Ministerie van Sociale Zaken, Commissariaat voor de Emigratie (en taakopvolgers)
| Naam archiefvormer | Ministerie van Sociale Zaken, Commissariaat voor de Emigratie (en taakopvolgers) |
| Periode van bestaan | 1950-1994/1995 |
| Land van herkomst archiefvormer | |
| Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
| Naam, varianten | 1950-1964 Bureau van de (Regerings-)Commissaris voor de Emigratie; Emigratiecommissariaat 1964-1974 Directie (voor de) Emigratie van het Directoraat-Generaal voor Internationale Zaken 1974-1989 Directie (voor de) Emigratie 1989-1994/1995- Directie (voor de) Migratie
E.M.C.; EMC (Emigratiecommissariaat); R.C.E.; RCE (Regeringscommissaris voor de Emigratie) |
| Organisatie en inrichting | Toon Verberg Algemeen, zie: Ministerie van Sociale Zaken
Commissaris / plaatsvervangend Commissaris De Commissaris voor de Emigratie werd benoemd per 20 november 1950. De functie kreeg een wettelijke basis met de Wet op de organen voor de emigratie 1952. De Commissaris was verantwoordelijk voor beleidsvoorbereiding en uitvoering van het emigratiebeleid van het Rijk en ressorteerde rechtstreeks onder de minister van Sociale Zaken. In het buitenland voerde hij de titel Government Commissioner for Emigration, vanaf 1959 mocht hij op persoonlijke titel ook de titel Regeringscommissaris voeren. Hij was ambtshalve voorzitter van het Emigratiebestuur en vice-voorzitter van de Raad voor de Emigratie. Met de herziening van de Wet op de organen en het in werking treden van de Emigratiewet 1967 verdween de rechtsgrondslag voor de functie van Commissaris voor de Emigratie.
De Commissaris kreeg de beschikking over een bureau, het commissariaat, dat hij beschouwde als 'uitvoerende dienst van de rijkstaken voor de emigratie' (niet te verwarren met de Nederlandse Emigratie Dienst). Tevens kreeg hij de beschikking over een Overheidsdienst Emigratie Buitenland, ook wel aangeduid als Nederlandse Emigratiedienst in het buitenland.
Ontwikkeling Commissariaat : Per 26-10-1954 kende het commissariaat formeel 3 afdelingen, verdeeld in bureaus:
afdeling Algemene Zaken
afdeling Binnenlandse Beleidsaangelegenheden (BBA) - bureau Financiering (excl. subsidiebeleid) - bureau Subsidiebeleid, Sociale en Culturele Zaken - bureau Planning (inclusief vervoercontracten)
afdeling Buitenlandse Emigratie Aangelegenheden (BEA): - bureau Zuidelijk Halfrond (Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Rhodesië) -bureau Westelijk Halfrond (Canada, USA, Mexico, Brazilië, Argentinië, Chili) -bureau Multilaterale Zaken, Europa, Indonesië
Bij een reorganisatie in 1956 werd de indeling als volgt:
afdeling Algemene Zaken - bureau Algemene Zaken - bureau Onderzoekingen - Archief
afdeling Sociale en Economische Zaken - bureau Sociale en Vervoerszaken - bureau Economische Zaken
afdeling Buitenlandse Emigratie Betrekkingen - bureau Zuidelijk Halfrond (Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Centraal Afrikaanse Federatie, Indonesië) - bureau Westelijk Halfrond (Europa, Noord- Centraal- Zuid-Amerika, Multilaterale Zaken)
Bij een nieuwe reorganisatie in 1959 werd er een Hoofd Commissariaat aangesteld (deze formatieplaats bestond vanaf september 1955, maar bleef tot 1959 onvervuld). Het Hoofd Commissariaat was tevens directeur Emigratiedienst Buitenland, die tot dan toe direct onder de Commissaris ressorteerde. De indeling van het Commissariaat werd als volgt:
Hoofd Commissariaat / Directeur Emigratiedienst Buitenland - bureau Algemene Zaken: Archief / Secretariaat - bureau Voorzieningen Buitenland
afdeling Binnenland - bureau Subsidie en Begroting - bureau Onderzoekingen - bureau Binnenlandse Emigratie Betrekkingen
afdeling Buitenland
Adviseur Financiële en Economische Zaken
Nederlandse Emigratiedienst in het Buitenland
Per 1 oktober 1964 werd als gevolg van een interne reorganisatie bij het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid het Commissariaat voor de Emigratie opgeheven.
De taken werden overgenomen door de nieuw ingestelde Directie voor de Emigratie, die ressorteerde onder het Directoraat-Generaal voor Internationale Zaken.
Directie Emigratie Directeur (tevens plaatsvervangend Commissaris)
afdeling Algemene Zaken afdeling Binnenland afdeling Buitenland afdeling Financiële en Economische Zaken Emigratievertegenwoordiging in het buitenland. bureau Voorzieningen Buitenland
Personeelsformatie Het aantal formatieplaatsen voor het Commissariaat werd formeel gesteld op 32 (dd. 1954); de feitelijke bezetting is meestal lager geweest (21 in 1960; de Directie telde 16 medewerkers in 1965). Vanwege de roulering en uitwisseling van medewerkers met de Nederlandse Emigratie Dienst en de Emigratiedienst in het Buitenland en vanwege de staat van archivering is het niet mogelijk een nauwkeuriger feitelijke bezetting te geven.
Latere ontwikkeling Tussen 1987-1991 is er gewerkt aan een reorganisatie van het migratiebestel. In 1989 nam de Directie (voor de) Migratie de taken over van de Directie voor de Emigratie, die sinds 1984 niet alleen voor emigratie, maar ook voor remigratie (in het kader van het minderhedenbeleid) verantwoordelijk was geworden. In het kader van de 'terugtredende overheid' sloot de Nederlandse regering in 1991 een verdrag met de International Organization for Migration (voorheen Intergovernmental Committee for (European) Migration) waarin werd overeengekomen een kantoor van de International Organization of Migration in Nederland te vestigen, dat taken zou overnemen van - de Directie voor de Migratie in de sfeer van bemiddeling; administratieve voorbereiding en procedures betreffende remigratie en emigratie - het Bureau van het Emigratiebestuur (voorheen de Nederlandse Emigratiedienst) in de sfeer van voorlichting; documentatie, informatie; bibliotheekfunctie en perscontacten betreffende remigratie en emigratie.
In 1992 werd besloten alle Rijksbemoeienis met emigratie te beëindigen. In de Staatsalmanak 1994/1995 wordt de Directie Migratie voor het laatst vermeld.
Commissaris voor de Emigratie 20-11-1950-(01-01-1962) 01-09-1969 B.W. Haveman 1962-01-10-1964 Th. J.J.A. Beumer (waarnemend)
1955-1960 J.A.U.M. van Grevenstein (plaatsvervangend) 1960-1967 G.D.J. Kraan (plaatsvervangend)
(Waarnemend) Hoofd Commissariaat: 01-01-1959-1964 G.D.J. Kraan
Directeur voor de Emigratie 01-10-1964 - 01-03-1978 G.D.J. Kraan |
| Taak, activiteiten | Toon Verberg De Commissaris / Directeur was verantwoordelijk voor alle taken die voortvloeiden uit de wet of die de minister van Sociale Zaken hem opdroeg. In praktijk betrof dit de volgende terreinen: - het beleid en ambtelijke leiding bij de rijkszorg voor de emigratie - bevordering van samenwerking van Rijk met maatschappelijke emigratieorganisaties - buitenlandse emigratiebetrekkingen (w.o. leiding over de emigratiedienst in het buitenland) - plaatsingswerkzaamheden in het buitenland - nazorgwerkzaamheden in het buitenland
Het Commissariaat was, evenals de Directie voor de Emigratie belast met de beleidsvoorbereiding en uitvoering van de rijkstaken. Voor een letterlijke tekst van de taakomschrijving van de Commissaris / het Commissariaat, zie: Ministerie van Sociale Zaken, Bureau Organisatie onder Analyse archivalia.
