Emigratie1945-1967

Centraal Emigratie Orgaan (CEO); Centraal Bureau voor de Emigratie; Bureau van het Emigratiebestuur (BEB); Nederlandse Emigratie Dienst; Nederlandse emigratiedienst; Emigratiedienst; N.E.D.; NED; E.D.

Stichting Landverhuizing Nederland

International Organisation for Migration (gedeeltelijk)

• overheid, nationaal

• beleid
• emigrantenvoorbereiding
• onderzoek / onderwijs
• beeldvorming (media)
• repatriëring
• subsidiëring / kredietverlening
• uitvoering
• voorlichting algemeen
• screenen (antecedentenonderzoek)

• neutraal / geen

• agrarische sector
• algemeen (Nederlandse / Australische / Canadese bevolking)
• achterblijvende familieleden
• (aspirant-) emigranten (algemeen)
• displaced persons
• niet-agrarische sector
• remigranten
• repatrianten (Nederlands-Indië)
• transmigranten
• uitvoerders
• vrouwen

Emigratiebestuur

Raad voor de Emigratie

a) historisch archief Ministerie van Sociale Zaken, Nederlandse Emigratie Dienst 1915-1980

b) audiovisueel archief NED (ter signalering)

Emigratiebestuur

Raad voor de Emigratie

afzonderlijke beschrijving

Nationaal Archief, Den Haag

beperkt. Toestemming voor raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het Nationaal Archief.

papieren archief NED: ca. 117 dozen, 12 m.; daarnaast 15 verhuisdozen met materiaal van NED en Emigratiebestuur (ongeordend, zonder toegang, in 1998 verkregen (teruggekregen) van de International Organisation for Migration). Na bewerking door de CAS: 422 inv.nrs.

• papier
• beeld
• geluid

zie ook: structuur [opmerkingen structuur archief]

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

Bij beschikking van 17-3-1987 nr. NMA/AR 1868 zijn bescheiden uit het archief van de Nederlandse Emigratiedienst ter vernietiging overgedragen. Het aantal meters is onbekend; wel bestaat er een bijlage van vernietigde stukken. Het betreft dossiers op het gebied van:

- vervoermiddelen 1967-1973

- aanschaffing en onderhoud van boeken 1972-1974

- gebouwen en huisvesting Nederlandse Emigratiedienst/ Stichting Landverhuizing Nederland 1947-1974

- tekenbevoegdheid 1953-1970

- emigratiestatistieken (inlichtingen aan derden) 1969-1974

- dienstverband (circulaires); aanbod en werving arbeidskrachten; advertenties 1954-1971

- reis- en verblijfkosten; vakantie-uitkeringen; kindertoelage 1945-1973

- opleiding personeel 1955-1970

- begrotingen Emigratiebestuur 1953-1974

- rekening en verantwoording 1953-1973

- voorschotten aan het Emigratiebestuur 1953-1974

Nationaal Archief

onbekend

Inventaris van het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst (1916) 1952-1993 (Winschoten 2009) [met historische en archivistische inleiding, digitaal raadpleegbaar]

2.15.72

niet van toepassing

zie opmerking betreffende overdracht van archivalia in 1998 door International Organisation for Migration aan ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid en aan Nationaal Archief

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

1) Bescheiden van de voorgangers van de Nederlandse Emigratiedienst: de Nederlandsche Vereeniging Landverhuizing, de Emigratie Centrale Holland en de Stichting Landverhuizing Nederland (formeel zijn de archieven van deze organisaties in 1953 overgedragen aan de Nederlandse Emigratie Dienst). Overdracht van gedeelten van deze archieven (over de periode 1912-1953) volgde in 1968 aan het Nederlands-Economische Historisch Archief (NEHA) en in 1984 aan het toenmalig Algemeen Rijksarchief (ARA). Na bewerking in 1986 door de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) is het grootste gedeelte van deze archieven overgedragen aan het Nationaal Archief, Den Haag, zie onder Stichting Landverhuizing Nederland)

Achtergebleven op het Ministerie van Sociale Zaken zijn:

- Financiële bescheiden van de Emigratie Centrale Holland (5 losse ordners) en de Stichting Landverhuizing Nederland, 1920-1945 (6 losse ordners)*

- Bescheiden van de Nederlandsche Vereeniging Landverhuizing, de Emigratie Centrale Holland en de Stichting Landverhuizing Nederland (1916-1918; 1925-1930 en 1930-1936, doos 7-8)*

2) archief van de Nederlandse Stichting tot steun van het ICEM-vluchtelingenvervoer 1964-1967 (doos 104-112) (de directeur van de Nederlandse Emigratiedienst stelde kosteloos kantoorruimte en enig personeel beschikbaar aan de Stichting, hetgeen vermoedelijk de reden is dat dit archief ondergebracht is in het NED-archief )

3) in de verhuisdozen: 1 dossier betreffende de Centrale Stichting Landbouw Emigratie 1946-1947, behorend aan F.J.M. Smits van Oyen

Nationaal Archief

onbekend

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

Algemeen

Oorspronkelijk geordend volgens UDC (code gebruikt door het ministerie). Vanaf de instelling van het Commissariaat is er sprake geweest van decentraal, door het commissariaat zelf verzorgd archiefbeheer binnen het ministerie.

In 1953 werd advies gevraagd bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) over een logische opzet van de archieven van de vier nieuw ingestelde organen:

- archief Commissariaat voor de Emigratie

- archief Nederlandse Emigratie Dienst

- archief Emigratiebestuur

- archief Raad voor de Emigratie

Vanaf dat jaar is er gewerkt volgens een dossierstelsel met gebruikmaking van het registratuurplan van de VNG. Tevens is getracht het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst te scheiden. In het Commissariaatsarchief zou de 'overige post' en de stukken, behandeld door de Commissaris/het Commissariaat worden bewaard; in het archief van de Nederlandse Emigratiedienst zou de 'emigrantenpost' en emigrantendossiers worden bewaard. Het archief draagt er sporen van dat deze scheiding niet altijd strikt is doorgevoerd, mede als gevolg van een nauwe samenhang van taken tussen beide organen en ondoorzichtigheid van de organisatie voor buitenstaanders.

Aangezien het secretariaat van zowel het Emigratiebestuur als van de Raad voor de Emigratie bij (functionarissen van de) Nederlandse Emigratie Dienst kwam te berusten, vormen de archieven van deze organen een onderdeel van het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst.

