Instellingen en personen

 
English | Nederlands

Persoon

ALGEMEEN
Naam Petrus Josephus Mattheus Aalberse
naam, varianten Aalberse schreef ook onder de pseudoniemen Joh. Azn. Kerkvliet, E.S. Reblaa (een acrostichon) en Alphons de Leythe, onder meer in het door hem geredigeerde Katholiek Sociaal Weekblad
toen hij minister was publiceerde Aalberse enkele malen artikel onder het pseudoniem mr. J. v.d. Bosch.
periode 1871 - 1948
biografie Biografisch Woordenboek van Nederland, I, 2-3
Woordenboek Socialisme en Arbeidersbeweging, I, 1-5
NN
Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld. Nederlanders en hun werk
Amsterdam, 1938, p. 21.
functies staatsman en politicus (RKSP en KVP)
studeerde rechten in Leiden en promoveerde daar in 1897 op het onderwerp oneerlijke concurrentie
gemeenteraadslid Leiden (1899-1918)
wethouder van sociale zaken in Leiden (1901-1903)
juridisch adviseur RK Volksbond, afdeling Leiden (1897-1905)
bestuurslid Centraal Bureau voor Sociale Adviezen (1899-1914)
oprichter van de Katholieke Sociale Actie (1904)
oprichter en redacteur van het Katholiek Sociaal Weekblad (1902-1929)
lid Tweede Kamer (1903-1916 en 1925-1937)
secretaris van het Centraal Comité van de Katholieke Sociale Actie (1905-1918)
directeur van het Centraal Bureau voor de Katholieke Sociale Actie (1905-1918)
medeoprichter van het RK Vakbureau (1909)
hoogleraar aan de Technische Hogeschool Delft  in het handelsrecht, de staathuishoudkunde, de arbeids- en fabriekswetgeving en het mijnrecht (1916-1918)
minister van Arbeid (1918-1922) en van Arbeid, Handel en Nijverheid (1922-1925)
redacteur van dagblad Het Centrum (1925-1929)
oprichter van de R.K. Sociale Studieclub met Nolens als voorzitter
rijksbemiddelaar (1926-1936)
lid, later voorzitter van de Hoge Raad van Arbeid (1920-1940)
lid van de Centrale Commissie voor de Statistiek
na het overlijden van Nolens (1931) leider van de Nederlandse delegatie naar de Internationale Arbeidsconferentie (1931-1939)
voorzitter van de Partijraad van de RKSP (1931-1936)
voorzitter van de RK Sociale Studieclub (1933-1940)
voorzitter Tweede Kamer-fractie RKSP en voorzitter Partijraad RKSP (1931-1936)
voorzitter van de Mijnraad (1936-1946)
lid van de Raad van State (1937-1946)
minister van Staat (1934-1948)
in 1930 was Aalberse voorzitter van de Nederlandse Vereniging tot bevordering van de arbeid voor onvolwaardige arbeidskrachten (A.V.O.).
literatuur (NCC) archief

Hombergh, M.L.M. van den
Inventaris van het archief P. J. M. Aalberse (1871-1948)
Nijmegen [Katholiek Documentatie Centrum], 1992. 110 p.


publicaties van Aalberse

Vermoedelijk is een groot deel van de ongesigneerde artikelen in het Katholiek Sociaal Weekblad van de hand van Aalberse.

Kardinaal Manning's Commentaar op de Encycliek Rerum Novarum, vertaald en met inleiding en aanteekeningen voorzien door mr. P.J.M. Aalberse
Haarlem, 1895

Oneerlijke concurrentie en hare bestrijding volgens het Nederlandsche Recht. Eerste stuk
Leiden, 1897
[dissertatie
het boek bevat in feite het katholieke sociale program dat Aalberse gedurende zijn leven heeft geprobeerd te realiseren]

Sociale studiën, uitgegeven onder toezicht van P.J.M. Aalberse
Eerste reeks, 1 (1905) - 6 (1906), Tweede reeks, 1 (1906) - 6 (1907), Derde reeks, 1 (1907) - 6 (1908)
Leiden, Futura, 1905-1912

Politieke en sociale studiën, uitgegeven onder toezicht van P.J.M. Aalberse
Vierde reeks, 1 (1909) - Dertiende reeks, 4 (1924)
[Samensmelting van: Politieke studiën , en van: Sociale studiën . Voortgezet als: Economische, sociale en politieke studiën ]

