (inv.nrs. 2485-2493) ((2485) Algemeen, 1947-1969, (2486) Australië 1953, (2487) Denemarken 1949, (2488) Duitsland 1949, (2489) Frankrijk 1953, (2490) Groot-Brittannië, 1945-1958, (2491) Italië 1947, (2492) Nieuw-Zeeland 1949, (2493) Verenigde Staten 1947-1955) - Stukken betreffende het geven van voorlichting door de Regeringsvoorlichtingsdienst (RVD) aan binnen- en buitenland door middel van filmbeelden, gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding, evenals de keuring van films 1943-1952 (inv. 1723)* - Stukken van de interdepartementale Voorlichtingsraad (inv.nrs. 1730-1742; 1725 en 1727)* - Stukken betreffende de verhouding tussen de overheid en de pers in verband met overheidsvoorlichting, 1958-1968 (inv.nr. 1750)*
tentoonstellingen : - 'E 55' te Rotterdam 1952-1967 (inv.nr. 5865)* - Wereldtentoonstelling 1967 te Montreal 1963-1965 (inv. nrs. 5884-5887)
Overige dossiers, mogelijk van belang voor emigratieonderzoek : - Religie: protestantse kerkgenootschappen 1945-1961 (inv.nr. 369)* - Ontwikkelingssamenwerking: Stukken betreffende de Nederlandse bijdrage tot de verlening van technische steun aan ontwikkelingslanden en onderontwikkelde regio's (inv.nrs. 2450-2456) - Ecuador: veeteeltprojecten (inv.nrs. 3706-3707) - Detachering technisch personeel naar het buitenland 1946 (inv.nr. 5704) - Werkgroep Geleerden, ingesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Academische Raad, 1967. Stukken betreffende de bespreking in de ministerraad van de publikatie van het rapport van de werkgroep (inv.nr. 5663)* - Activiteiten van diverse groeperingen in het kader van de vrouwenbeweging, 1946-1954, 1964-1969 (inv.nr. 5693)* - Werkzaamheden van de Stichting voor de Landbouw, 1946-1950 (inv.nr. 5826)*
Archief Voorlichtingsraad 1947-1979 Op grond van de inventarisomschrijvingen valt geen bemoeienis met het onderwerp emigratie af te leiden. Ter autopsie doorgenomen:
- Programma's van regeringsuitzendingen op radio en televisie 1953-1970 (inv. nr. 11499)* |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | Appreciatie: het merendeel van het materiaal bestaat uit kopieën van departementale nota's betreffende emigratiebeleid, bestemd voor de Ministerraad (en onderraden als de Raad voor de Economische Aangelegenheden), gestuurd door de vakministeries (m.n. Sociale Zaken, Buitenlandse Zaken, Verkeer en Waterstaat). De inhoud van deze stukken is van een hoog aggregatieniveau. De (ambtelijke) reacties van Algemene Zaken op deze nota's zijn vrij schaars, maar geven zicht op de visie op het onderwerp binnen Algemene Zaken en van de minister-president. |
Analyse archivalia
| Titel | Dossierbeschrijving Ministerie van Algemene Zaken |
| Inventaristekst | 2.03.01 Archief Algemene Oorlogvoering / Algemene Zaken
Emigratie en internationale betrekkingen
inv.nrs. 397-398 Stukken betreffende de behandeling van verschillende emigratie-aangelegenheden, 1945-1968 inv.nr. 397: Bevat o.m. correspondentie, ingekomen nota's en interne notities van ambtenaren van Algemene Zaken betreffende: - opbouw Nederlands emigratie-apparaat; nota A.P.M. van Riel, directeur Gemeentelijk Arbeids Bureau Haarlem 19-9-1945, ter bespreking in de Raad voor Economische Aangelegenheden - eerste en tweede emigratienota 1951-1952 en onderliggende correspondentie - stukken betreffende de instelling van het Provisional Intergovernmental Committee for the Movement of Migrants from Europe (PICMME), voorloper van het Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM), inclusief een verslag van de Nederlandse delegatie 1951 - beleidsstukken betreffende vervoer van emigranten (capaciteit, vervoer onder vreemde vlag i.v.m. concurrentiepositie van Nederlandse vervoersmaatschappijen 1952; 1958) - Wet op de organen voor de emigratie 1952 - instelling Raad voor de Emigratie - advies van de Raad voor de Emigratie betreffende subsidiëring/kredietverlening emigranten 1954 - stukken betreffende de publicatie van het Algemeen Dagblad inzake topzwaar emigratieapparaat 1955 - nota bevordering landbouwemigratie 22-9-1958 - kredietverlening emigranten door derden: Development Loan Fund Washington 1959 m.n. ter oplossing van het huisvestingprobleem van emigranten in Australië en zelfstandige bedrijfsvestiging in Canada. (het onderwerp is tussen 17-6-1959 en 18-12-1959 meermalen in de ministerraad besproken, zie dossier beschrijving Ministerraad) - Raad voor de Emigratie: advies emigratievoorlichting 1959 - UNESCO-richtlijnen voor integratie migranten algemeen - Bezoek J. de Quay als minister-president aan Canada.