In 1966 werd de archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst herordend door de afdeling Kabinets- en Administratieve Zaken (KAZ). Delen van het dynamisch archief zijn in dat jaar ondergebracht bij het statisch (historisch) archief. In 1987 heeft eveneens een (poging tot) herordening plaatsgehad. Na de instelling van de Nederlandse vestiging van de International Organisation for Migration is/zijn (delen van?) het archief van de Nederlandse Emigratiedienst en het Emigratiebestuur overgedragen aan het IOM. Het 'papieren archief' is in 1998 teruggekomen bij het ministerie van Sociale Zaken (mededeling J.W. Rip, hoofd Documentaire Informatie Voorziening Sociale Zaken 1999).

(Delen van?) de audiovisuele documentatie van de Nederlandse Emigratie Dienst zijn bij het Nationaal Archief ondergebracht. De bibliotheek van de Nederlandse Emigratie Dienst is (gedeeltelijk?) overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek.

De archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst, zoals sinds 1998 berustend bij het ministerie van Sociale Zaken zijn in april 2007 voor bewerking overgebracht naar de Centrale Archief Selectiedienst (CAS), Winschoten.

archief Nederlandse Emigratiedienst

Het merendeel van de dozen is handgenummerd 1-112. Dit betreft uitsluitend het 'zakenarchief' van de Nederlandse Emigratiedienst (inclusief dat van het Emigratiebestuur en de Raad voor de Emigratie). In de hiernavolgende beschrijving wordt naar deze nummering verwezen tussen ( ). Bij de dossiers in de verhuisdozen ontbreekt elke structuur. Bescheiden behorend tot het Emigratiebestuur en bescheiden behorend tot de Nederlandse Emigratiedienst zitten door elkaar.

Het 'persoons- of emigrantenarchief' van de Nederlandse Emigratiedienst is volgens inlichtingen van het ministerie vernietigd tot en met 1987.

In 1959 bevatte dit archief 'globaal' 254.900 dossiers. Dit betrof op dat moment dossiers van 149.816 vertrokkenen en 105.084 niet-vertrokkenen.

Andere persoonsgegevens berustten in 1959 bij het bureau Financiën en het bureau Antecedenten-onderzoek. In 1959 werd bij bureau Financiën begonnen met het vernietigen van 'overtollige stukken', essentialia zijn ondergebracht in het 'zakenarchief' van de NED. De resultaten van het antecedentenonderzoek werden bewaard, omdat hier voortdurend vraag naar was door Justitie en de buitenlandse vertegenwoordigers. Deze dossiers zijn niet aangetroffen.

(archief NED, notitie betreffende ordening, comprimering en/of vernietiging van archiefstukken, van de Centrale Werkgroep Organisatie voor de Directeur NED, juni 1959 (doos 2)).

Nationaal Archief

Het audiovisuele archief van de Nederlandse Emigratiedienst zoals dat zich sinds 2005 bij het NA bevindt, is ongeordend. Bij vluchtige beschouwing bleek het o.m. videocassettes met informatiefilms; diaseries over diverse bestemmingslanden, ook van na de onderzoeksperiode; een singletje 'vrouwenpraet' van de Emigratiecommissie Nederlandse Vrouwen Comité te bevatten. Het is hier verder niet beschreven.

Het Archief van de NED wordt in het voorjaar van 2009 overgedragen aan het Nationaal Archief, Den Haag. Voor de herordening, zoals uitgevoerd door de CAS, zie inleiding inventaris.

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

- Notulen en jaarverslagen Emigratiebestuur (zie: Emigratiebestuur)

- Notulen Raad voor de Emigratie (zie: Raad voor de Emigratie)

- Verslagen van oriëntatiereizen (doos 35-37)*;

- Verslagen betreffende boordvoorlichting (doos 77);

- Vertreklijsten USA/Canada/Australië (ca 1970-1980) en vertreklijsten A-Z (ongenummerd, het is niet duidelijk of deze dozen tot het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst of tot het archief van de Directie voor de Emigratie behoren)

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

- statistieken betreffende emigratie naar USA onder de Refugee Relief Act 1955-1956 (doos 89)

in de verhuisdozen:

- maandoverzichten met aanmeldings- en vertrekcijfers ca. 1956-1973*

• 1952 Wet op de organen voor de emigratie, Stb.no. 279
• 1956 Emigratiebijslagregeling
• 1967 Emigratiewet, Stb.no. 78

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

Aanmelding

- aanmelding van emigranten 1954-1974 (doos 49)*

- beroepseisen en andere vereisten (doos 49a, 50)*

- geestelijke, medische gesteldheid (doos 51)*

- financiële situatie, antecedentenonderzoek (doos 51)*

- godsdienstige gezindheid (doos 51)

- schema's en overeenkomsten waaronder geëmigreerd werd (Australië (NAMA, SPAP, NESS, pater Maas, RCSS, NESAS, LP); Brazilië; Nieuw Zeeland; Verenigde Staten; overig) (doos 52, 63-74)*

- werving, (ongewenste) bemiddeling van emigranten (doos 55)

Bestemmingslanden

- Algemene rapportages bestemmingslanden (Argentinië, Australië, Brazilië, Canada, Nieuw-Zeeland, Verenigde Staten, Zuid-Afrika) (doos 31)

- Verslagen oriëntatiereizen Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, USA (doos 35)*

- Huisvesting in bestemmingslanden 1955-1974 (doos 78-79)

- Kerkelijke, levensbeschouwelijke zorg (doos 81)

- Sociale verzekeringen / voorzieningen / particuliere zorg emigranten per land 1951-1973 (doos 83-84)

- Verenigde Staten (Refugee Relief Act; Pastore Walter Bill, diverse aspecten betreffende emigratie 1954-1963) (doos 88-91)

- Werkgelegenheidssituatie bestemmingslanden (doos 31)

Contacten NED met derden / particuliere organisaties :

- Algemene Emigratie Centrale, Christelijke Emigratie Centrale

- Katholieke Centrale Emigratie Stichting (KCES) (doos 26-27)

- Gewestelijke arbeidsbureaus (doos 25)

- buitenlandse consulaten (doos 25)

- Wereldraad van Kerken (doos 9)

- Verenigingen van (ouders van) emigranten (doos 82)

Doelgroepen

- vrouwenemigratie (stimulering), vluchtelingen, minderjarigen 1954-1973 (doos 64)

Financiële aangelegenheden

- financiële controle maatschappelijke organisaties, NED (ongenummerd)*

- deviezenvergunningen 1954-1961 (doos 71, 78)

- subsidieregeling (Emigratiebijslagregeling); toepassing (doos 40-41)*

- landingsgeld 1954-1962 (doos 44)

- aanloopkostenregeling (regeling en interpretatie) 1953-1963 (doos 48)*

- kredietverlening 1955-1972 (doos 80)