De Overheidsdienst Emigratie Buitenland had tot taak de voorbereiding en uitvoering van het emigratiebeleid in de verschillende emigratielanden en de plaatsing en nazorg van de emigranten en geëmigreerden. |
| Voorloper | geen |
| Opvolger | Directie voor de Emigratie (Directie Migratie); ICM (IOM) gedeeltelijk |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: |
Intergovernmental Committee for European Migration (en taakopvolgers) |
| Literatuur | Toon Verberg periodieken en uitgaven Emigratie: Verslag over de werkzaamheden van de organen voor de emigratie, 1953-1967. [Jaarverslagen van de totale emigratieorganisatie. Hierin zijn te vinden: personele samenstelling van de overheids- en particuliere organisaties op het gebied van emigratie, inclusief de Emigratiedienst in het buitenland. De indeling van het Commissariaat, zoals weergegeven in deze verslagen verschilt soms (m.n. de bureau-indeling en benaming) met de originele stukken waarop deze beschrijving is gebaseerd]
Agrarische emigratie naar Zuid-Amerika: grondslagen voor een verantwoorde Nederlandse landbouwkolonisatie, ten dienste van belanghebbenden bij de oprichting ener kolonisatiemaatschappij. ([Den Haag] 1955) 27 p. [Uitgave van het Commissariaat voor de Emigratie. NB: Het rapport was niet voor publicatie bestemd]
Emigration from Holland. Facts, organisation, policy. [Uitgave van het Commissariaat voor de Emigratie / Netherlands commissioner for emigration]
De emigratie in lijnen en cijfers. 1971-... [Uitgave van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Directie Emigratie]
Emigratie: actualiteiten 1980(?)-198x. [Uitgave van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Directie Emigratie]
De gaande man. Gronden van de emigratiebeslissing. Rapport naar aanleiding van een onderzoek verricht in opdracht van de regeringscommissaris voor de emigratie met een inleiding door Sj. Groenman (Den Haag 1958). [Studies over de Nederlandse emigratie, deel 1. Onderzoek uitgevoerd door B.P. Hofstede, Bureau Onderzoekingen van het Commissariaat voor de Emigratie]
Frijda, N.H., Emigranten, niet-emigranten: kwantitatieve analyse van een onderzoek naar de motieven van een groep emigranten: verslag van een vergelijking van emigranten en niet-emigranten door middel van een enquête: rapport naar aanleiding van twee onderzoekingen verricht door de werkgroep tot bestudering van Europese migratieproblemen (REMP) in opdracht van de regeringscommissaris voor de emigratie (Den Haag 1960). [Studies over de Nederlandse emigratie, deel 2]
Frijda, N.H., Emigranten overzee: resultaten van een eerste enquête onder een groep emigranten: verslag gebaseerd op interviews in de immigratielanden door de Nederlandse emigratiedienst, bewerkt door de werkgroep tot bestudering van Europese migratieproblemen (REMP) in opdracht van de regeringscommissaris voor de emigratie (Den Haag1962).[Studies over de Nederlandse emigratie, deel 4] |
| Doorgenomen archieven / series | Sociale Zaken, Directie Emigratie
|
| Periode archief | 1945-1988 |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag |
| Openbaarheid | beperkt. Toestemming voor raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het Nationaal Archief. |
| Omvang; inventarisnummers | ca. 88 m., ca. 875 dozen, na bewerking 2709 inv.nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | Bij beschikkingen van 16 januari 1967, nrs. 185111 en 134762 en 17-3-1987 nr. NMA/AR 1868 zijn bescheiden uit het archief van de Directie Emigratie ter vernietiging overgedragen. Het aantal meters is onbekend; wel zijn er bijlagen bij de processen-verbaal van vernietiging. Globaal betreft de vernietiging dossiers betreffende: - algemene inlichtingen en inlichtingen aan derden 1953-1980 - financiële aangelegenheden buitenlandse dienst (algemeen en per land van bestemming) 1950-1973 - begrotingen (algemeen, Emigratiebestuur, buitenlandse dienst, gedrukt) 1962-1973 - benodigdheden Bureau Directie Emigratie, Bureau Buitenlandse Dienst (per bestemmingsland)1961-1973 - inlichtingen bibliotheek Nederlandse Emigratiedienst, postverzending naar attachés; tijdschriften en abonnementen 1952-1974 - gebouwen en huisvesting emigratieapparaat; buitenlandse dienst; Ministerie van Sociale Zaken 1959-1975 - tractie Directie Emigratie en Buitenlandse Dienst 1951-1975 - voorschotbeschikkingen Emigratiebestuur 1955-1975 - gegevens t.b.v. Staatsalmanak en jaarboeken 1965-1973 - valuta-inkomen; reis- en verblijfkosten en andere financiële tegemoetkomingen personeel in diverse bestemmingslanden 1953-1973 - dienstreizen (nominatieve opgaven) 1951-1965 - tarieven en vaststelling tarieven emigrantenvervoer 1967-1978 - vervoer van emigranten per afvaart Australië 1949-1953 - financiële steun bij heremigratie individuele gevallen 1954-1974 - controlerapporten afdeling Comptabiliteit (vaststelling eigen bijdrage emigrant) 1952-1955. |
| Toegang(en) | Inventaris van het archief van de Directie Emigratie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (1933) 1945-1994 (Winschoten 2009) [met historische en archivistische inleiding, digitaal raadpleegbaar] |
| Kenmerk toegang | |
| Indices op toegang | niet van toepassing |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | De 850 responsieformulieren van het onderzoek, uitgevoerd door het Bureau Onderzoekingen ten behoeve van het rapport De gaande man. Gronden van de emigratiebeslissing (Den Haag 1958) zijn als onderzoekscollectie gedeponeerd en raadpleegbaar bij Data Archiving and Networked Services (DANS) |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | Voor herordening door de CAS: - Stichting Nederlands Emigratie Fonds, voorzitters- en bestuursdossier
- de archivalia van de landbouwattachés behoren formeel gezien tot het Ministerie van Landbouw. Gezien het feit dat de landbouwattachés begin jaren vijftig meestal ook emigratiezaken behandelden, zullen niet alle archieven goed te scheiden zijn geweest (zie verder: Overheidsdienst Emigratie Buitenland)
- omslag 'Commissie Landbouw-Emigratie', dat de advisering van B.W. Haveman als Raadadviseur aan de minister van Verkeer en Waterstaat bevat (april-augustus 1950) (vermoedelijk meegenomen door Haveman, na zijn aanstelling als Commissaris voor de Emigratie)
Archief Nederlandse Emigratie Dienst, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Den Haag (in de verhuisdozen) 1 dossier betreffende de Centrale Stichting Landbouw Emigratie 1946-1947, behorend aan F.J.M. Smits van Oyen. Het dossier met potloodopschrift "emigratiecie KNBTB" bevat statuten, huishoudelijk reglement; notulen, verslagen en enige privé-correspondentie. Het dossier is overgedragen aan de CAS, Winschoten in 2007 en bij herordening (vermoedelijk) ondergebracht in het archief van de Directie Emigratie, inv.nrs. 339 en 1731.
Na herordening door de CAS: Archief van de Nederlandse Stichting tot Steun van het ICEM-vluchtelingenvervoer (inv.nrs. 2680-2709) |
| opmerkingen structuur archief | Oorspronkelijk geordend volgens UDC (code gebruikt door het ministerie). Vanaf de instelling van het Commissariaat is er sprake geweest van decentraal, door het commissariaat zelf verzorgd archiefbeheer binnen het ministerie. In 1953 werd advies gevraagd bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) over een logische opzet van de archieven van de vier nieuw ingestelde organen: - archief Commissariaat voor de Emigratie - archief Nederlandse Emigratie Dienst - archief Emigratiebestuur - archief Raad voor de Emigratie
Vanaf dat jaar is er gewerkt volgens een dossierstelsel met gebruikmaking van het registratuurplan van de VNG. Tevens is getracht het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst te scheiden. In het Commissariaatsarchief zou de 'overige post' en de stukken, behandeld door de Commissaris/het Commissariaat worden bewaard; in het archief van de Nederlandse Emigratiedienst zou de 'emigrantenpost' en emigrantendossiers worden bewaard. Het archief draagt er sporen van dat deze scheiding niet altijd strikt is doorgevoerd, mede als gevolg van een nauwe samenhang van taken tussen beide organen en ondoorzichtigheid van de organisatie voor buitenstaanders.
Aangezien het secretariaat van zowel het Emigratiebestuur als van de Raad voor de Emigratie bij (functionarissen van de) Nederlandse Emigratie Dienst kwam te berusten, vormen de archieven van deze organen een onderdeel van het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst. Voor overige informatie zie aldaar.
In 1966 werd de archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst herordend door de afdeling Kabinets- en Administratieve Zaken (KAZ). Delen van het dynamisch archief zijn in dat jaar ondergebracht bij het statisch (historisch) archief. In 1987 heeft eveneens een (poging tot) herordening plaatsgehad (mededeling J.W. Rip). Na de instelling van de Nederlandse vestiging van de International Organization for Migration is/zijn (delen van?) het archief van de Nederlandse Emigratiedienst en het Emigratiebestuur overgedragen aan het IOM. Het 'papieren archief' is in 1998 teruggekomen bij het Ministerie van Sociale Zaken; (delen van?) de audiovisuele documentatie van de Nederlandse Emigratie Dienst zijn bij het Nationaal Archief ondergebracht. De bibliotheek van de Nederlandse Emigratie Dienst is (gedeeltelijk?) overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek.
De archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst, zoals sinds 1998 berustend bij het Ministerie van Sociale Zaken zijn in april 2007 voor bewerking overgebracht naar de Centrale Archief Selectiedienst (CAS), Winschoten. Het Archief van het Commissariaat / de Directie voor de Emigratie wordt in het voorjaar van 2009 overgedragen aan het Nationaal Archief, Den Haag. Voor de herordening, zoals uitgevoerd door de CAS, zie inleiding inventaris. |
| Seriële bescheiden | - Jaarverslagen organen voor de emigratie 1953-1970 - Jaar/maand rapporten migratieattachés diverse bestemmingslanden
- Jaar-; werkgroep- en zittingsverslagen Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM)
- Vertrekstaten/passagierslijsten emigranten 1947-1982 (kartoteek van de Directie voor de Emigratie: 36 dozen; alfabetisch geordend per land) |
| Statistische gegevens | - Statistieken m.b.t. emigratie, emigratielanden; statistieken uit rapporten van de International Labour Organization
- Statistische gegevens Intergovernmental Committee for European Migration betreffende vervoerde vluchtelingen en migranten, inclusief het aantal personen met Nederlandse nationaliteit door ICEM vervoerd (1958-1969) (doos J 331 roze, archief ICEM doos 50)
Gecombineerde statistische opgaven van ILO, ICEM, OEEC, VN 1946-1959 (Intra-Europese migratie; migratie vanuit West-Europa naar Overzeese landen) (archief ICEM, doos 46)) |
| Verwijzingen naar wetten, Nederland |
|
| Verwijzingen naar wetten, Bilateraal |
|
| Verwijzingen naar wetten, Multilateraal |
|
| Inhoud overig | Beleidsdossiers betreffende de volgende onderwerpen:
Bijdragen tot vorming van beleid (nationaal) - door en naar aanleiding van opvattingen van derden - door wetenschappelijk (sociologisch) onderzoek* - door middel van enquêtes onder emigranten*
Bijdragen tot vorming van beleid (internationaal) - contacten met International Labour Organisation, Organisation for European Economic Co-operation, Food and Agriculture Organisation, International Committee for European Migration en Non-Governmental Organisations op gebied van migratie - deelname aan internationale congressen betreffende emigratie
Bijdragen tot vorming van beleid (interdepartementale contacten): - Interdepartementale Commissie Internationale Technische Hulp 1951-1967* - met Landbouw: emigratie en landbouwstructuurbeleid - met Buitenlandse Zaken: Nederlandse delegatie Intergovernmental Committee for European Migration; betreffende het sluiten van internationale emigratieovereenkomsten - met Economische Zaken: emigratie en arbeidsmarktproblematiek - met Justitie (Binnenlandse Zaken): antecedentenonderzoek; vestigingsrecht in Europa (interdepartementale commissie vrij verkeer van werknemers binnen Europese Economische Gemeenschap, lidmaatschap Commissariaat) - met Onderwijs: coördinatie culturele, economische en emigratiebelangen (interdepartementale adviescommissie; oprichting Nederlands Instituut Internationale Culturele betrekkingen, lidmaatschap Haveman)
Dienstreizen - verslagen van - naar diverse bestemmingslanden, gemaakt door ambtenaren van het bureau van de commissaris voor de emigratie, de commissaris voor de emigratie B.W. Haveman, ministers van Sociale Zaken w.o. Ch. J.M.A. van Rooij; G.M.J. Veldkamp
Emigratie van diverse beroepscategorieën - overleg met andere ministeries - vestigingsrecht in EEG-landen
Emigratiebemiddeling - binnen/buiten Europa (excl. traditionele landen van bestemming) - directe emigratie van Indonesische Nederlanders naar diverse landen van bestemming
Emigratiebestuur / Raad voor de Emigratie - samenstelling en werkwijze; notulen van vergaderingen; uitgebrachte adviezen, Koninklijke Besluiten betreffende beide organen, correspondentie met beide organen over beleidsaangelegenheden, correspondentie betreffende uitgebrachte adviezen met Staten-Generaal
Emigratieprocedure - voorschriften en regelingen - selectie (techniek, procedure, crimineel en politiek antecedentenonderzoek, behandeling emigranten met een strafverleden) - voorbereidingscursussen voor emigranten
Financiële aspecten emigratiebeleid - begroting, rekening en verantwoording Emigratiebestuur (Algemene Rekenkamer) - deviezenbeschikking (kapitaaltransfer) - subsidiëring maatschappelijke organisaties (Rijksbijdrage) - subsidiëring emigranten (advies Raad voor de Emigratie, bijslagregeling emigrantenvervoer, aanloopkosten, boord- en landingsgeld) - kredietverlening emigranten (advies Raad voor de Emigratie, interdepartementale commissie kredietverlening 1954-1969, inlichtingen/procedure kredietverlening, samenwerking met Nederlandse en buitenlandse kredietverleners (Nederlandse Crediet Verzekerings Maatschappij), begrotingsaspecten aan kredietverlening - overwegingen betreffende internationaal subsidiebeleid (zie ook ICEM) - financiële ondersteuning/alimentatie achtergebleven gezinnen bij vooruitreizen kostwinner - financiering heremigratie - vergoeding voorbereidingscursussen - financiering (o.a. door ICEM) van voorlichting in Nederland ter bevordering van de emigratie (o.a. van acties specifiek gericht op bevordering emigratiebereidheid vrouwen)
Maatschappelijke organisaties en aanmeldingsorganen - correspondentie met Algemeen Nederlands Verbond, Algemene Emigratie Centrale, Centrale Stichting Landbouw Emigratie, Christelijke Emigratie Centrale, Katholieke Centrale Emigratie Stichting, Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden, Nederlandse Vrouwen Comité, Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging - directeurenoverleg met directeuren maatschappelijke organisaties - erkenning van maatschappelijke organisaties
Nazorg aan emigranten / emigranten in bestemmingslanden - culturele verzorging van emigranten in bestemmingslanden, taken van het Instituut voor Internationale Culturele Betrekkingen - huisvestingsproblematiek in diverse bestemmingslanden - integratie in bestemmingslanden, Nederlandse (vak)verenigingen in bestemmingslanden, St. Nicolaasviering in bestemmingslanden - geestelijke verzorging, godsdienstige en kerkelijke aangelegenheden in bestemmingslanden - naturalisatie, verlies Nederlandse nationaliteit - problematiek bejaarden onder de emigranten in diverse bestemmingslanden - contacten met moederland, verenigingen van ouders van emigranten, Nationaal Spaar- en Reisfonds 'Wij Komen' (actie Reckman)
Organisatorische aangelegenheden: - organisatie en reorganisatie commissariaat voor de emigratie; instructie regeringscommissaris; taakafbakening ten opzichte van andere afdelingen van het departement en ten opzichte van betrokken ministeries - archiefbeheer Commissariaat, Nederlandse Emigratie Dienst, Raad voor de Emigratie, Emigratiebestuur - organisatie buitenlandse dienst van het commissariaat voor de emigratie - organisatie emigratieapparaat in de diverse bestemmingslanden
Personeelsaangelegenheden - personeelsaangelegenheden en formatie commissariaat - personeelsaangelegenheden in diverse bestemmingslanden - personeelsdossiers emigratievertegenwoordiging Zuid-Afrika
Repatriëring - algemeen en individuele gevallen - pogingen vanuit bedrijfsleven tot bevordering van terugkeer emigranten wegens spanning op de arbeidsmarkt (1960-1962)
Vervoer van emigranten - algemeen beleid betreffende vervoersaangelegenheden, vervoer per boot, vervoer per vliegtuig, capaciteitsproblematiek - bagageaangelegenheden - contacten met binnenlandse en buitenlandse vervoersmaatschappijen - samenwerking met reisbureaus
Voorlichting aan (aspirant-) emigranten - advisering betreffende voorlichting - boordvoorlichting - voorlichting aan vrouwen - voorlichting(o.a. via audiovisuele middelen) diverse bestemmingslanden - door de diverse maatschappelijke organisaties, het Rijksarbeidsbureau; contacten met de pers
