Instelling
| ALGEMEEN | |
|---|---|
| Naam | Ministeries van Algemene Zaken en voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) |
| naam, varianten |
Ministerie van Algemeene Zaken
Ministerie voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk AOK A.O.K. AZ A.Z. |
| periode van bestaan | 1937 - 1967 |
| organisatie en inrichting |
reeds aan het einde van de negentiende eeuw meenden sommigen dat er
een departement moest komen dat onder leiding van de voorzitter van de
Ministerraad of een Minister-President moest zorgen voor
coördinatie van het regeringsbeleid
een aanzet tot meer coördinatie van het beleid was het KB van 1918, waarbij de ministers overleg moesten voeren met de voorzitter van de Ministerraad ter verzekering van eenheid in het regeringsbeleid voor dat doel werd de voorzitter geassisteerd door de secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken die in de stukken uit de periode 1918-1930 wordt aangeduid als secretaris-generaal in algemene dienst bij de vorming van het vierde kabinet-Colijn in 1937 werd het Ministerie van Algemene Zaken opgericht met de voorzitter van de Ministerraad aan het hoofd nadat de regering naar Londen was uitgeweken ontstonden er twee ministeries van Algemene Zaken, een in bezet gebied en een in Londen door de oprichting van het Ministerie voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) in 1942, dat coördinerend diende op te treden, bleef er voor het Londense Algemene Zaken weinig werk over, maar het bleef officiëel bestaan tot 23 februari 1945 AOK werd in juli 1946 door minister-president Beel opgeheven, waarna Algemene Zaken in 1947 werd heropgericht aan het ministerie waren raadadviseurs verbonden een van hen was drs. A. Putter die in de jaren vijftig en zestig geregeld bij de sociale zekerheid betrokken werd. |
| taak, activiteiten |
vanaf de oprichting was het de bedoeling dat dit departement niet
alleen zou zorgen voor ambtelijke ondersteuning van de Ministerraad en
de Minister-President, maar dat het ook het werk van andere
departementen en rijksdiensten zou coördineren
het duurde echter tot na 1967 voordat deze coördinatie, middels raadadviseurs, langzaam realiteit werd bij de oprichting omvatte Algemene Zaken de van Buitenlandse Zaken overgenomen Regeringspersdienst, de ambtelijke ondersteuning van de Ministerraad en vanaf 1939 het secretariaat van deze raad het heroprichtingsbesluit van 1947 bepaalde dat het ministerie van Algemene Zaken er was ?voor de zaken betreffende het algemeen Regeringsbeleid van het Koninkrijk, voor zover deze zorg niet bepaaldelijk wordt behartigd door een der andere departementen van algemeen bestuur?; het omvatte toen: het kabinet van de minister-president, de afdeling Comptabiliteit, de Algemene Dienst en de Regeringsvoorlichtingsdienst (later omgedoopt tot Rijksvoorlichtingsdienst) in 1950 werd het secretariaat van de Ministerraad overgebracht van Binnenlandse Zaken naar Algemene Zaken secretarissen-generaal waren: jhr. mr. A.M.C. Asch van Wijck (waarnemend), 8 juli 1937-24 juni 1945 mr. P. Sanders, 24 juni 1945-3 juli 1946 mr. C.L.W. Fock, 1 november 1949-1 april 1962 jhr. mr. A.J.M. van Nispen tot Pannerden, 1 juli 1962-28 juli 1972 van 1 oktober 1937 tot eind mei 1940 was drs. W. Reyseger secretaris bij Algemene Zaken Reyseger bleef achter in Nederland en vertrok in september 1945 naar de Raad voor het Rechtsherstel ontwikkeling van het aantal formatieplaatsen (zonder Rijksvoorlichtingsdienst) 1948 40 formatieplaatsen 1967 53 formatieplaatsen 1977 101 formatieplaatsen |
| voorloper |
volgens Den Hoed (1987) fungeerde in de periode 1918-1940 het
departement van Financiën in zekere zin als coördinator van
het regeringsbeleid; in 1921 werd de Bezuiniginsinspectie opgericht die
een zeer ruime taak had en waaruit de Inspectie der
Rijksfinanciën ontstond; de coördinatie was toen gericht op