Katholieke Staats- en Maatschappijleer. Vrij bewerkt naar Heinrich Pesch s.j. door mr. P.J.M. Aalberse
4 delen, Leiden, 1908-1918
[deel I (1908)
deel II (1909)
deel III (1911) en deel IV (1918)
Pesch (1854-1926)
Duitse,  katholieke socioloog en een van de grondleggers van de katholieke leer van het solidarisme]

“Katholieke Actie. Plan van organisatie”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad, 1 (1902), p. 205-208

“Een centraal-bureau voor de katholieke actie”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad, 1 (1902), p. 229-231

Prae-advies over Oneerlijke Concurrentie in:
Handelingen der Nederlandsche Juristenvereeniging
z. pl., 1903, 3 de stuk

De Katholieke Sociale Actie in Nederland
's-Hertogenbosch, 1903.

Christelijke Politiek II
Uitgegeven door W. Kirchner, Amsterdam, 1903

Christelijke politiek
Leiden, 1905. 118 p.

Inleiding voor:
Fr. Invrea, Sociale Gemeentepolitiek
's-Hertogenbosch, 1905.

De antithese of de strijd tussen twee wereldbeschouwingen
Leiden, 1907.

“Na vijf jaren”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 8 (1909), p. 205-208 en 241-245
[terugblik op het vijfjarig bestaan van de Katholieke Sociale Actie
overzicht van activiteiten zowel op centraal als op lokaal niveau]

Oneerlijke concurrentie. Prae-adviezen 7e Middenstandscongres te houden in Arnhem in Juli 1910
Dalfsen, z.j.

“Premiebetaling bij de sociale verzekering”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 11 (1912), p. 469-471

“Hoe de vrijzinnigen zelf over de staatspensioneering dachten”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 11 (1912), p. 543-545

Opkomst, bloei en verval der gilden, vrij bewerkt naar Heinrich Pesch s.j.
Leiden, 1912.

"De Katholieke Sociale Actie", in:
Het Katholiek Nederland , dl. I, p. 287 en volgende
Nijmegen, 1913.

Arbeiders-verzekering en arbeids-contract
Leiden, 1913, 85 p.

Arbeidersverzekering en arbeidscontract
Leiden, 1914
[Politieke en Sociale Studiën, VII, 2]

Invaliditeitsverzekering en staatspensioneering
Leiden, 1914
[Politieke en Sociale Studiën, VII, 3]

Economie en Techniek
Inaugurale rede Technische Hogeschool Delft gehouden op 4 oktober 1916
Leiden, [1916]

“Bevolkingsvraagstuk en arbeidsloon”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 16 (1917), p. 37-39
[over kinderbijslag aan grote gezinnen]

“De sociale verzekering”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 16 (1917), p. 253-256 en 265-269
[reactie op artikelen in de pers van onder meer J.R. Snoeck Henkemans]

Windthorst als sociaal politicus
Leiden, [1918].

Kerkvliet, Joh. Asz., [= pseudoniem voor minister P.J.M. Aalberse]
“Mgr. dr. Nolens te Genua” in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 19 (1920), p. 319-321

Kerkvliet, Joh. Asz. [= pseudoniem voor minister P.J.M. Aalberse]
“Over werkloosheidsverzekering”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 20 (1921), p. 225-228
[over de kritiek van mr. B.J.M. van Spaendonck op het beleid van minister Aalberse]

Kerkvliet, Joh. Az. [= pseudoniem voor minister P.J.M. Aalberse]
“Het kinderwetje-Van Houten. Een gouden jubileum”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 23 (1924), p. 513-518, 529-532, 541-543, 553-555, 568-571 en 607-611
[historisch overzicht]

Kerkvliet, Joh. Az. [= pseudoniem voor minister P.J.M. Aalberse]
“Van Van Houten tot Ruys de Beerenbrouck sr.”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 24 (1925), p. 385-387, 397-399, 409-412, 421-424, 457-461, 485-486 en 495-497
[geschiedenis van de arbeidswetgeving periode 1874-1889]

Kerkvliet, Joh. Az. [= pseudoniem voor minister P.J.M. Aalberse]
Geschiedenis der Internationale Arbeidswetgeving vóór Washington
Leiden, [1921].