Onderzoek

- Sociologisch onderzoek (doos 41)*

- (Wetenschappelijk) onderzoek naar emigratie 1954-1974 (doos 10, 86-87)*

Opleiding van emigranten 1957-1974

- landbouwscholing 1952-1961 (doos 28-30)

- taalcursussen (doos 28-30)

Organisatie

- Organisatie en Personeelsaangelegenheden Nederlandse Emigratiedienst (doos 1 en ongenummerd 2x)*

- Centrale Werkgroep Organisatie van de NED; taakafbakening Emigratiebestuur-Commissariaat (doos 2)*

- Planning, Prognoses 1956-1974 (doos 65-66)

- Jongerenprogramma's, jongeboeren programma's 1954-1974: Australië, Brazilië, Canada, Frankrijk (doos 56-63)

Raad voor de Emigratie

Instelling Emigratie Commissie van de Sociaal Economische Raad (1968-1971) (doos 25)

Repatriëring

- Repatriatie (emigratie) vanuit Indonesië en Nieuw-Guinea 1955-1963 (doos 63)

- Repatriëring 1953-1973 (doos 80)

Vervoer van emigranten

- via luchtvervoer 1953-1970 (doos 72-73)

- per boot (doos 75-76)

- vaarschema's 1956-1974 (doos 65-66)

- kosten vervoer, bagageverzekering; bagagetarieven (doos 42-44; 67-68; 71)

Voorlichting, voorlichtingsbijeenkomsten

- per land; diverse tijdschriften 1954-1972 (doos 32-34; 38-39; 82)*

- boordvoorlichting 1953-1972 (doos 77)

- TV-programma's 1972-1980 (ongenummerd)

- radio-programma's 1975-1980 (ongenummerd)

Wetgeving

- Wetgeving Nederland betreffende emigratie (doos 7-8, 11, 51)*

De verhuisdozen bevatten grotendeels materiaal dat buiten de behandelde periode ligt. Er zijn enkele dossiers betreffende agrarische emigratie aangetroffen.

• Argentinië
• Australië
• Belgie
• Brazilië
• Canada
• Chili
• Colombia
• Costa Rica
• Denemarken
• Dominicaanse Republiek
• Ecuador
• Duitsland
• El Salvador
• Guatemala
• Filipijnen
• Frankrijk
• Frans-Guyana
• Golfstaten
• Honduras
• India
• Indonesië
• Iran
• Iran
• Jamaica
• Kenia
• Libanon
• Liberia
• Libië
• Luxemburg
• Madagaskar
• Mauritius
• Mexico
• Nederlandse Antillen (incl. Curaçao)
• Nicaragua
• Nieuw-Caledonië (Frans)
• Nieuwe Hebriden
• Nieuw-Zeeland
• Noorwegen
• Panama
• Paraguay
• Peru
• Tunesië
• Tanganyika
• Rhodesië
• Thailand
• Verenigde Staten
• Uruguay
• Zuid-Afrika
• Zuid-Amerika

1) Het onderzoek heeft plaatsgehad vóór bewerking door de CAS, op basis van (onvolledige) klappers met doosetiketten en autopsie van diverse dossiers. In overleg met de CAS zijn de beschrijvingen in deze gids en in de archiefinventaris zoveel mogelijk gemaakt met gebruikmaking van de dossieraanduiding. Met behulp van fulltextzoeken zijn bij de hier vermelde doosnummers de bijbehorende nieuwe inventarisnummers te vinden. In verband met de slecht doorgevoerde scheiding van de archieven van de NED en het Commissariaat / Directie voor de Emigratie en de herordening door de Centrale Archief Selectiedienst is het raadzaam ook het archief van de Directie Emigratie te raadplegen.

2) appreciatie:

- Het archief bevat m.n. informatie over de uitvoeringsaspecten van de emigratie. Doordat de beleidscontext grotendeels ontbreekt, maken de dossiers soms een fragmentarische indruk. Deze beleidscontext is te vinden in het archief van het Commissariaat/ de Directie voor de Emigratie (via archiefclassificatienummers op de stukken, of onderwerpsaanduiding) en uiteraard in de notulen van de Raad voor de Emigratie en het Emigratiebestuur.

- De werkzaamheden van de diverse bureaus zijn niet meer zondermeer tot de dossiers te herleiden. Vooral die van de landenbureaus van de NED zijn niet afzonderlijk gedocumenteerd. De bestaande landendossiers zijn afkomstig van het commissariaat, maar bevatten (in afschrift) wel de acties van de NED. Om deze reden zijn bij [bestemmingslanden] dezelfde vermeldingen opgenomen als bij het Commissariaat, ook al zijn niet al deze landen in het huidige NED-archief terug te vinden.

- Voorlichtingsmateriaal ontbreekt grotendeels, zie [opmerking structuur archief].

- Emigrantencorrespondentie alszodanig is niet zichtbaar bewaard gebleven, wel bevatten dossiers soms individuele gevallen.

3) per 2005 bevindt zich in de depots van het Nationaal Archief (delen van) het audiovisueel archief van de Nederlandse Emigratie Dienst, o.a. van de hoofdafdeling Voorlichting en Voorbereiding (ongeordend, zonder toegang, verkregen van de International Organisation for Migration); omvang onbekend.

3) De bibliotheek van de Nederlandse Emigratie Dienst is bij opheffing (gedeeltelijk?) overgedaan aan de Koninklijk Bibliotheek en daar niet als 'afzonderlijke collectie' bij elkaar gehouden. Voor een momentopname van het bestand, zie bijgevoegde scan van de inventaris van de bibliotheek van de Nederlandse Emigratiedienst tot 1970.

4) Ter signalering: Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen, Verzameling Losse Archivalia, hierin:

- Programmatekst van een gesprek tussen H.A. van Luyk van het Commissariaat van de Emigratie (dit moet zijn Nederlandse Emigratie Dienst, MvF) en pastoor T. Verhagen uit Lethbridge in de radiorubriek Nederland en de Wereld, over Nederlanders in en om Lethbridge 1956 (LARC 2282).

a) historisch archief Ministerie van Sociale Zaken, Nederlandse Emigratie Dienst 1915-1980

b) audiovisueel archief NED (ter signalering)

Emigratiebestuur

Raad voor de Emigratie

afzonderlijke beschrijving

Nationaal Archief, Den Haag

beperkt. Toestemming voor raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het Nationaal Archief.

papieren archief NED: ca. 117 dozen, 12 m.; daarnaast 15 verhuisdozen met materiaal van NED en Emigratiebestuur (ongeordend, zonder toegang, in 1998 verkregen (teruggekregen) van de International Organisation for Migration). Na bewerking door de CAS: 422 inv.nrs.