Wetgeving betreffende emigratie - wijziging Landverhuizerswet 1936; tot standkoming en wijziging Wet op de organen voor de emigratie 1952, Emigratiewet 1967, instelling en correspondentie met Commissie voor de Landbouw Emigratie (Commissie Schilthuis)* - wet op het voortgezet onderwijs (in verband met landbouwscholingscursussen en voorbereidingscursussen emigranten) - wet op justitiële documentatie en op de verklaringen over het gedrag (15-8-1955, Stbl. 395) en uitvoeringsaspecten* - Emigratie Bijslag Regeling 1956 en uitvoeringsaspecten - migratieovereenkomsten diverse landen van bestemming - deelname aan EEG-overleg inzake het recht van vestiging (in de land- en tuinbouw) (inv.nrs. 673-676)
Emigrantenleningen / doorlopende schulden (14 dozen persoonsdossiers)
Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM) (83 dozen; inv.nrs. 362-620)*
Landendossiers : - Argentinië (6 dozen) - Australië (ca 80 dozen, ook buiten de periode 1945-1967)* - België (2 dozen) - Brazilië, diverse Nederlandse kolonies (ca 65 dozen 1946-1974, waarvan er 46 betreffende de periode 1945-1967) - Canada (ca. 60 dozen) - Chili (5 dozen) - Colombia (1 doos) - Diverse landen (7 dozen: Costa Rica, Dominicaanse Republiek, Ecuador, Duitsland, El Salvador, Golfstaten, Groenland, Guatemala, Frans-Guyana, Hawaï, Honduras, India, Indonesië, Israël*, Iran, Jamaica, Kenya, Libanon, Liberia, Libië, Luxemburg*, Madagascar, Mauritius, Mexico, Nicaragua, Nieuw Caledonië, Nieuwe Hebriden, Panama, Paraguay, Noorwegen*, Venezuela, IJsland, Zambia, Tanganyika, Thailand, Tunis, Uruguay) - Filippijnen (1 doos) - Frankrijk (4 dozen) - Indonesië (1 doos) -Nieuw Zeeland (27 dozen, waarvan er 15 betreffende de periode 1945-1967) - Peru ( 1 doos) - Rhodesië (9 dozen) - Suriname (29 dozen) - Nederlandse Antillen (2 dozen) - Verenigde Staten (16 dozen) - Zuid-Afrika (19 dozen) - Zuid-Amerika (5 dozen)
Minderheden (38 dozen, merendeels buiten de periode 1945-1967)
Stichting Nederlands Emigratie Fonds (3 dozen)* Stichting Landverhuizing Nederland (2 dozen) |
| Bestemmingslanden |
|
| Opmerkingen | 1) Het onderzoek heeft plaatsgehad vóór bewerking door de CAS, op basis van (onvolledige) klappers met doosetiketten en autopsie van diverse dossiers. Aangezien het archief vanaf het begin van het onderzoek voor spoedige overbrenging naar de CAS in aanmerking kwam, is afgezien van het opnemen van doosaanduidingen, die vaak onvolledig, afwezig of volgens meerdere systemen waren aangebracht. Voor deze archiefgids is volstaan met globale thema-aanduidingen; voor bepaalde clusters zijn aparte 'dossierbeschrijvingen' gemaakt. In overleg met de CAS zijn deze dossierbeschrijvingen ook zoveel mogelijk in de nieuwe archiefinventaris gebruikt. Met behulp van fulltextzoeken zijn daardoor de bijbehorende nieuwe inventarisnummers te vinden. In verband met de slecht doorgevoerde scheiding van de archieven van de NED en het Commissariaat / Directie voor de Emigratie en de herordening door de Centrale Archief Selectiedienst is het raadzaam ook het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst te raadplegen.
2) Appreciatie: de scheiding tussen het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratie Dienst is voor bepaalde onderwerpen tamelijk kunstmatig geweest, mede door de dubbelfunctie van de directeur van de NED (tevens plaatsvervangend commissaris). Het Commissariaatarchief maakt als 'beleidsarchief' een behoorlijk complete indruk. Opvallende hiaten zijn vooral te vinden in de archivalia van de onder het Commissariaat ressorterende 'posten' van de Nederlandse Overheidsdienst Emigratie (Buitenland). Ook responsieformulieren van onderzoek verricht door het Bureau Onderzoekingen ontbreken veelal. Voor responsieformulieren De gaande man zie DANS
3) De beschrijving van de organisatie is gebaseerd op: - nota Emigratiecommissariaat 15-12-1956 - nota Bureau Organisatie, 15-4-1959 |
| Titel | Dossierbeschrijving Ministerie van Sociale Zaken, Commissariaat voor de Emigratie |
| Inventaristekst | Algemeen : Zie voor een nadere uitwerking van de taken van de Commissaris voor de Emigratie en het Commissariaat voor de Emigratie tevens de dossierbeschrijving ministerie van Sociale Zaken, Bureau Organisatie.
Zie ook de afzonderlijke beschrijvingen en dossierbeschrijvingen van de Nederlandse Overheidsdienst ten behoeve van Emigratie (Buitenland) en de Stichting Nederlands Emigratie Fonds.
Bijdragen tot vorming van beleid (nationaal) - door wetenschappelijk (sociologisch) onderzoek - door middel van enquêtes onder emigranten Diverse dossiers met correspondentie van hoogleraren sociologie te Amsterdam, Groningen en Wageningen betreffende de mogelijkheid om sociologisch onderzoek op te zetten en te verrichten (ten behoeve van de beleidsbepaling); correspondentie over het verkrijgen van subsidies voor sociologisch onderzoek; correspondentie en stukken over het opzetten en uitvoeren van het onderzoek dat leidde tot diverse beleidsondersteunende publicaties in opdracht van de Commissaris voor de Emigratie. NB: responsieformulieren worden slechts sporadisch aangetroffen.
Bijdragen tot vorming van beleid (interdepartementale contacten) Interdepartementale Commissie Internationale Technische Hulp 1951-1967 De dossiers bevatten verslagen van de subcommissies; evenals correspondentie en interne notities betreffende de vertegenwoordiging van het Ministerie van Sociale Zaken in de Interdepartementale Commissie voor Internationale Technische Hulp (ressorterend Buitenlandse Zaken), 1951-1965. Vanaf 1962 werd deze vertegenwoordiging verzorgd door het Commissariaat (en later directie) voor de Emigratie. Dit hing samen met de internationale ontwikkelingen op gebied van internationale migratie, namelijk de plannen van het Intergovernmental Committee for European Migration om zich specifieker te richten op hulpverlening aan onderontwikkelde landen. Op grond van de overwegingen daaropvolgende reacties van de Nederlandse emigratiecentrales (het leggen van nadrukkelijker relaties tussen emigratie-immigratie-internationale technische hulp) ontstond er nauwere samenwerking tussen de directie Emigratie en Buitenlandse Zaken op dit vlak, met behoud van gescheiden competenties.
Wetgeving betreffende emigratie: - wijziging Landverhuizerswet 1936; tot standkoming en wijziging Wet op de organen voor de emigratie 1952, Emigratiewet 1967 Het betreft hier de ambtelijke dossiers inzake de totstandkoming en wijziging van de Wet op de organen voor de emigratie en de behandeling van de wet in het parlement. Ze bevatten interne departementale notities van ondermeer het Rijksarbeidsbureau en de Commissaris voor de Emigratie voor en tijdens de wetgevingsprocedure en geven zicht op de visie van de diverse organen binnen het ministerie van Sociale Zaken op de gewenste organisatievorm.
- wet op justitiële documentatie en op de verklaringen omtrent het gedrag (15-8-1955, Stbl. 395) en uitvoeringsaspecten De dozen bevatten: - beleidsdossiers met interdepartementale correspondentie (m.n. tussen de ministeries van Buitenlandse Zaken, Sociale Zaken, Algemene Zaken en Justitie) betreffende de problematiek van het antecedentenonderzoek naar emigranten, zoals geëist door de landen van ontvangst, de rol van buitenlandse veiligheidsdiensten (zelfstandig optreden op Nederlands grondgebied) en de voorstellen tot herziening van de procedure, op grond waarvan de Nederlandse regering ten aanzien van het antecedentenonderzoek het initiatief in eigen hand kan houden (via Justitie en de Binnenlandse Veiligheids Dienst); - ledendossier Commissariaat (B.W. Haveman) met correspondentie en stukken betreffende de Commissie van advies betreffende Justitiële Documentatie 1956-1969.