inv.nr. 398 Bevat o.m. correspondentie, ingekomen nota's en interne notities van ambtenaren van Algemene Zaken betreffende: - dienstreizen en tegenbezoeken door autoriteiten landen van ontvangst (Australië/Nieuw-Zeeland, Veldkamp (1964); Brazilië, Veldkamp (1963); Zuid-Amerika, Cnossen; Canada, Fairclough) - Nederlands Emigratie Fonds (de onderliggende accountantsrapporten geven inzicht in geïnteresseerde donateurs uit bedrijfsleven) - Intergovernmental Committe for European Migration (ICEM) - advisering rond voortzetting emigratiebeleid 1960; onderliggende nota's over ruimtelijke aspecten en economische voordelen - correspondentie en stukken betreffende het Nationaal Spaar- en Reisfonds 'Wij Komen' - de overbrenging van Toegoenezen naar Suriname - Europees Vestigingsverdrag (13-12-1955; Trb. 1957, 20) - vrij verkeer van arbeidskrachten in EEG en huisvestingproblematiek - 1964 advies Raad voor de Emigratie om Landverhuizingswet 1936 aan te passen, Raad voor de Emigratie op te heffen en een Emigratie-commissie van de Sociaal Economische Raad (SER) in te stellen - particulier schrijven aan minister-president J. Zijlstra inzake de klachten over de leiding van de emigrantenkolonies Holambra I en II te Brazilië en de Nederlandse voorlichting - beleidsnotitie Rijksdienst voor het National Plan inzake ruimtelijke ordening en emigratie.
Landendossiers Australië: inv.nr. 3728 Stukken betreffende het sluiten van emigratie-overeenkomsten, de uitvoering en financiering hiervan en de vestiging van een Nederlands immigratie-apparaat in Australië, 1948-1957 Interne beleidsnotities aan de minister-president en afschriften van correspondentie gewisseld tussen de ministeries van Sociale Zaken en Buitenlandse Zaken aangaande hun verschil in visie over de grootte en samenstelling van een Nederlandse emigratiedienst in Australië; inzake de emigratieovereenkomst met Australië (februari 1951) en het vervoer (luchtvaart/scheepvaart); huisvesting; en subsidiëring door het Intergovernmental Committe for European Migration.
Frankrijk: inv.nr. 3193 stukken betreffende emigratie van landbouwers naar Frankrijk, 1946-1949 Interne beleidsnotities en afschriften van correspondentie tussen Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Sociale Zaken en Landbouw, Voedselvoorziening en Visserij betreffende het verschil in visie over de oprichting van een landbouwcentrum te Méridon (Institut Rural Franco-Néerlandais, bij Chévreuse (Seine &Oise)); en correspondentie over incidenten bij bemiddeling voor vestiging en kredietverlening door een particulier.
Suriname inv.nr. 4691 Plannen tot het stichten van een kolonie voor Oost-Europese Joden en de vestiging van Indische Nederlanders in Suriname, 1946-1955 Afschriften van correspondentie tussen m.n. Buitenlandse Zaken en het ministerie van Overzeese Rijksdelen en Uniezaken; van de 'Immigratievereniging Nederland-Suriname' (statuten) en de 'Freeland League for Jewish territorial colonization' over bovengenoemd onderwerp. Zie ook archief van de Nederlandse gedelegeerde bij het Intergovernmental Committee on refugees, inv.nr. 19.