Inleiding tot het eerste congres van het R.K. Werkliedenverbond in Nederland, 30 mei 1926
Uitgave R.K. Werkliedenverbond, Utrecht, z.j.

“Het jubileum der Staatsmijnen III”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 26 (1927), p. 345-351
[met gegevens over de sociale verzekeringen van dit bedrijf]

Verschuur, T.J., P.J.M.Aalberse, J.R. Slotemaker de Bruïne, red.
Tien jaren Raden van Arbeid
Haarlem, 1930. 707 p.
[met onder meer bijdragen van:
mej. G. Stemberg, De organisatie der sociale verzekering
I.G. Keesing, Toepassing van art. 99 der Invaliditeitswet
W.H.M. Werker, Het toezicht op de sociale verzekering
D. Brocx, De medicus en de sociale verzekering]

"Voorwoord", in:
Triebels, L.
Hoofdlijnen der Encycliek Quadragesimo Anno
Nijmegen, 1932.

"De arbeidswetgeving in Nederland en de Internationale Organisatie van den Arbeid", in:
Officieel Gedenkboek 1938
Amsterdam, 1938, p. 788-794
[verschenen bij gelegenheid van het veertigjarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina]


publicaties over Aalberse

biografie in:
Biografisch Woordenboek van Nederland, I, 2-3 en
Biografisch Woordenboek Socialisme en Arbeidersbeweging, I, 1-5
en:
Gribling, J.P.
P. J. M. Aalberse, 1871-1948
Utrecht, 1961. 551 p.
[biografie gebaseerd op het dagboek, de briefwisseling van Aalberse, de notulen van de katholieke Tweedekamerclub en op de Handelingen van de Tweede Kamer
met in de bijlagen onder meer een lange brief van H. Poels aan Aalberse van 28 januari 1908]

Bremer, M.H.E.
"Minister Aalberse en de sociale wetgeving", in:
De Sociale Zekerheidsgids , 29 (1949), p. 51-52

Fockema, R.A.
Minister Aalberse en zijn tijd
Blauwvoet, Hilversum, 1925.

Folmer, A., e.a.
Het Departement van Arbeid, Handel en Nijverheid onder minister Aalberse, 1918-1925
Alphen aan den Rijn, 1926. 300 p.
[met volgende bijdragen:
Inleiding, door A.L. Scholtens, p. ix-xxiii
hoofdstuk I, Arbeidersbescherming, door J. Westhoff, p. 1-60
hoofdstuk II, De sociale verzekering, door H.W. Groeneveld, p. 61-80
hoofdstuk IV, Volksgezondheid, door L. Lietaert Peerbolte, p. 107-164
hoofdstuk V, paragraaf 7, Werkloosheidsverzekering, door Anth. Folmer, p. 204-227
hoofdstuk VI, De Hoge Raad van Arbeid, door A.C. Josephus Jitta, p. 237-259]
[met veel statistische gegevens]

Gribling, J.P.
Professor Aalberse
De Lanteern, Utrecht, 1966.

Josephus Jitta, A.C.
“Prof. mr. P.J.M. Aalberse 1871-1948”, in:
Sociaal Maandblad , 3 (1948), p. 66-73
[in memoriam
schrijver was secretaris van de Hoge Raad van Arbeid]

Kuiper, C.J.
Zes jaren van sociaal bewind, of een verkorte balans van minister Aalberse's beleid aan het Departement van Arbeid
Leiden, 1925. 6 p.
[verkiezingsbrochure 1925, uitgegeven in overleg met het bestuur van de R.K. Staatspartij]