ICEM Intergovernmental Committee for European Migration 'dossier' aangelegd door Sociale Zaken, Commissaris voor de emigratie omvang: periode 1951-1967: 61 dozen, waarvan 6 in een nummeringssysteem 402-406 en ongenummerd en 56 dozen genummerd 1-52 en vervolgens 78; 85-87. Het is niet bekend of de dozennrs. 25 (ontbreekt), 53-77 en 79-84 ooit bestaan hebben en vernietigd zijn of elders opgeslagen zijn. De klapper met doosetiketten is onvolledig en biedt geen uitsluitsel op dit punt. periode na 1967: 21 dozen.
inhoud algemeen : De dossiers bevatten naast de gestencilde officiële verslagen, ook regelmatig verslagen van de Nederlandse delegatieleden (afkomstig van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Sociale Zaken) en notities met beleidsanalyses van het voorgestelde internationale beleid; het belang daarvan voor het Nederlandse emigratiebeleid en de Nederlandse stellingname van de delegatieleden, bestemd voor de minister van Sociale Zaken.
onderwerpen: - ontstaan ICEM: verslagen Nederlandse delegatie bij de conferenties van emigratie-experts Parijs 1950 en Brussel 1951 - verslagen van de zittingen van PICMME-ICEM-raad 1951-1970 (zitting 1-35); beleidscorrespondentie en verslagen van Nederlandse delegaties - ICEM algemeen / lidmaatschap deelnemende landen 1951-1961 - benoeming en ontslag directeuren / adjunct-directeuren ICEM 1954-1968 - ICEM-statuut 1953-1961 - taak en (uitbreiding) activiteiten 1958-1961 - organisatie en reorganisatie ICEM/ hoofdkantoren missions 1958-1964 - financiële aangelegenheden; stelsel van financiering (migrant-contributionplan; voorschotstelsel; financiering emigrantenvervoer; garantiefonds groepsmigratie) 1954-1962 - beleid; planning en procedureregels ICEM 1954-1964 - ICEM-activiteiten Zuid-Amerika 1960-1973 (trainings- en tuinbouwprojecten; seminars) - ICEM-activiteiten t.o.v. (Oost-Europese) vluchtelingen (1956-1969) - activiteiten internationale en intergouvernementele organisaties op gebied van arbeidsvoorziening en terrein van sociale zekerheid - afspraken Nederlandse regering met ICEM op het gebied van financiering emigrantenvervoer 1961-1962 - Nederlandse bijdrage aan ICEM-budget 1963-1967 - jaarverslagen uit jaarboeken emigratie 1953-1967; jaarverslagen directeur ICEM 1956-1968; verslagen van zittingen subcommissies, werkgroepen ICEM (subcommittee on transport 1957-1965; subcommittee on Budget and Finance 1960-1969; werkgroep informele besprekingen tussen emigratielanden 1961-1964; toekomstige activiteiten en financiering 1956-1957) - voortgangsrapportages directeur ICEM 1957-1968 - gecombineerde statistische opgaven betreffende emigratie / immigratie van International Labour Organisation; ICEM en Verenigde Naties 1946-1959 - verzameling van wetten en verdragen betreffende migratie en nationaliteit ledenlanden 1959 - benoeming en ontslag B.W. Haveman, director-general ICEM 1962-1967.
Landendossiers: Australië 1945-1967 omvang : ca. 60 dozen
inhoud algemeen: De beleids- en uitvoeringsdossiers bevatten interne beleidsnotities van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst; inkomende correspondentie bij het Commissariaat (en de Nederlandse Emigratiedienst) van Australische instanties; Nederlandse emigratiecentrales en andere particuliere instanties en minuten van uitgaande correspondentie; reisverslagen; soms documentatie (knipsels).
onderwerpen: Schema-emigranten Australië (vgl. NED-archief)
Selectie en medische keuring: - dossiers betreffende voorwaarden en methoden van selectie (antecedentenonderzoek) en keuring van emigranten en bijkomende problematiek (soms betreffende individuele gevallen).
Financiering en huisvesting: - dossiers betreffende leningen van het Development Loan Fund; betreffende Australische Credit Unions; Building Societies.
Statistische gegevens betreffende doorstroming vanuit Bonegilla
Nederlandse- Australische migratieovereenkomsten: - beleidsdossiers betreffende de vijfjaarlijkse onderhandelingen tussen de Nederlandse en Australische overheid.
Voorlichting en promotionele activiteiten: - beleidsdossiers betreffende de onderhandelingen tussen de Nederlandse en Australische autoriteiten betreffende de mogelijkheden de voorlichting in Nederland over Australië als bestemmingsland te bevorderen (d.m.v. audiovisuele voorlichting; het maken van films e.d.); - dossiers betreffende de organisatie en uitvoering van dienstreizen van de Commissaris en de minister van Sociale Zaken naar Australië; Australische tegenbezoeken (correspondentie, reisschema's, programma's van ontvangst en bezoeken; verslagen van gevoerde besprekingen).
Diverse landen: Luxemburg 1952-1956 Het beleidsdossier (fragmentarisch) bevat inkomende correspondentie bij het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst van het Ministerie van Landbouw, het Rijksarbeidsbureau, de Nederlandse ambassade te Luxemburg en minuten van uitgaande correspondentie. Daarnaast bevat het dossier interne beleidsnotities betreffende de problematiek van emigratie van Nederlandse boeren en landarbeiders naar Luxemburg (weerstand vakbonden en Luxemburgse overheid tegen blijvende vestiging) en het belang van dit bestemmingsland voor voornamelijk de Limburgse boeren en landarbeiders. Tevens handgeschreven statistisch overzicht emigratie van Nederlandse boeren en landarbeiders 1952-1956.
Noorwegen 1953-1954 Het beleidsdossier (fragmentarisch) bevat inkomende correspondentie bij het Ministerie van Sociale Zaken en het Commissariaat van het ministerie van Buitenlandse Zaken (Nederlandse ambassade te Noorwegen); E.W. Hofstee, hoogleraar aan de Landbouwhogeschool te Wageningen en de Christelijke Emigratie Centrale betreffende (het verschaffen van inlichtingen over) de mogelijkheden van emigratie naar Noorwegen en de minuten van antwoorden opgesteld door het Commissariaat en de directeur van de Nederlandse Emigratiedienst. Tevens bevat het dossier enkele interne beleidsnotities gericht aan het Rijksarbeidsbureau betreffende de afbakening van taken met betrekking tot emigratie binnen Europa, evenals enige documentatie over dit onderwerp.
Israël 1953, 1957-1974 Het beleidsdossier (fragmentarisch) bevat inkomende correspondentie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken betreffende immigratiecijfers naar Israël 1945-1953; Kamervragen aan de minister van Defensie naar aanleiding van voorlichting door een defensieambtenaar over de 'mogelijkheid tot emigratie naar Israël voor Joodse dienstplichtigen voor of tijdens diensttijd' en de reactie van de Nederlandse Emigratiedienst; inkomende correspondentie van de Jewish Agency for Palestine / Palestina-Bureau voor Nederland inzake mogelijkheden tot gesubsidieerde emigratie naar Israël en de interne beleidsreactie van de Nederlandse Emigratie Dienst en het Commissariaat. |
Algemeen
| Naam, varianten | 1950-1964 Bureau van de (Regerings-)Commissaris voor de Emigratie; Emigratiecommissariaat 1964-1974 Directie (voor de) Emigratie van het Directoraat-Generaal voor Internationale Zaken 1974-1989 Directie (voor de) Emigratie 1989-1994/1995- Directie (voor de) Migratie
E.M.C.; EMC (Emigratiecommissariaat); R.C.E.; RCE (Regeringscommissaris voor de Emigratie) |
| Organisatie en inrichting | Algemeen, zie: Ministerie van Sociale Zaken
Commissaris / plaatsvervangend Commissaris De Commissaris voor de Emigratie werd benoemd per 20 november 1950. De functie kreeg een wettelijke basis met de Wet op de organen voor de emigratie 1952. De Commissaris was verantwoordelijk voor beleidsvoorbereiding en uitvoering van het emigratiebeleid van het Rijk en ressorteerde rechtstreeks onder de minister van Sociale Zaken. In het buitenland voerde hij de titel Government Commissioner for Emigration, vanaf 1959 mocht hij op persoonlijke titel ook de titel Regeringscommissaris voeren. Hij was ambtshalve voorzitter van het Emigratiebestuur en vice-voorzitter van de Raad voor de Emigratie. Met de herziening van de Wet op de organen en het in werking treden van de Emigratiewet 1967 verdween de rechtsgrondslag voor de functie van Commissaris voor de Emigratie.
De Commissaris kreeg de beschikking over een bureau, het commissariaat, dat hij beschouwde als 'uitvoerende dienst van de rijkstaken voor de emigratie' (niet te verwarren met de Nederlandse Emigratie Dienst). Tevens kreeg hij de beschikking over een Overheidsdienst Emigratie Buitenland, ook wel aangeduid als Nederlandse Emigratiedienst in het buitenland.