beheersing van de overheidsuitgaven
|
| opvolger |
niet van toepassing
|
| literatuur (NCC) |
Vries, A.G. de
Verslag van de inspectie door de algemene rijksarchivaris naar de zorg voor het archiefbeheer bij het ministerie van Algemene Zaken Den Haag, 1996. 20 p. Voor de eenheid van beleid. Beschouwingen ter gelegenheid van vijftig jaar Ministerie van Algemene Zaken, samengesteld door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid ’s-Gravenhage, 1987. 366 p. |
| typering | |
| zuil | |
| doelgroepen | |
| ARCHIEF | |
| periode archief | 1937 - 1967 |
| vindplaats |
Nationaal Archief, Den Haag, 1937-1979
thans (13 maart 2003) bestaat het archief uit twee gedeelten: a) het op 3 maart 2003 officieel overgebrachte archief van de ministeries voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en Algemene Zaken (AZ) en het archief van het kabinet van de minister-president over de periode 1942-1979 en b) een in 1982 naar het Nationaal Archief overgebracht gedeelte van het archief van het ministerie van Algemene Zaken dat de periode 1937-1945 bestrijkt |
| openbaarheid |
a) dit archief kent drie regimes:
1) volledig openbaar 2) voorwaardelijk openbaar 3) niet-openbaar tenslotte is er nog een gedeelte “zeer geheim” dat in het geheel niet ter inzage wordt gegeven en ook niet in de inventaris is beschreven voor de periode 1942-1969 is de verdeling, gemeten naar volume in meters planklengte, als volgt 1) volledig openbaar: 87% 2) voorwaardelijk openbaar: 7% 3) niet openbaar: 2% de stukken onder 2) en 3) zijn gecodeerd met de voorloopgetallen resp. 94 en 95. De ‘zeer geheime stukken” hebben het voorloopgetal 96, maar deze zijn niet in de inventaris beschreven zij die de stukken vallend onder regime 2) willen raadplegen dienen een z.g. zorgvuldigheidsverklaring te ondertekenen de stukken onder regime 3) en “zeer geheim” zijn thans niet ter inzage de in dit format beschreven stukken zijn echter alle volledig openbaar b) volledig |
| omvang; inventarisnummers |
a) voor de periode 1942-1969 188,20 meter
6.964 inv. nrs. NB: het gehele in maart 2003 overgebrachte archief meet 340,00 meter b) 3,4 meter 309 inv. nrs.. |
| informatiedrager |
a) en b) papier
|
| vernietigd |
a) en b) het archief is zeer goed bewaard
zie verder de paragraaf over de archiefgeschiedenis in de inleiding van de inventaris (p. 1332-1334) zie ook het veld opmerkingen b) een groot deel van het archief uit de periode 1937-1945 is verloren gegaan zie hierna onder de opmerkingen. |
| toegang(en) |
a) inventaris onder eindredactie van H.H. Jongbloed (Nationaal
Archief) met historische en archivistische inleiding (p. 1307-1350)
deze is raadpleegbaar via de website van het Nationaal Archief in de studiezaal van dit archief is een uitdraai ter inzage b) inventaris door NN (1993) met historische en archivistische inleiding (p. 7-14). |
| kenmerk toegang |
a) 2.03.01
b) 2.03.06 |
| indices op toegang |
a)
indices op topografische namen, persoonsnamen en namen van organisaties en instellingen (p. 1355-1395) deze indices hebben een complementair karakter en vervangen dus niet de inhoudsopgaven van de inventaris b) geen |
| originele archivalia van archiefvormer in andere archieven |
onbekend, maar zeer onwaarschijnlijk
|
| originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven |
geen archiefvormers die betrekking hebben op het onderwerp.
|
| opmerkingen |
de volgende passage uit de inleiding van de inventaris op het
gedeelte b) is wellicht van belang:
?Na de opheffing van het
Ministerie van Algemene Zaken in 1945 is het archief grotendeels bij
het Ministerie van Binnenlandse Zaken terecht gekomen. De secretaris,
drs. W. Reyseger, heeft echter een gedeelte van het archief meegenomen
naar zijn nieuwe werkplek bij de Raad voor het Rechtsherstel. Later is
dit gedeelte ook bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken terecht
gekomen.