Minister Aalberse en de staatspensionneering. Schrijven gericht aan Z. Ex. den Minister van Arbeid door het hoofdbestuur van den Bond van Staatspensionneering
[Z.pl.], [ca. 1922]. 12 p.
typering
zuil katholieke zuil
doelgroepen
ARCHIEF
periode archief 1886 - 1947
vindplaats Katholiek Documentatiecentrum, Nijmegen
gedeponeerd in niet van toepassing
openbaarheid volledig
omvang; inventarisnummers 19 meter waarvan 4 meter documentatie
1628 inv. nrs.
informatiedrager papier
vernietigd tijdens de inventarisatie door Van den Homberch is er niets vernietigd
het archief is zeer goed bewaard.
toegang(en) Hombergh, M.L.M. van den
Inventaris van het archief P. J. M. Aalberse (1871-1948)
Nijmegen [Katholiek Documentatie Centrum], 1992, 110 p.
inventaris met historische en archivistische beschrijving (p. 4-12)
kenmerk toegang KDC Cat. KP 9
indices op toegang gemengde index (op persoons- en geografische namen en op zaken)  (p. 98-110)
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven onbekend
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven geen
opmerkingen geen
INHOUD
structuur archief de oorspronkelijke structuur is onbekend
structuur toegang het archief werd in de jaren vijftig geordend door Gribling, maar deze ordening is vervangen door die van Van den Homberch
het schema van de inventaris is nu als volgt:
1.  Stukken van algemene aard
2.  Stukken over afzonderlijke onderwerpen
3.  Documentatie
2. is onderverdeeld in:
persoonlijk leven
maatschappelijk leven
bijlagen bij de toegang geen
statistische gegevens Centrale Commissie voor de Statistiek, 1910-1947 (inv. nrs. 1280-1284).
inhoud overig Ministerie van Arbeid c.a.
opgave van onderwerpen aan de voorzitter van de Ministerraad  die het ministerie voornemens is te behandelen, 1921 (inv. nr. 1158)
sociale wetgeving naar aanleiding van de eerste troonrede van het kabinet Ruijs de Beerenbrouck I, 1918-1919 (inv. nr. 1164)
wijziging Invaliditeits- en Ziektewet, 1919-1925 (inv. nr. 1182)
wijziging Ouderdomswet, 1923 (inv. nr. 1184)
wijziging Radenwet, 1920-1925 (inv. nr. 1185)
wet op de Rijksverzekeringsbank, 1924 (inv. nr. 1186)
verzekeringswetten, 1918-1919 (inv. nr. 1191)

Katholiek Sociaal Weekblad
oprichting, 1901-1902 (inv. nr. 765-766)

Hoge Raad van Arbeid
adviezen van de Raad, 1920-1924, vanaf 1923 met de notulen (inv. nrs. 1137-1140)
vergaderstukken, 1920-1941 en 1947 (inv. nrs. 1331-1332)
convoluut “Herziening der sociale verzekering” samengesteld door de Raad, 1922-1923 (inv. nr. 1337)
convoluut: “Reorganisatie van den Raad” samengesteld door de Raad, 1924-1925 (inv. nr. 1338)

redevoeringen
over kardinaal Manning en de sociale kwestie, 1896-1898 (inv. nr. 788)
over studenten en de Katholieke Sociale Actie, 1909-1910 (inv. nr. 807)
over de sociale kwestie, 1910 (inv. nr. 808)
over sociale gemeentepolitiek, 1910 (inv. nr. 810)
over katholieke studenten en sociale actie, 1911 (inv. nr. 813)
over het Nationaal Fonds voor Bijzondere Noden, 1936-1937 (inv. nr. 852)
over sociale maatregelen in het bijzonder sedert 1900, 1939 (inv. nr. 860)
over jongeren tegenover sociale vragen, z.j. (inv. nr. 866)
over werkloosheidssteun, 1934 (inv. nr. 1207)
over staat en arbeidsvraagstuk, 1912 (inv. nr. 1318)
over staatssocialisme, 1909 (inv. nr. 1315)

verhandelingen zonder bekende publicatievorm
invaliditeits- en ouderdomsverzekering, 1900 (inv. nr. 966)
aantekeningen over “Rerum Novarum”, ca. 1893 (inv. nr. 1017)