Ontwikkeling Commissariaat : Per 26-10-1954 kende het commissariaat formeel 3 afdelingen, verdeeld in bureaus:
afdeling Algemene Zaken
afdeling Binnenlandse Beleidsaangelegenheden (BBA) - bureau Financiering (excl. subsidiebeleid) - bureau Subsidiebeleid, Sociale en Culturele Zaken - bureau Planning (inclusief vervoercontracten)
afdeling Buitenlandse Emigratie Aangelegenheden (BEA): - bureau Zuidelijk Halfrond (Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Rhodesië) -bureau Westelijk Halfrond (Canada, USA, Mexico, Brazilië, Argentinië, Chili) -bureau Multilaterale Zaken, Europa, Indonesië
Bij een reorganisatie in 1956 werd de indeling als volgt:
afdeling Algemene Zaken - bureau Algemene Zaken - bureau Onderzoekingen - Archief
afdeling Sociale en Economische Zaken - bureau Sociale en Vervoerszaken - bureau Economische Zaken
afdeling Buitenlandse Emigratie Betrekkingen - bureau Zuidelijk Halfrond (Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Centraal Afrikaanse Federatie, Indonesië) - bureau Westelijk Halfrond (Europa, Noord- Centraal- Zuid-Amerika, Multilaterale Zaken)
Bij een nieuwe reorganisatie in 1959 werd er een Hoofd Commissariaat aangesteld (deze formatieplaats bestond vanaf september 1955, maar bleef tot 1959 onvervuld). Het Hoofd Commissariaat was tevens directeur Emigratiedienst Buitenland, die tot dan toe direct onder de Commissaris ressorteerde. De indeling van het Commissariaat werd als volgt:
Hoofd Commissariaat / Directeur Emigratiedienst Buitenland - bureau Algemene Zaken: Archief / Secretariaat - bureau Voorzieningen Buitenland
afdeling Binnenland - bureau Subsidie en Begroting - bureau Onderzoekingen - bureau Binnenlandse Emigratie Betrekkingen
afdeling Buitenland
Adviseur Financiële en Economische Zaken
Nederlandse Emigratiedienst in het Buitenland
Per 1 oktober 1964 werd als gevolg van een interne reorganisatie bij het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid het Commissariaat voor de Emigratie opgeheven.
De taken werden overgenomen door de nieuw ingestelde Directie voor de Emigratie, die ressorteerde onder het Directoraat-Generaal voor Internationale Zaken.
Directie Emigratie Directeur (tevens plaatsvervangend Commissaris)
afdeling Algemene Zaken afdeling Binnenland afdeling Buitenland afdeling Financiële en Economische Zaken Emigratievertegenwoordiging in het buitenland. bureau Voorzieningen Buitenland
Personeelsformatie Het aantal formatieplaatsen voor het Commissariaat werd formeel gesteld op 32 (dd. 1954); de feitelijke bezetting is meestal lager geweest (21 in 1960; de Directie telde 16 medewerkers in 1965). Vanwege de roulering en uitwisseling van medewerkers met de Nederlandse Emigratie Dienst en de Emigratiedienst in het Buitenland en vanwege de staat van archivering is het niet mogelijk een nauwkeuriger feitelijke bezetting te geven.
Latere ontwikkeling Tussen 1987-1991 is er gewerkt aan een reorganisatie van het migratiebestel. In 1989 nam de Directie (voor de) Migratie de taken over van de Directie voor de Emigratie, die sinds 1984 niet alleen voor emigratie, maar ook voor remigratie (in het kader van het minderhedenbeleid) verantwoordelijk was geworden. In het kader van de 'terugtredende overheid' sloot de Nederlandse regering in 1991 een verdrag met de International Organization for Migration (voorheen Intergovernmental Committee for (European) Migration) waarin werd overeengekomen een kantoor van de International Organization of Migration in Nederland te vestigen, dat taken zou overnemen van - de Directie voor de Migratie in de sfeer van bemiddeling; administratieve voorbereiding en procedures betreffende remigratie en emigratie - het Bureau van het Emigratiebestuur (voorheen de Nederlandse Emigratiedienst) in de sfeer van voorlichting; documentatie, informatie; bibliotheekfunctie en perscontacten betreffende remigratie en emigratie.
In 1992 werd besloten alle Rijksbemoeienis met emigratie te beëindigen. In de Staatsalmanak 1994/1995 wordt de Directie Migratie voor het laatst vermeld.
Commissaris voor de Emigratie 20-11-1950-(01-01-1962) 01-09-1969 B.W. Haveman 1962-01-10-1964 Th. J.J.A. Beumer (waarnemend)
1955-1960 J.A.U.M. van Grevenstein (plaatsvervangend) 1960-1967 G.D.J. Kraan (plaatsvervangend)
(Waarnemend) Hoofd Commissariaat: 01-01-1959-1964 G.D.J. Kraan
Directeur voor de Emigratie 01-10-1964 - 01-03-1978 G.D.J. Kraan |
| Taak, activiteiten | De Commissaris / Directeur was verantwoordelijk voor alle taken die voortvloeiden uit de wet of die de minister van Sociale Zaken hem opdroeg. In praktijk betrof dit de volgende terreinen: - het beleid en ambtelijke leiding bij de rijkszorg voor de emigratie - bevordering van samenwerking van Rijk met maatschappelijke emigratieorganisaties - buitenlandse emigratiebetrekkingen (w.o. leiding over de emigratiedienst in het buitenland) - plaatsingswerkzaamheden in het buitenland - nazorgwerkzaamheden in het buitenland
Het Commissariaat was, evenals de Directie voor de Emigratie belast met de beleidsvoorbereiding en uitvoering van de rijkstaken. Voor een letterlijke tekst van de taakomschrijving van de Commissaris / het Commissariaat, zie: Ministerie van Sociale Zaken, Bureau Organisatie onder Analyse archivalia.
De Overheidsdienst Emigratie Buitenland had tot taak de voorbereiding en uitvoering van het emigratiebeleid in de verschillende emigratielanden en de plaatsing en nazorg van de emigranten en geëmigreerden. |
| Voorloper | geen |
| Opvolger | Directie voor de Emigratie (Directie Migratie); ICM (IOM) gedeeltelijk |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: |
Intergovernmental Committee for European Migration (en taakopvolgers) |
| Literatuur | periodieken en uitgaven Emigratie: Verslag over de werkzaamheden van de organen voor de emigratie, 1953-1967. [Jaarverslagen van de totale emigratieorganisatie. Hierin zijn te vinden: personele samenstelling van de overheids- en particuliere organisaties op het gebied van emigratie, inclusief de Emigratiedienst in het buitenland. De indeling van het Commissariaat, zoals weergegeven in deze verslagen verschilt soms (m.n. de bureau-indeling en benaming) met de originele stukken waarop deze beschrijving is gebaseerd]
Agrarische emigratie naar Zuid-Amerika: grondslagen voor een verantwoorde Nederlandse landbouwkolonisatie, ten dienste van belanghebbenden bij de oprichting ener kolonisatiemaatschappij. ([Den Haag] 1955) 27 p. [Uitgave van het Commissariaat voor de Emigratie. NB: Het rapport was niet voor publicatie bestemd]
Emigration from Holland. Facts, organisation, policy. [Uitgave van het Commissariaat voor de Emigratie / Netherlands commissioner for emigration]
De emigratie in lijnen en cijfers. 1971-... [Uitgave van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Directie Emigratie]
Emigratie: actualiteiten 1980(?)-198x. [Uitgave van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Directie Emigratie]
De gaande man. Gronden van de emigratiebeslissing. Rapport naar aanleiding van een onderzoek verricht in opdracht van de regeringscommissaris voor de emigratie met een inleiding door Sj. Groenman (Den Haag 1958). [Studies over de Nederlandse emigratie, deel 1. Onderzoek uitgevoerd door B.P. Hofstede, Bureau Onderzoekingen van het Commissariaat voor de Emigratie]