Zuid-Afrika inv.nr. 3565 emigratie van Nederlanders naar Zuid-Afrika, 1947-1950 Correspondentie met - en afschriften van correspondentie over een adres van de Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging inzake het afgeven van een verklaring van 'geen bezwaar' tegen geschoolde werkkrachten die niet gemist kunnen worden voor de wederopbouw.
Voorlichting
inv.nr. 1723 Stukken betreffende het geven van voorlichting door de Regeringsvoorlichtingsdienst (RVD) aan binnen- en buitenland door middel van filmbeelden, gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding, alsmede de keuring van films 1943-1952 Het dossier bevat geen specifieke verwijzingen naar emigratie of emigratiebeleid.
inv.nrs. 1725 en 1727, 1730-1742 Stukken van de interdepartementale Voorlichtingsraad De dossiers bevatten geen specifieke verwijzingen naar emigratie of emigratiebeleid.
inv.nr. 1750 Stukken betreffende de verhouding tussen de overheid en de pers in verband met overheidsvoorlichting, 1958-1968 Het dossier is gevormd door de voorlichtingsraad en de RVD. Het bevat inkomende stukken aan de minister-president betreffende bovengenoemd onderwerp in het algemeen. Er zijn geen specifieke verwijzingen naar emigratie of emigratiebeleid.
inv.nr. 5865 'E 55' te Rotterdam 1952-1967 . Stukken betreffende de organisatie en de subsidiëring van, alsmede de medewerking, de deelname en het bezoek aan tentoonstellingen en jaarbeurzen Correspondentie en onderliggende stukken, o.m. afkomstig van de organisatie van de Rotterdamse tentoonstelling E-55 (Energie 55), het Emigratiebestuur, evenals interne notities van secretaris-generaal C.W.F. Fock. Tijdens deze tentoonstelling E-55 zouden - 10 jaar na de Tweede Wereldoorlog - 'uitingen van Nederlandse nationale en individuele energie worden getoond'. Deelname van het Emigratiebestuur aan deze tentoonstelling door een expositie over 'emigratie vanuit Nederland' was omstreden, mede doordat het Emigratiebestuur gebruik maakte van de eigen financiële middelen voor voorlichting, dat het totale budget van de overige overheidsdeelnemers ver oversteeg. Zie ook dossierbeschrijving Nederlandse Emigratie Dienst.
Overige rubrieken
inv.nr. 369 Stukken betreffende de protestantse kerkgenootschappen 1945-1961 Conform inventarisbeschrijving. Het dossier bevat één handgeschreven brief van een predikant, die zijn emigratie aankondigt.
inv.nr. 5663 Stukken betreffende de bespreking in de ministerraad van de publikatie van het rapport van de Werkgroep Geleerden, ingesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Academische Raad, 1967 Correspondentie, onderliggende stukken en rapportage van de werkgroep. Het rapport behandelt o.m. emigratie van Nederlandse academici.
inv.nr. 5693 Stukken betreffende de activiteiten van diverse groeperingen in het kader van de vrouwenbeweging, 1946-1954, 1964-1969 Bevat o.m. resoluties van 14 e congres International Alliance of Women (Interlaken, 11-16 augustus 1946), waarin drie resoluties betreffende internationale migratie. Een reactie van AZ is niet aangetroffen.
inv.nr. 5826 Stukken betreffende de werkzaamheden van de Stichting voor de Landbouw, 1946-1950 O.m. correspondentie en stukken betreffende het 'urgentieprogram 19-8-1948' waarin wordt aangedrongen op een actieve emigratiepolitiek van overheidswege. Een reactie van AZ is niet aangetroffen.
Archief Voorlichtingsraad 1947-1979 (gedeponeerd in AZ) inv.nr. 11499 Programma's van regeringsuitzendingen op radio en televisie 1953-1970 Bevat o.m. schema's van de gebruikte radiozendtijd voor tweewekelijkse voorlichting over emigratie door emigratiecommissariaat. |