diversen
redacteur van het Sociaal Jaarboek voor Nederland, 1916-1924 (inv. nr. 769)
behandeling wetsontwerp ziekteverzekering in de Tweede Kamer, 1912 (inv. nr. 1078)
behandeling wetsontwerp Ouderdomsrente in de Tweede Kamer, 1912-1916 (inv. nr. 1080)
behandeling wetsontwerp verhouding tussen Invaliditeitswet en Ouderdomswet in de Tweede Kamer, 1915-1917 (inv. nr. 1082)
Staatscommissie over de werkloosheid, 1909-1914 (inv. nr. 1086)
ingekomen stukken van het ministerie van Landbouw c.a., 1919-1922 (inv. nr. 1114)
anonieme dreigbrief, 1920 (inv. nr. 1148)
Koninklijk Nationaal Steuncomité, 1920-1925 (inv. nr. 1198)
Centraal Comité voor Steun aan Nederlanders in den Vreemde, 1920-1924 (inv. nr. 1197)
circulaires van het RK Werkliedenverbond aan de Ministerraad over steunverlaging, 1934 (inv. nr. 1244)
steunregeling voor werklozen in Twente, 1934 (inv. nr. 1248)
Rijksbemiddelaars, 1926-1936 (inv. nrs. 1343-1352)
juridisch adviseur van de RK Volksbond, 1898-1940 (inv. nr. 1380)
bestuurslid van het Centraal Bureau voor Sociale Adviezen, 1899-1922 (inv. nr. 1381)
vergaderingen van de RK Sociale Studieclub, 1919-1940 en 1947 (inv. nrs. 1385-1387)

Internationale Arbeidsconferentie
ingekomen stukken van het ministerie van Buitenlandse Zaken over de Internationale Arbeidsconferentie, 1919-1924 (inv. nr. 1120)
Internationale Arbeidsconferentie, 1920-1921 (inv.. nr. 1196)
voorbereidingen en werkzaamheden voor de 15de (1931) tot en met de 26ste (1940
niet doorgegaan) conferentie, 1931-1940 (inv. nrs. 1365-1375)

Documentatie over de volgende personen:
Aengenent, J.D.J. (inv. nr. 1499)
Albarda, J.W. (inv. nr. 1500)
Bruijn, A.C. de (inv. nr. 1504)
Colijn, H. (inv. nr. 1505)
Geer, D.J. de (inv. nr. 1508)
Kuijper, Abraham (inv. nr. 1517)
Marchant, H.P. (inv. nr. 1519)
Nolens, W.H. (inv. nr. 1520)
Oud, P.J. (inv. nr. 1521)
Raaymakers, Ch. (inv. nr. 1525)
Romme, C.P.M. (inv. nr. 1527)
Ruijs de Beerenbrouck, C..J.M. (inv. nr. 1528)
Schaepman, H.J.A.M. (inv. nr. 1529)
Slingenberg, M. (inv. nr. 1532)
Slotemaker de Bruïne, J.R. (inv. nr. 1534)
Veraart, J.A. (inv. nr. 1538)
Verschuur, T.J. (inv. nr. 1539)
Wibaut, F.M. (inv. nr. 1541)
Ysselsteijn, H.A. van (inv. nr. 1546)
en over de volgende onderwerpen:
Hooge Raad van Arbeid (inv. nr. 1570)
Internationale Arbeidsconferentie (inv. nr. 1573)
Katholiek Sociaal Weekblad (inv. nr. 1581)
Katholieke Sociale Actie (inv. nr. 1582)
Kinderbijslag (inv. nr. 1586)
RK Sociale Studieclub Sint Michaël (inv. nr. 1611)
Socialisme (inv. nr. 1615)
Welvaartspolitiek (inv. nr. 1624)
Werkloosheid (inv. nr. 1625).
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan Invaliditeitswet (1913/1919)
Ziektewet (1913/1929)
Radenwet (1913)
Ouderdomswet (1919)
Wet op de Rijksverzekeringsbank (1920)
Ongevallenwet (1921)
Kinderbijslagwet (1939).
verwijzing naar andere archiefvormers
geografische verwijzingen Nederland
internationaal Internationale Arbeidsconferentie (ILO), namelijk:
ingekomen stukken van het ministerie van Buitenlandse Zaken over de Internationale Arbeidsconferentie, 1919-1924 (inv. nr. 1120)
Internationale Arbeidsconferentie, 1920-1921 (inv.. nr. 1196)
voorbereidingen en werkzaamheden voor de 15de (1931) tot en met de 26ste (1940
niet doorgegaan) conferentie, 1931-1940 (inv. nrs. 1365-1375).
opmerkingen de artikelen gepubliceerd in periodieken en kranten zijn niet opgenomen
de met een * gemerkte briefwisselingen zijn nader ontsloten
een editie van het dagboek van Aalberse door het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis is in voorbereiding
volgens de planning zal deze bronneneditie in 2005 verschijnen.

Nadere toegang: Persoonlijk archief van dr. P.J.M. Aalberse