“ op het Nationaal Archief Den Haag bevindt zich nog het archief van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Algemene Zaken te Londen, 1940-1945 (1946), toegang nr. 2.04.76 hierin bevinden zich echter geen stukken over het onderwerp |
| INHOUD | |
| structuur archief |
a)
in 1946 is een archiefcode ingevoerd die was gebaseerd op de UDC (Universele Decimale Classificatie) deze is thans (2003) bij het ministerie nog in gebruik b) oorspronkelijk was dit deel van het archief in rubrieken geordend in de periode 1940-1945 waren de stukken chronologisch geordend. |
| structuur toegang |
a) deze volgt het archief en bestaat uit vier delen:
b) bij de inventarisatie is het archief geordend volgens de gebruikelijke archiefcode .07 en .08 (resp. taken en personeel), waarna de te dunne dossiers zijn samengevoegd tot onderwerpsgewijze verzameldossiers de agenda s uit de periode 1937-1940 zijn dus alleen nog bruikbaar om te zien, welke stukken destijds zijn binnengekomen, niet meer als middel om de stukken op te zoeken. |
| bijlagen bij de toegang |
a)
1) besluit van de minister-president van 10 februari 2003 met regeling omtrent beperkingen van de openbaarheid met tekst van de verklaring omtrent raadpleging van de voorwaardelijk openbare archiefbescheiden 2) achterin deel II zijn geplaatst concordanties van oudere inventarissen en doosnummers naar de inventaris-Jongbloed. 3) |
| statistische gegeven |
a) en b) geen
|
| inhoud overig |
a)
periode 1937-1945
wetsontwerp bestrijding gevolgen werkloosheid, 1938 (inv. nr. 254) gezinspolitiek en invoering van z.g. huwelijksleningen, 1940-1941 (inv. nr. 267) centralisatie van de armenzorg in Winterhulp en de Nederlandse Volksdienst, 1940-1942 (inv. nr. 268) b) periode 1945- instelling en werkzaamheden van het Europees Sociaal Fonds, 1959-1968 (inv. nr. 3563) goedkeuring en toepassing Europese verdragen inzake sociale en medische bijstand, 1950-1959 (inv. nr. 2996) * samenwerking op het gebied van sociale verzekeringen, 1950-1969 (inv. nr. nieuw 2997) * Europees Sociaal Handvest, uitblijven van de bekrachtiging, 1961-1963 (inv. nr. nieuw 3000) * harmonisatie van sociale verzekeringsstelsels, 1958-1969 (inv. nr. 2911) * financiering van projecten van sociale aard via het EEG-Ontwikkelingsfonds, 1965 (inv. nr. 2952) * sociale verzekeringen werkloosheidsverzekering en werklozenzorg, 1945-1967 (inv. nrs. 545-547 en 553) * Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering, 1947-1967 (inv. nr. 560) * beleid inzake sociale verzekeringen, complementaire sociale voorzieningen, 1951-1961( inv. nr. 5403) * Staatscommissie-Veldkamp, instelling van, 1967 (inv. nr. 5529) * sociale verzekeringen, diverse, 1945-1967 (inv. nrs. 5507-5511)* invaliditeitswetten en Wet op de Arbeidsongeschiktheid, 1960-1969 (inv. nrs. 5524-5525) * Ziektewet, 1946-1969 (inv. nr. 5515) * hulp aan ouden van dagen, 1945-(inv. nrs. 5395) *: kinderbijslagwetten, diverse, 1945-1967 (inv. nrs. 5500, 5501, 5517-5519 en 5522) * uitvoeringsorganisaties, 1945-1965 (inv. nrs. 5505) * Sociale Verzekeringsraad, 1954-1967 (inv. nr. 5523) * conceptrapport ‘Menselijke verhoudingen bij de uitvoering van de sociale verzekering door de Raden van Arbeid, 1963 (inv. nr. 5526) * ziekenfondsen Ziekenfondswet, totstandkoming