• papier
• beeld
• geluid

zie ook: structuur [opmerkingen structuur archief]

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

Bij beschikking van 17-3-1987 nr. NMA/AR 1868 zijn bescheiden uit het archief van de Nederlandse Emigratiedienst ter vernietiging overgedragen. Het aantal meters is onbekend; wel bestaat er een bijlage van vernietigde stukken. Het betreft dossiers op het gebied van:

- vervoermiddelen 1967-1973

- aanschaffing en onderhoud van boeken 1972-1974

- gebouwen en huisvesting Nederlandse Emigratiedienst/ Stichting Landverhuizing Nederland 1947-1974

- tekenbevoegdheid 1953-1970

- emigratiestatistieken (inlichtingen aan derden) 1969-1974

- dienstverband (circulaires); aanbod en werving arbeidskrachten; advertenties 1954-1971

- reis- en verblijfkosten; vakantie-uitkeringen; kindertoelage 1945-1973

- opleiding personeel 1955-1970

- begrotingen Emigratiebestuur 1953-1974

- rekening en verantwoording 1953-1973

- voorschotten aan het Emigratiebestuur 1953-1974

Nationaal Archief

onbekend

Inventaris van het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst (1916) 1952-1993 (Winschoten 2009) [met historische en archivistische inleiding, digitaal raadpleegbaar]

2.15.72

niet van toepassing

zie opmerking betreffende overdracht van archivalia in 1998 door International Organisation for Migration aan ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid en aan Nationaal Archief

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

1) Bescheiden van de voorgangers van de Nederlandse Emigratiedienst: de Nederlandsche Vereeniging Landverhuizing, de Emigratie Centrale Holland en de Stichting Landverhuizing Nederland (formeel zijn de archieven van deze organisaties in 1953 overgedragen aan de Nederlandse Emigratie Dienst). Overdracht van gedeelten van deze archieven (over de periode 1912-1953) volgde in 1968 aan het Nederlands-Economische Historisch Archief (NEHA) en in 1984 aan het toenmalig Algemeen Rijksarchief (ARA). Na bewerking in 1986 door de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) is het grootste gedeelte van deze archieven overgedragen aan het Nationaal Archief, Den Haag, zie onder Stichting Landverhuizing Nederland)

Achtergebleven op het Ministerie van Sociale Zaken zijn:

- Financiële bescheiden van de Emigratie Centrale Holland (5 losse ordners) en de Stichting Landverhuizing Nederland, 1920-1945 (6 losse ordners)*

- Bescheiden van de Nederlandsche Vereeniging Landverhuizing, de Emigratie Centrale Holland en de Stichting Landverhuizing Nederland (1916-1918; 1925-1930 en 1930-1936, doos 7-8)*

2) archief van de Nederlandse Stichting tot steun van het ICEM-vluchtelingenvervoer 1964-1967 (doos 104-112) (de directeur van de Nederlandse Emigratiedienst stelde kosteloos kantoorruimte en enig personeel beschikbaar aan de Stichting, hetgeen vermoedelijk de reden is dat dit archief ondergebracht is in het NED-archief )

3) in de verhuisdozen: 1 dossier betreffende de Centrale Stichting Landbouw Emigratie 1946-1947, behorend aan F.J.M. Smits van Oyen

Nationaal Archief

onbekend

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

Algemeen

Oorspronkelijk geordend volgens UDC (code gebruikt door het ministerie). Vanaf de instelling van het Commissariaat is er sprake geweest van decentraal, door het commissariaat zelf verzorgd archiefbeheer binnen het ministerie.

In 1953 werd advies gevraagd bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) over een logische opzet van de archieven van de vier nieuw ingestelde organen:

- archief Commissariaat voor de Emigratie

- archief Nederlandse Emigratie Dienst

- archief Emigratiebestuur

- archief Raad voor de Emigratie

Vanaf dat jaar is er gewerkt volgens een dossierstelsel met gebruikmaking van het registratuurplan van de VNG. Tevens is getracht het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst te scheiden. In het Commissariaatsarchief zou de 'overige post' en de stukken, behandeld door de Commissaris/het Commissariaat worden bewaard; in het archief van de Nederlandse Emigratiedienst zou de 'emigrantenpost' en emigrantendossiers worden bewaard. Het archief draagt er sporen van dat deze scheiding niet altijd strikt is doorgevoerd, mede als gevolg van een nauwe samenhang van taken tussen beide organen en ondoorzichtigheid van de organisatie voor buitenstaanders.

Aangezien het secretariaat van zowel het Emigratiebestuur als van de Raad voor de Emigratie bij (functionarissen van de) Nederlandse Emigratie Dienst kwam te berusten, vormen de archieven van deze organen een onderdeel van het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst.

In 1966 werd de archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst herordend door de afdeling Kabinets- en Administratieve Zaken (KAZ). Delen van het dynamisch archief zijn in dat jaar ondergebracht bij het statisch (historisch) archief. In 1987 heeft eveneens een (poging tot) herordening plaatsgehad. Na de instelling van de Nederlandse vestiging van de International Organisation for Migration is/zijn (delen van?) het archief van de Nederlandse Emigratiedienst en het Emigratiebestuur overgedragen aan het IOM. Het 'papieren archief' is in 1998 teruggekomen bij het ministerie van Sociale Zaken (mededeling J.W. Rip, hoofd Documentaire Informatie Voorziening Sociale Zaken 1999).

(Delen van?) de audiovisuele documentatie van de Nederlandse Emigratie Dienst zijn bij het Nationaal Archief ondergebracht. De bibliotheek van de Nederlandse Emigratie Dienst is (gedeeltelijk?) overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek.

De archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst, zoals sinds 1998 berustend bij het ministerie van Sociale Zaken zijn in april 2007 voor bewerking overgebracht naar de Centrale Archief Selectiedienst (CAS), Winschoten.

archief Nederlandse Emigratiedienst

Het merendeel van de dozen is handgenummerd 1-112. Dit betreft uitsluitend het 'zakenarchief' van de Nederlandse Emigratiedienst (inclusief dat van het Emigratiebestuur en de Raad voor de Emigratie). In de hiernavolgende beschrijving wordt naar deze nummering verwezen tussen ( ). Bij de dossiers in de verhuisdozen ontbreekt elke structuur. Bescheiden behorend tot het Emigratiebestuur en bescheiden behorend tot de Nederlandse Emigratiedienst zitten door elkaar.

Het 'persoons- of emigrantenarchief' van de Nederlandse Emigratiedienst is volgens inlichtingen van het ministerie vernietigd tot en met 1987.

