Uitvoering van de armenzorg en de werklozensteun
De armenzorg werd uitgevoerd door 'instellingen van weldadigheid'. Deze konden zijn:
- algemeen of burgerlijk
- kerkelijk
- particulier
- gemengd
De algemene instellingen stonden meestal bekend onder benamingen als burgerlijk armbestuur, algemeen armbestuur, gemeentelijke dienst voor maatschappelijk hulpbetoon e.d. In kleine gemeenten bestond soms geen burgerlijk armbestuur en voerden burgemeester en wethouders deze taak zelf uit. In Drenthe, Overijssel en grote delen van Gelderland bestonden vaak geen burgerlijke armbesturen.
Vanaf ca. 1920 ontstonden er steeds meer gemeentelijke, ambtelijke instellingen die de armenzorg en de werklozensteun uitvoerden. Het aandeel dat de gemeenten hadden in deze vorm van sociale zorg nam vanaf ca. 1870 voortdurend toe. Dit proces was in 1940 in de grote steden al zover gevorderd dat de kerkelijke en particuliere armenzorg daar een marginale betekenis had gekregen.