en wijziging, 1945-1969 (inv. nrs. 5502-5504) * Besluit op de Ziekenfondsraad, totstandkoming en wijziging van, 1947-1965 (inv. nr. 5516) * Algemene Ziekteverzorgingswet en Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, 1965-1969 (inv. nrs. 5527-5528) * armenzorg en bijstand Armenwet en Algemene Bijstandswet, 1946-1969 (inv. nrs. 5512-5514)* inzameling van gelden voor charitatieve instellingen, 1946-1969 (inv. nr. 5396) Centrale Coördinatie-Commissie Sociale Voorzieningen, 1947 (inv. nr. 5397) ministers en staatssecretarissen benoeming, aftreden en werkzaamheden van de volgende bewindslieden: L.J.M. Beel, 1949-1962 (inv. nr. 6554) A.C. de Bruijn, 1956 (inv. nr. 6562) J.M.L.T. Cals, 1966-1969 (inv. nr. 6563) W. Drees sr. , 1948-1962 (inv. nr. 6565) D.J. de Geer, 1946-1947 (inv. nr. 6566) A.M. Joekes, 1951-1952 (inv. nr. 6572) J. van den Tempel, 1943 (inv. nr. 6603) G.M.J. Veldkamp, 1962 (inv. nrs. 6607 als minister en 6634 (als staatssecretaris) P. Muntendam, 1953-1954 (inv. nr. 6629) A.A. van Rhijn, 1950 (inv. nr. 6630) adviezen, rapporten en stukken over de samenstelling, 1950-1969 (inv. nrs. 488-492) * diversen College van Rijksbemiddelaars, 1951-1961 (inv. nr. 510) * werkgevers- en werknemersorganisaties, 1945-1969 (inv. nrs. 564, 567, 568, 571, 572, 576) * Wet op het Preventiefonds, 1949-1963 (inv. nr. 5520) *. |
| verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan |
Armenwet (1912)
Ziektewet (1913/1929) Invaliditeitswet (1913/1919) Werkloosheidsbesluit (1917) Ouderdomswet (1919) Ongevallenwet (1921) Organisatiewet Sociale Verzekering (1933) Kinderbijslagwet (1939) Noodwet Ouderdomsvoorziening (1947) Kinderbijslagwet voor rentetrekkers (1948) Werkloosheidswet (1949) Wet op de Bedrijfsorganisatie (1950) Noodwet Kinderbijslag Kleine Zelfstandigen (1951) Organisatiewet Sociale Verzekering (1952) Beroepswet (1955) Algemene Ouderdomswet (1957) Wet op de Sociale Verzekeringsbank en de Raden van Arbeid (1956) Algemene Weduwen- en Wezenwet (1959) Algemene Kinderbijslagwet (1962) Interimwet Invaliditeitsrentetrekkers (1962) Algemene Bijstandswet (1963) Wet Werkloosheidsvoorziening (1964) Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (1966). regelgeving over het ministerie zelf KB van 13 september 1918 nr. 38 (overleg met voorzitter Ministerraad verplicht) KB van 3 juli 1937 (Staatsblad 140) (oprichting) KB van 21 mei 1942 nr. 3 (in Staatscourant Londen 1942, nr. 3 oprichting AOK) KB van 23 februari 1945 (Staatsblad F 11) KB van 11 oktober 1947 (Staatsblad H 346) Europees Sociaal Handvest (Tractatenblad 1962, nr. 3 (Engelse tekst) en 90 (Nederlandse vertaling) |
| verwijzing naar andere archiefvormers | |
| geografische verwijzingen |
Nederland
|
| internationaal |
Europese samenwerking en EEG
|
| opmerkingen |
de met een * gemerkte dossiers zijn voorzien van een nadere
toegang
door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie is een regestenlijst gemaakt op de notulen van het College van Secretarissen-Generaal over de periode 1940-1943 zie toegang Nationaal Archief nr. 2.03.03 deze regestenlijst is doorzocht op zaken die betrekking hebben op het onderwerp zie hiervoor het format: ‘College van Secretarissen-Generaal’. |
Nadere toegang: Ministerie van Algemene Zaken