In 1959 bevatte dit archief 'globaal' 254.900 dossiers. Dit betrof op dat moment dossiers van 149.816 vertrokkenen en 105.084 niet-vertrokkenen.

Andere persoonsgegevens berustten in 1959 bij het bureau Financiën en het bureau Antecedenten-onderzoek. In 1959 werd bij bureau Financiën begonnen met het vernietigen van 'overtollige stukken', essentialia zijn ondergebracht in het 'zakenarchief' van de NED. De resultaten van het antecedentenonderzoek werden bewaard, omdat hier voortdurend vraag naar was door Justitie en de buitenlandse vertegenwoordigers. Deze dossiers zijn niet aangetroffen.

(archief NED, notitie betreffende ordening, comprimering en/of vernietiging van archiefstukken, van de Centrale Werkgroep Organisatie voor de Directeur NED, juni 1959 (doos 2)).

Nationaal Archief

Het audiovisuele archief van de Nederlandse Emigratiedienst zoals dat zich sinds 2005 bij het NA bevindt, is ongeordend. Bij vluchtige beschouwing bleek het o.m. videocassettes met informatiefilms; diaseries over diverse bestemmingslanden, ook van na de onderzoeksperiode; een singletje 'vrouwenpraet' van de Emigratiecommissie Nederlandse Vrouwen Comité te bevatten. Het is hier verder niet beschreven.

Het Archief van de NED wordt in het voorjaar van 2009 overgedragen aan het Nationaal Archief, Den Haag. Voor de herordening, zoals uitgevoerd door de CAS, zie inleiding inventaris.

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

- Notulen en jaarverslagen Emigratiebestuur (zie: Emigratiebestuur)

- Notulen Raad voor de Emigratie (zie: Raad voor de Emigratie)

- Verslagen van oriëntatiereizen (doos 35-37)*;

- Verslagen betreffende boordvoorlichting (doos 77);

- Vertreklijsten USA/Canada/Australië (ca 1970-1980) en vertreklijsten A-Z (ongenummerd, het is niet duidelijk of deze dozen tot het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst of tot het archief van de Directie voor de Emigratie behoren)

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

- statistieken betreffende emigratie naar USA onder de Refugee Relief Act 1955-1956 (doos 89)

in de verhuisdozen:

- maandoverzichten met aanmeldings- en vertrekcijfers ca. 1956-1973*

• 1952 Wet op de organen voor de emigratie, Stb.no. 279
• 1956 Emigratiebijslagregeling
• 1967 Emigratiewet, Stb.no. 78

historisch archief Ministerie van Sociale Zaken

Aanmelding

- aanmelding van emigranten 1954-1974 (doos 49)*

- beroepseisen en andere vereisten (doos 49a, 50)*

- geestelijke, medische gesteldheid (doos 51)*

- financiële situatie, antecedentenonderzoek (doos 51)*

- godsdienstige gezindheid (doos 51)

- schema's en overeenkomsten waaronder geëmigreerd werd (Australië (NAMA, SPAP, NESS, pater Maas, RCSS, NESAS, LP); Brazilië; Nieuw Zeeland; Verenigde Staten; overig) (doos 52, 63-74)*

- werving, (ongewenste) bemiddeling van emigranten (doos 55)

Bestemmingslanden

- Algemene rapportages bestemmingslanden (Argentinië, Australië, Brazilië, Canada, Nieuw-Zeeland, Verenigde Staten, Zuid-Afrika) (doos 31)

- Verslagen oriëntatiereizen Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, USA (doos 35)*

- Huisvesting in bestemmingslanden 1955-1974 (doos 78-79)

- Kerkelijke, levensbeschouwelijke zorg (doos 81)

- Sociale verzekeringen / voorzieningen / particuliere zorg emigranten per land 1951-1973 (doos 83-84)

- Verenigde Staten (Refugee Relief Act; Pastore Walter Bill, diverse aspecten betreffende emigratie 1954-1963) (doos 88-91)

- Werkgelegenheidssituatie bestemmingslanden (doos 31)

Contacten NED met derden / particuliere organisaties :

- Algemene Emigratie Centrale, Christelijke Emigratie Centrale

- Katholieke Centrale Emigratie Stichting (KCES) (doos 26-27)

- Gewestelijke arbeidsbureaus (doos 25)

- buitenlandse consulaten (doos 25)

- Wereldraad van Kerken (doos 9)

- Verenigingen van (ouders van) emigranten (doos 82)

Doelgroepen

- vrouwenemigratie (stimulering), vluchtelingen, minderjarigen 1954-1973 (doos 64)

Financiële aangelegenheden

- financiële controle maatschappelijke organisaties, NED (ongenummerd)*

- deviezenvergunningen 1954-1961 (doos 71, 78)

- subsidieregeling (Emigratiebijslagregeling); toepassing (doos 40-41)*

- landingsgeld 1954-1962 (doos 44)

- aanloopkostenregeling (regeling en interpretatie) 1953-1963 (doos 48)*

- kredietverlening 1955-1972 (doos 80)

Onderzoek

- Sociologisch onderzoek (doos 41)*

- (Wetenschappelijk) onderzoek naar emigratie 1954-1974 (doos 10, 86-87)*

Opleiding van emigranten 1957-1974

- landbouwscholing 1952-1961 (doos 28-30)

- taalcursussen (doos 28-30)

Organisatie

- Organisatie en Personeelsaangelegenheden Nederlandse Emigratiedienst (doos 1 en ongenummerd 2x)*

- Centrale Werkgroep Organisatie van de NED; taakafbakening Emigratiebestuur-Commissariaat (doos 2)*

- Planning, Prognoses 1956-1974 (doos 65-66)

- Jongerenprogramma's, jongeboeren programma's 1954-1974: Australië, Brazilië, Canada, Frankrijk (doos 56-63)

Raad voor de Emigratie

Instelling Emigratie Commissie van de Sociaal Economische Raad (1968-1971) (doos 25)

Repatriëring

- Repatriatie (emigratie) vanuit Indonesië en Nieuw-Guinea 1955-1963 (doos 63)

- Repatriëring 1953-1973 (doos 80)

Vervoer van emigranten

- via luchtvervoer 1953-1970 (doos 72-73)

- per boot (doos 75-76)

- vaarschema's 1956-1974 (doos 65-66)

- kosten vervoer, bagageverzekering; bagagetarieven (doos 42-44; 67-68; 71)

Voorlichting, voorlichtingsbijeenkomsten

- per land; diverse tijdschriften 1954-1972 (doos 32-34; 38-39; 82)*

- boordvoorlichting 1953-1972 (doos 77)

- TV-programma's 1972-1980 (ongenummerd)

- radio-programma's 1975-1980 (ongenummerd)

Wetgeving

- Wetgeving Nederland betreffende emigratie (doos 7-8, 11, 51)*

De verhuisdozen bevatten grotendeels materiaal dat buiten de behandelde periode ligt. Er zijn enkele dossiers betreffende agrarische emigratie aangetroffen.

• Argentinië
• Australië
• Belgie
• Brazilië
• Canada
• Chili
• Colombia
• Costa Rica
• Denemarken
• Dominicaanse Republiek
• Ecuador
• Duitsland
• El Salvador
• Guatemala
• Filipijnen
• Frankrijk
• Frans-Guyana
• Golfstaten
• Honduras
• India
• Indonesië
• Iran
• Iran
• Jamaica
• Kenia
• Libanon
• Liberia
• Libië
• Luxemburg
• Madagaskar
• Mauritius
• Mexico
• Nederlandse Antillen (incl. Curaçao)
• Nicaragua
• Nieuw-Caledonië (Frans)
• Nieuwe Hebriden
• Nieuw-Zeeland
• Noorwegen
• Panama
• Paraguay
• Peru
• Tunesië
• Tanganyika
• Rhodesië
• Thailand
• Verenigde Staten
• Uruguay
• Zuid-Afrika
• Zuid-Amerika

1) Het onderzoek heeft plaatsgehad vóór bewerking door de CAS, op basis van (onvolledige) klappers met doosetiketten en autopsie van diverse dossiers. In overleg met de CAS zijn de beschrijvingen in deze gids en in de archiefinventaris zoveel mogelijk gemaakt met gebruikmaking van de dossieraanduiding. Met behulp van fulltextzoeken zijn bij de hier vermelde doosnummers de bijbehorende nieuwe inventarisnummers te vinden. In verband met de slecht doorgevoerde scheiding van de archieven van de NED en het Commissariaat / Directie voor de Emigratie en de herordening door de Centrale Archief Selectiedienst is het raadzaam ook het archief van de Directie Emigratie te raadplegen.

2) appreciatie:

- Het archief bevat m.n. informatie over de uitvoeringsaspecten van de emigratie. Doordat de beleidscontext grotendeels ontbreekt, maken de dossiers soms een fragmentarische indruk. Deze beleidscontext is te vinden in het archief van het Commissariaat/ de Directie voor de Emigratie (via archiefclassificatienummers op de stukken, of onderwerpsaanduiding) en uiteraard in de notulen van de Raad voor de Emigratie en het Emigratiebestuur.

- De werkzaamheden van de diverse bureaus zijn niet meer zondermeer tot de dossiers te herleiden. Vooral die van de landenbureaus van de NED zijn niet afzonderlijk gedocumenteerd. De bestaande landendossiers zijn afkomstig van het commissariaat, maar bevatten (in afschrift) wel de acties van de NED. Om deze reden zijn bij [bestemmingslanden] dezelfde vermeldingen opgenomen als bij het Commissariaat, ook al zijn niet al deze landen in het huidige NED-archief terug te vinden.

- Voorlichtingsmateriaal ontbreekt grotendeels, zie [opmerking structuur archief].

- Emigrantencorrespondentie alszodanig is niet zichtbaar bewaard gebleven, wel bevatten dossiers soms individuele gevallen.

3) per 2005 bevindt zich in de depots van het Nationaal Archief (delen van) het audiovisueel archief van de Nederlandse Emigratie Dienst, o.a. van de hoofdafdeling Voorlichting en Voorbereiding (ongeordend, zonder toegang, verkregen van de International Organisation for Migration); omvang onbekend.

3) De bibliotheek van de Nederlandse Emigratie Dienst is bij opheffing (gedeeltelijk?) overgedaan aan de Koninklijk Bibliotheek en daar niet als 'afzonderlijke collectie' bij elkaar gehouden. Voor een momentopname van het bestand, zie bijgevoegde scan van de inventaris van de bibliotheek van de Nederlandse Emigratiedienst tot 1970.

4) Ter signalering: Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen, Verzameling Losse Archivalia, hierin:

- Programmatekst van een gesprek tussen H.A. van Luyk van het Commissariaat van de Emigratie (dit moet zijn Nederlandse Emigratie Dienst, MvF) en pastoor T. Verhagen uit Lethbridge in de radiorubriek Nederland en de Wereld, over Nederlanders in en om Lethbridge 1956 (LARC 2282).

Algemeen :

Zie ook de afzonderlijke beschrijvingen en dossierbeschrijvingen voor de Raad voor de Emigratie, het Emigratiebestuur en de Nederlandse Stichting tot steun van het ICEM-vluchtelingenvervoer.

Hieronder worden tevens korte inhoudsaanduidingen van de archivalia van de overige 'gedeponeerde archieven binnen het NED-archief gegeven (voorgangers van de NED). Het is mogelijk dat deze bescheiden na bewerking door de Centrale Archief Selectiedienst in Winschoten worden toegevoegd aan de collectie 2.15.30 Stichting Landverhuizing Nederland.

De verhuisdozen bevatten grotendeels materiaal dat buiten de behandelde periode ligt. Er zijn enkele dossiers betreffende agrarische emigratie aangetroffen.

Gedeponeerde archieven

Bescheiden van de voorgangers van de Nederlandse Emigratiedienst: de Nederlandsche Vereeniging Landverhuizing, de Emigratie Centrale Holland en de Stichting Landverhuizing Nederland

Geen inventarisnummer, Financiële bescheiden van de Emigratie Centrale Holland (5 losse ordners) en de Stichting Landverhuizing Nederland (6 losse ordners), 1920-1945

Schuldbekentenissen op naam van emigranten, correspondentie betreffende afbetalingen van leningen; akten van overeenkomst tussen Nederlandse gemeenten, Stichting Landverhuizing Nederland en particuliere emigranten betreffende leningen en terugbetalingsregelingen. Daarnaast bevatten de ordners bank- en giroafschriften.

NED, doos 7-8 Bescheiden van de Nederlandsche Vereeniging Landverhuizing, de Emigratie Centrale Holland en de Stichting Landverhuizing Nederland (1916-1918; 1925-1930 en 1930-1936)

Zeven beleidsdossiers getiteld 'Historische archief NED' betreffende pogingen tot wijziging van de Landverhuizingswet 1861. De dossiers bevatten correspondentie, nota's en gedrukte wetsvoorstellen met marginalia.

Archief Nederlandse Emigratie Dienst:

statistische gegevens

Zonder doosnummer: maandoverzichten met aanmeldings- en vertrekcijfers ca. 1956-1973

De overzichten bevatten over het algemeen:

- een vergelijkende staat van aanmelding / vertrek per land van bestemming in personen (en /of units) van jaar van opgave en van het jaar daarvoor

- een staat van aanmelding in units per bestemmingsland, per provincie van herkomst

- een staat van aanmelding in units en aangemelde percentages per bestemmingsland, per aanmeldingskantoor (bijzonder en openbaar)

- soms een nadere specificatie van aanmelding van aantal personen per economisch-geografisch gebied per provincie

inhoud overig

Aanmelding

NED doos 49 Aanmelding algemeen 1954-1974

Uitvoeringsdossiers betreffende de selectieprocedures en toelatingscriteria (lichamelijke gesteldheid; medische procedures Australië en Canada; problematiek medisch beroepsgeheim versus informatieverstrekking aan immigratieautoriteiten, aanscherping selectiecriteria 1957-1963, mede in verband met mogelijkheid tot terugvordering van verstrekte emigratiebijslag bij terugkeer binnen 2 jaar).

NED doos 50 Aanmelding

Uitvoeringsdossiers betreffende de invoering van een nieuw aanmeldingsformulier; verificatie persoonsgegevens bij de bevolkingsregisters (ten behoeve van het justitieel antecedentenonderzoek) en de belastingdienst (de reisformulieren moesten een verklaring van geen bezwaar bevatten, verstrekt door de inspecteur der directe belastingen).

NED doos 51 Aanmelding

Beleids- en uitvoeringsdossiers met correspondentie betreffende het antecedentenonderzoek; de Wet Justitiële Documentatie en de problematiek van aspirant-emigranten met schulden (correspondentie met overheidsinstanties rijk, provincies, gemeenten en particulieren). NB: In principe verstrekte de NED geen gegevens over vertrekkende emigranten aan derden (ook niet aan openbare nutsinstellingen als energiebedrijven etc.).

NED doos 52 schema-emigranten

Beleids- en uitvoeringsdossiers betreffende de voorwaarden waaronder aspirant-emigranten konden emigreren. Voor Australië (Canada) betrof dit bijvoorbeeld de volgende 'schema's' (afspraken tussen de Nederlandse en Australische (Canadese) autoriteiten):

- NAMA: emigranten reizend onder voorwaarden van de Netherlands Australian Migration Agreement (1951) (afspraken over verdeling reiskosten te betalen door emigrant; Nederland; Australië; ICEM; werkgarantie door Australische overheid)

- NESS: Netherlands Emigration Service Scheme: NAMA-emigranten voor wie het Nederlandse emigratieapparaat in Australië een werkkring zocht

- LPS: Landing Permit Scheme: mogelijkheid voor emigranten die niet voor emigratie onder NAMA in aanmerking komen (omdat ze niet aan toelatingseisen voldoen; op basis van leeftijd of omdat ze al eerder naar Australië emigreerden onder NAMA) om te vertrekken op voorwaarde dat ze beschikken over een aanvraag door familie of relaties (vrienden, kennissen) en een huisvestingsverklaring

- NESAS: Netherlands Emigration Service Agency Scheme: v.a. 1963 mogelijkheid voor emigranten die niet onder NAMA worden geaccepteerd, maar wel onder LP-schema, zonder een huisvestingsverklaring

- NGSS: Netherlands Government Service(men) Scheme: emigranten (ex-militairen), reizend onder Nederlandse overheidssubsidie

NGAS: Netherlands Government Agency Scheme: selectie en garantstelling door Nederlandse overheid voor gesubsidieerde en ongesubsidieerde emigranten

- FMS: Father Maas Scheme: emigratiemogelijkheid op garantie van sponsoring (huisvesting/werk) door de rooms-katholieke missionaris en migrantenpriester Christianus Leonardus Maria Maas (Father Maas)

- RCCS: Reformed Church Sponsorship Scheme: plaatsing emigranten op verzoek van de Christelijke Emigratie Centrale, plaatsing door fieldmen van de CEC

- PCSS: Presbyterian Church Sponsorship Scheme: zie boven, op verzoek Algemene Emigratie Centrale

- SPAP: Special Programme Assisted Passage (ook wel aangeduid met Special Passage Assistance Programme): emigratie onder algemene voorwaarden vergelijkbaar met die van het NAMA

- NPEO: Netherlands citizens of Non-Pure European Origin: toelating op basis van toestemming Australische overheid.

Bestemmingslanden

NED doos 35 Verslagen oriëntatiereizen Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, USA.

Beleids- en uitvoeringsdossiers met o.m. reisverslagen en onderliggende correspondentie van de voorlichtingsambtenaren van de openbare aanmeldingsbureaus (GAB's) en de particuliere aanmeldingskantoren van de CEC, AEC, KCES, 1957-1964, veelal op kosten van het Emigratiebestuur / de Nederlandse Emigratie Dienst:

- Verslag van de oriëntatiereis door Australië en Nw-Zeeland van 12 aug. 1957 tot 12 dec. 1957 door de emigratie-voorlichtingsambtenaar M.J. Peters, Gewestelijk Arbeidsbureau te Maastricht

- Eindrapport Studiereis naar Australië en Nieuw-Zeeland gemaakt van 25 september 1959-7 januari 1960 door Mw. E. Bransen van der Goot

- Verslag v.d. oriëntatiereis door Australië en Nw-Zeeland, gemaakt door de heer Mr. G. Punt, gedurende de periode van 21 oktober tot 4 december 1959

- Verslag Oriëntatiereis Australië (19 april 1960- 25 juni (Australië); 27 juni 1960 aankomst in Wellington) door J.G.H. Melssen, GAB Tilburg, september 1960

- Rapport van mijn bezoek aan Nw. Zeeland van 12 t/m 29 juni (1960)

- Enige opmerkingen naar aanleiding van een oriëntatiereis naar Australië en Nw-Zeeland in de periode 13 oktober tot 14 december 1960. Door N.J. Prinsen (HEC)

- Verslag van de oriëntatiereis naar Australië en Nw-Zeeland van 22 juli 1961 tot 23 oktober 1961 door H.J. Mulder. Emigratievoorlichtingsambtenaar van het Gewestelijk Arbeidsbureau te Apeldoorn

- Verslag van de oriëntatiereis van mej. H.W Fuyckschot door Australië en Nw-Zeeland van 22 juli - 23 oktober 1961

- Rapport oriëntatiereis Th.H.H. van Tongeren 23 september 1961-14 december 1961

(niet bekend in opdracht van welke groep; rapportage aan de Nederlandse Emigratie Dienst, Hoofden der afdeling Uitvoering en Vervoerszaken)

- Reisverslag over Australië van Mw. L. Berghuis-Van Rij, Pr. Bernhardstr. 10 Barendrecht

- Verslag oriëntatiereis Australië en Nieuw-Zeeland 3 oktober - 22 december 1962, J.G.M. Bosman (KES Haarlem); H. Kampen (CEC Amsterdam);

- Rapport betreffende de oriëntatiereis naar Australië en Nw-Zeeland van 22 juli tot 9 oktober 1963 door de heren : J. Bleumer (KES); J.vHey (CEC); H.P.J. Janssen (GAB)

- Verslag van de oriëntatiereis door Australië en Nw-Zeeland van 19 mei t/m 11 juli 1964 door de emigratievoorlichtingsambtenaar J. Pelder, GAB te Leeuwarden

- Verslag van een oriëntatiereis naar Australië en Nieuw-Zeeland 19 mei -10 augustus 1964, Mr. G.H. Evers, Districtsadministrateur van de AEC in district Utrecht.

Financiële aangelegenheden

NED zonder doosnummer (hernumerd als J 6 zwart)

Beleidsdossier maatschappelijke organisaties betreffende de financiën van de Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging, de Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden. Bevat o.m. verslagen van de Algemene Rekenkamer 1962 mede in verband met de bezuinigingen van de Nederlandse Emigratiedienst.

NED doos 40-41 Emigratie Bijslagregeling

Beleids- en uitvoeringsdossiers van de NED betreffende de implementatie van de Emigratie Bijslagregeling, aan de hand van concrete verzoeken om bijdragen van:

- minderjarigen

- niet-Nederlanders

- vluchtelingen

- overige soorten van emigranten 1955-1959

Onder de laatste categorie bevinden zich aanvragen van bedrijven met vestigingen in het buitenland (o.m. Tricotbest en Werkspoor) en van geestelijken en religieuzen.

NED doos 48 Aanloopkostenregeling (regeling en interpretatie) 1953-1963; aanloopkostenregeling 1955-1962

Uitvoeringsdossiers met inkomende correspondentie van diverse Nederlandse gemeenten bij de Nederlandse Emigratiedienst met vragen en opmerkingen over particuliere gevallen van aanvragen voor tegemoetkoming in de aanloopkosten; verzoeken om informatie in geval van interpretatie van de regeling.

Onderzoek

NED doos 10 annulering emigratie naar Australië 1959

Beleidsdossier betreffende een onderzoek, uitgevoerd door het Bureau Onderzoekingen (commissariaat, later NED) naar de reden van annulering van emigratie door aspirant-emigranten naar Australië. Bevat o.m. een nota over deze materie van de hand van B.P. Hofstede en stukken betreffende de bespreking ervan in het Emigratiebestuur.

NED doos 87 (Wetenschappelijk) onderzoek naar emigratie

Beleidsdossiers betreffende de onderwerpen:

- Emigratieonderzoek Zuid-Afrika, 1957-1958

- sociologische onderzoekingen I 1960-1965

Dit dossier bevat o.m.:

- een onderzoek uit 1962, uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Emigratie Dienst door het Nederlands Instituut voor Motivation & Marketing Research, Amsterdam. Rapport: Emigratiegezindheid in 1962

- een onderzoek, uitgevoerd door het Nederlandse Instituut voor de Publieke Opinie onder repatrianten 1961

- een onderzoek van de Good Neighbour Council / prof.dr. Charles Price (Demography section van de Australian National University) naar motieven tot remigratie 1963 vanuit Australië (antwoordcategorieën: moeilijkheden met huisvesting: 12%; heimwee 31%; kwalificaties in Australië niet erkend: 14%; vreemde gewoonten: 7%; betere banen in land van herkomst: 8%; discriminatie, beschouwd als 2 e rangsburgers: 6 %)

- gegevens betreffende een American Conference on Emigration and Citizenship, Willie F. Wanrooy: Questionnaires Indonesische repatrianten, die doormigreren naar de VS

- Brochure KCES: Bevolkingsvraagstuk - Mobiliteit -Industrialisatie - Emigratie (1961).

- sociologische onderzoekingen emigratie II 1962-1964

- kritiek op de emigratie.

Dit dossier bevat o.m. verzoeken van bedrijven aan het ministerie van Sociale Zaken / het Commissariaat af te zien van stimulering van emigratie met het oog op het gebrek aan arbeidskrachten.

Organisatie

NED zonder doosnummer (hernumerd als J 28 zwart )

Beleids- en uitvoeringsdossiers met codenummers van de aanmeldingskantoren van de Christelijke Emigratie Centrale, Katholieke Centrale Emigratie Stichting, Algemene Emigratie Centrale etc. Bevat o.m. correspondentie van de Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging betreffende de redenen om uit het bestuur van de Algemene Emigratie Centrale te stappen en een eigen erkenning als aanmeldingsorgaan aan te vragen en correspondentie betreffende emigratiebemiddeling door personen en /of instellingen zonder vergunning, volgens de Landverhuizingswet 1936.

NED doos 1 organisatie en reorganisatie NED 1950-1962

Beleidsdossiers betreffende de opzet van de Nederlandse Emigratiedienst en de reorganisatie begin jaren zestig. Bevat o.m. interne nota's en interne correspondentie met het Commissariaat, het Bureau Organisatie en de minister van Sociale Zaken.

NED doos 2 Taak en bevoegdheden Emigratiebestuur

Beleids- en uitvoeringsdossiers betreffende de financiële controle van de NED 1953-1960; nota's van de Centrale Werkgroep Organisatie van de NED betreffende de taakafbakening tussen de overgang van de Stichting Landverhuizing Nederland naar de Nederlandse Emigratiedienst; de taakafbakening tussen de NED en het Commisariaat voor de Emigratie 1953-1959. Daarnaast bevat de doos o.m. een dossier met enige correspondentie over de vraag of het ministerie van Maatschappelijk Werk een vertegenwoordiger in het Emigratiebestuur zal krijgen (1964).

Voorlichting, voorlichtingsbijeenkomsten :

NED doos 32 Optische voorlichting

Beleidsdossiers, o.m. betreffende deelname van het Bureau van het Emigratiebestuur aan de Rotterdamse tentoonstelling E-55 (Energie 55) waar 'uitingen van Nederlandse nationale en individuele energie worden getoond'. Zie ook dossierbeschrijving ministerie van Algemene Zaken voor de bredere context.

Wetgeving

NED doos 11 herziening Landverhuizingswet 1960-1963

Beleidsdossier, gevormd door en ten behoeve van de Raad voor de Emigratie betreffende de herziening van de Landverhuizingswet 1936 en het eventueel samenvoegen met de Wet op de Organen voor de Emigratie 1952. Bevat o.m. correspondentie en nota's opgesteld door het secretariaat van de Raad voor de Emigratie.