Frijda, N.H., Emigranten, niet-emigranten: kwantitatieve analyse van een onderzoek naar de motieven van een groep emigranten: verslag van een vergelijking van emigranten en niet-emigranten door middel van een enquête: rapport naar aanleiding van twee onderzoekingen verricht door de werkgroep tot bestudering van Europese migratieproblemen (REMP) in opdracht van de regeringscommissaris voor de emigratie (Den Haag 1960). [Studies over de Nederlandse emigratie, deel 2]
Frijda, N.H., Emigranten overzee: resultaten van een eerste enquête onder een groep emigranten: verslag gebaseerd op interviews in de immigratielanden door de Nederlandse emigratiedienst, bewerkt door de werkgroep tot bestudering van Europese migratieproblemen (REMP) in opdracht van de regeringscommissaris voor de emigratie (Den Haag1962).[Studies over de Nederlandse emigratie, deel 4] |
| Doorgenomen archieven / series | Sociale Zaken, Directie Emigratie
|
| Periode archief | 1945-1988 |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag |
| Openbaarheid | beperkt. Toestemming voor raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het Nationaal Archief. |
| Omvang; inventarisnummers | ca. 88 m., ca. 875 dozen, na bewerking 2709 inv.nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | Bij beschikkingen van 16 januari 1967, nrs. 185111 en 134762 en 17-3-1987 nr. NMA/AR 1868 zijn bescheiden uit het archief van de Directie Emigratie ter vernietiging overgedragen. Het aantal meters is onbekend; wel zijn er bijlagen bij de processen-verbaal van vernietiging. Globaal betreft de vernietiging dossiers betreffende: - algemene inlichtingen en inlichtingen aan derden 1953-1980 - financiële aangelegenheden buitenlandse dienst (algemeen en per land van bestemming) 1950-1973 - begrotingen (algemeen, Emigratiebestuur, buitenlandse dienst, gedrukt) 1962-1973 - benodigdheden Bureau Directie Emigratie, Bureau Buitenlandse Dienst (per bestemmingsland)1961-1973 - inlichtingen bibliotheek Nederlandse Emigratiedienst, postverzending naar attachés; tijdschriften en abonnementen 1952-1974 - gebouwen en huisvesting emigratieapparaat; buitenlandse dienst; Ministerie van Sociale Zaken 1959-1975 - tractie Directie Emigratie en Buitenlandse Dienst 1951-1975 - voorschotbeschikkingen Emigratiebestuur 1955-1975 - gegevens t.b.v. Staatsalmanak en jaarboeken 1965-1973 - valuta-inkomen; reis- en verblijfkosten en andere financiële tegemoetkomingen personeel in diverse bestemmingslanden 1953-1973 - dienstreizen (nominatieve opgaven) 1951-1965 - tarieven en vaststelling tarieven emigrantenvervoer 1967-1978 - vervoer van emigranten per afvaart Australië 1949-1953 - financiële steun bij heremigratie individuele gevallen 1954-1974 - controlerapporten afdeling Comptabiliteit (vaststelling eigen bijdrage emigrant) 1952-1955. |
| Toegang(en) | Inventaris van het archief van de Directie Emigratie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (1933) 1945-1994 (Winschoten 2009) [met historische en archivistische inleiding, digitaal raadpleegbaar] |
| Kenmerk toegang | |
| Indices op toegang | niet van toepassing |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | De 850 responsieformulieren van het onderzoek, uitgevoerd door het Bureau Onderzoekingen ten behoeve van het rapport De gaande man. Gronden van de emigratiebeslissing (Den Haag 1958) zijn als onderzoekscollectie gedeponeerd en raadpleegbaar bij Data Archiving and Networked Services (DANS) |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | Voor herordening door de CAS: - Stichting Nederlands Emigratie Fonds, voorzitters- en bestuursdossier
- de archivalia van de landbouwattachés behoren formeel gezien tot het Ministerie van Landbouw. Gezien het feit dat de landbouwattachés begin jaren vijftig meestal ook emigratiezaken behandelden, zullen niet alle archieven goed te scheiden zijn geweest (zie verder: Overheidsdienst Emigratie Buitenland)
- omslag 'Commissie Landbouw-Emigratie', dat de advisering van B.W. Haveman als Raadadviseur aan de minister van Verkeer en Waterstaat bevat (april-augustus 1950) (vermoedelijk meegenomen door Haveman, na zijn aanstelling als Commissaris voor de Emigratie)
Archief Nederlandse Emigratie Dienst, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Den Haag (in de verhuisdozen) 1 dossier betreffende de Centrale Stichting Landbouw Emigratie 1946-1947, behorend aan F.J.M. Smits van Oyen. Het dossier met potloodopschrift "emigratiecie KNBTB" bevat statuten, huishoudelijk reglement; notulen, verslagen en enige privé-correspondentie. Het dossier is overgedragen aan de CAS, Winschoten in 2007 en bij herordening (vermoedelijk) ondergebracht in het archief van de Directie Emigratie, inv.nrs. 339 en 1731.
Na herordening door de CAS: Archief van de Nederlandse Stichting tot Steun van het ICEM-vluchtelingenvervoer (inv.nrs. 2680-2709) |
| opmerkingen structuur archief | Oorspronkelijk geordend volgens UDC (code gebruikt door het ministerie). Vanaf de instelling van het Commissariaat is er sprake geweest van decentraal, door het commissariaat zelf verzorgd archiefbeheer binnen het ministerie. In 1953 werd advies gevraagd bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) over een logische opzet van de archieven van de vier nieuw ingestelde organen: - archief Commissariaat voor de Emigratie - archief Nederlandse Emigratie Dienst - archief Emigratiebestuur - archief Raad voor de Emigratie
Vanaf dat jaar is er gewerkt volgens een dossierstelsel met gebruikmaking van het registratuurplan van de VNG. Tevens is getracht het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst te scheiden. In het Commissariaatsarchief zou de 'overige post' en de stukken, behandeld door de Commissaris/het Commissariaat worden bewaard; in het archief van de Nederlandse Emigratiedienst zou de 'emigrantenpost' en emigrantendossiers worden bewaard. Het archief draagt er sporen van dat deze scheiding niet altijd strikt is doorgevoerd, mede als gevolg van een nauwe samenhang van taken tussen beide organen en ondoorzichtigheid van de organisatie voor buitenstaanders.
Aangezien het secretariaat van zowel het Emigratiebestuur als van de Raad voor de Emigratie bij (functionarissen van de) Nederlandse Emigratie Dienst kwam te berusten, vormen de archieven van deze organen een onderdeel van het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst. Voor overige informatie zie aldaar.
In 1966 werd de archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst herordend door de afdeling Kabinets- en Administratieve Zaken (KAZ). Delen van het dynamisch archief zijn in dat jaar ondergebracht bij het statisch (historisch) archief. In 1987 heeft eveneens een (poging tot) herordening plaatsgehad (mededeling J.W. Rip). Na de instelling van de Nederlandse vestiging van de International Organization for Migration is/zijn (delen van?) het archief van de Nederlandse Emigratiedienst en het Emigratiebestuur overgedragen aan het IOM. Het 'papieren archief' is in 1998 teruggekomen bij het Ministerie van Sociale Zaken; (delen van?) de audiovisuele documentatie van de Nederlandse Emigratie Dienst zijn bij het Nationaal Archief ondergebracht. De bibliotheek van de Nederlandse Emigratie Dienst is (gedeeltelijk?) overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek.
De archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst, zoals sinds 1998 berustend bij het Ministerie van Sociale Zaken zijn in april 2007 voor bewerking overgebracht naar de Centrale Archief Selectiedienst (CAS), Winschoten. Het Archief van het Commissariaat / de Directie voor de Emigratie wordt in het voorjaar van 2009 overgedragen aan het Nationaal Archief, Den Haag. Voor de herordening, zoals uitgevoerd door de CAS, zie inleiding inventaris. |
| Seriële bescheiden | - Jaarverslagen organen voor de emigratie 1953-1970 - Jaar/maand rapporten migratieattachés diverse bestemmingslanden
- Jaar-; werkgroep- en zittingsverslagen Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM)
- Vertrekstaten/passagierslijsten emigranten 1947-1982 (kartoteek van de Directie voor de Emigratie: 36 dozen; alfabetisch geordend per land) |
| Statistische gegevens | - Statistieken m.b.t. emigratie, emigratielanden; statistieken uit rapporten van de International Labour Organization
- Statistische gegevens Intergovernmental Committee for European Migration betreffende vervoerde vluchtelingen en migranten, inclusief het aantal personen met Nederlandse nationaliteit door ICEM vervoerd (1958-1969) (doos J 331 roze, archief ICEM doos 50)
Gecombineerde statistische opgaven van ILO, ICEM, OEEC, VN 1946-1959 (Intra-Europese migratie; migratie vanuit West-Europa naar Overzeese landen) (archief ICEM, doos 46)) |
| Verwijzingen naar wetten, Nederland |
|
| Verwijzingen naar wetten, Bilateraal |
|
| Verwijzingen naar wetten, Multilateraal |
|
| Inhoud overig | Beleidsdossiers betreffende de volgende onderwerpen:
Bijdragen tot vorming van beleid (nationaal) - door en naar aanleiding van opvattingen van derden - door wetenschappelijk (sociologisch) onderzoek* - door middel van enquêtes onder emigranten*
Bijdragen tot vorming van beleid (internationaal) - contacten met International Labour Organisation, Organisation for European Economic Co-operation, Food and Agriculture Organisation, International Committee for European Migration en Non-Governmental Organisations op gebied van migratie - deelname aan internationale congressen betreffende emigratie
Bijdragen tot vorming van beleid (interdepartementale contacten): - Interdepartementale Commissie Internationale Technische Hulp 1951-1967* - met Landbouw: emigratie en landbouwstructuurbeleid - met Buitenlandse Zaken: Nederlandse delegatie Intergovernmental Committee for European Migration; betreffende het sluiten van internationale emigratieovereenkomsten - met Economische Zaken: emigratie en arbeidsmarktproblematiek - met Justitie (Binnenlandse Zaken): antecedentenonderzoek; vestigingsrecht in Europa (interdepartementale commissie vrij verkeer van werknemers binnen Europese Economische Gemeenschap, lidmaatschap Commissariaat) - met Onderwijs: coördinatie culturele, economische en emigratiebelangen (interdepartementale adviescommissie; oprichting Nederlands Instituut Internationale Culturele betrekkingen, lidmaatschap Haveman)
Dienstreizen - verslagen van - naar diverse bestemmingslanden, gemaakt door ambtenaren van het bureau van de commissaris voor de emigratie, de commissaris voor de emigratie B.W. Haveman, ministers van Sociale Zaken w.o. Ch. J.M.A. van Rooij; G.M.J. Veldkamp
Emigratie van diverse beroepscategorieën - overleg met andere ministeries - vestigingsrecht in EEG-landen
Emigratiebemiddeling - binnen/buiten Europa (excl. traditionele landen van bestemming) - directe emigratie van Indonesische Nederlanders naar diverse landen van bestemming
Emigratiebestuur / Raad voor de Emigratie - samenstelling en werkwijze; notulen van vergaderingen; uitgebrachte adviezen, Koninklijke Besluiten betreffende beide organen, correspondentie met beide organen over beleidsaangelegenheden, correspondentie betreffende uitgebrachte adviezen met Staten-Generaal
Emigratieprocedure - voorschriften en regelingen - selectie (techniek, procedure, crimineel en politiek antecedentenonderzoek, behandeling emigranten met een strafverleden) - voorbereidingscursussen voor emigranten
Financiële aspecten emigratiebeleid - begroting, rekening en verantwoording Emigratiebestuur (Algemene Rekenkamer) - deviezenbeschikking (kapitaaltransfer) - subsidiëring maatschappelijke organisaties (Rijksbijdrage) - subsidiëring emigranten (advies Raad voor de Emigratie, bijslagregeling emigrantenvervoer, aanloopkosten, boord- en landingsgeld) - kredietverlening emigranten (advies Raad voor de Emigratie, interdepartementale commissie kredietverlening 1954-1969, inlichtingen/procedure kredietverlening, samenwerking met Nederlandse en buitenlandse kredietverleners (Nederlandse Crediet Verzekerings Maatschappij), begrotingsaspecten aan kredietverlening - overwegingen betreffende internationaal subsidiebeleid (zie ook ICEM) - financiële ondersteuning/alimentatie achtergebleven gezinnen bij vooruitreizen kostwinner - financiering heremigratie - vergoeding voorbereidingscursussen - financiering (o.a. door ICEM) van voorlichting in Nederland ter bevordering van de emigratie (o.a. van acties specifiek gericht op bevordering emigratiebereidheid vrouwen)
Maatschappelijke organisaties en aanmeldingsorganen - correspondentie met Algemeen Nederlands Verbond, Algemene Emigratie Centrale, Centrale Stichting Landbouw Emigratie, Christelijke Emigratie Centrale, Katholieke Centrale Emigratie Stichting, Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden, Nederlandse Vrouwen Comité, Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging - directeurenoverleg met directeuren maatschappelijke organisaties - erkenning van maatschappelijke organisaties
Nazorg aan emigranten / emigranten in bestemmingslanden - culturele verzorging van emigranten in bestemmingslanden, taken van het Instituut voor Internationale Culturele Betrekkingen - huisvestingsproblematiek in diverse bestemmingslanden - integratie in bestemmingslanden, Nederlandse (vak)verenigingen in bestemmingslanden, St. Nicolaasviering in bestemmingslanden - geestelijke verzorging, godsdienstige en kerkelijke aangelegenheden in bestemmingslanden - naturalisatie, verlies Nederlandse nationaliteit - problematiek bejaarden onder de emigranten in diverse bestemmingslanden - contacten met moederland, verenigingen van ouders van emigranten, Nationaal Spaar- en Reisfonds 'Wij Komen' (actie Reckman)
Organisatorische aangelegenheden: - organisatie en reorganisatie commissariaat voor de emigratie; instructie regeringscommissaris; taakafbakening ten opzichte van andere afdelingen van het departement en ten opzichte van betrokken ministeries - archiefbeheer Commissariaat, Nederlandse Emigratie Dienst, Raad voor de Emigratie, Emigratiebestuur - organisatie buitenlandse dienst van het commissariaat voor de emigratie - organisatie emigratieapparaat in de diverse bestemmingslanden
Personeelsaangelegenheden - personeelsaangelegenheden en formatie commissariaat - personeelsaangelegenheden in diverse bestemmingslanden - personeelsdossiers emigratievertegenwoordiging Zuid-Afrika
Repatriëring - algemeen en individuele gevallen - pogingen vanuit bedrijfsleven tot bevordering van terugkeer emigranten wegens spanning op de arbeidsmarkt (1960-1962)
Vervoer van emigranten - algemeen beleid betreffende vervoersaangelegenheden, vervoer per boot, vervoer per vliegtuig, capaciteitsproblematiek - bagageaangelegenheden - contacten met binnenlandse en buitenlandse vervoersmaatschappijen - samenwerking met reisbureaus
Voorlichting aan (aspirant-) emigranten - advisering betreffende voorlichting - boordvoorlichting - voorlichting aan vrouwen - voorlichting(o.a. via audiovisuele middelen) diverse bestemmingslanden - door de diverse maatschappelijke organisaties, het Rijksarbeidsbureau; contacten met de pers
Wetgeving betreffende emigratie - wijziging Landverhuizerswet 1936; tot standkoming en wijziging Wet op de organen voor de emigratie 1952, Emigratiewet 1967, instelling en correspondentie met Commissie voor de Landbouw Emigratie (Commissie Schilthuis)* - wet op het voortgezet onderwijs (in verband met landbouwscholingscursussen en voorbereidingscursussen emigranten) - wet op justitiële documentatie en op de verklaringen over het gedrag (15-8-1955, Stbl. 395) en uitvoeringsaspecten* - Emigratie Bijslag Regeling 1956 en uitvoeringsaspecten - migratieovereenkomsten diverse landen van bestemming - deelname aan EEG-overleg inzake het recht van vestiging (in de land- en tuinbouw) (inv.nrs. 673-676)
Emigrantenleningen / doorlopende schulden (14 dozen persoonsdossiers)
Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM) (83 dozen; inv.nrs. 362-620)*
Landendossiers : - Argentinië (6 dozen) - Australië (ca 80 dozen, ook buiten de periode 1945-1967)* - België (2 dozen) - Brazilië, diverse Nederlandse kolonies (ca 65 dozen 1946-1974, waarvan er 46 betreffende de periode 1945-1967) - Canada (ca. 60 dozen) - Chili (5 dozen) - Colombia (1 doos) - Diverse landen (7 dozen: Costa Rica, Dominicaanse Republiek, Ecuador, Duitsland, El Salvador, Golfstaten, Groenland, Guatemala, Frans-Guyana, Hawaï, Honduras, India, Indonesië, Israël*, Iran, Jamaica, Kenya, Libanon, Liberia, Libië, Luxemburg*, Madagascar, Mauritius, Mexico, Nicaragua, Nieuw Caledonië, Nieuwe Hebriden, Panama, Paraguay, Noorwegen*, Venezuela, IJsland, Zambia, Tanganyika, Thailand, Tunis, Uruguay) - Filippijnen (1 doos) - Frankrijk (4 dozen) - Indonesië (1 doos) -Nieuw Zeeland (27 dozen, waarvan er 15 betreffende de periode 1945-1967) - Peru ( 1 doos) - Rhodesië (9 dozen) - Suriname (29 dozen) - Nederlandse Antillen (2 dozen) - Verenigde Staten (16 dozen) - Zuid-Afrika (19 dozen) - Zuid-Amerika (5 dozen)
Minderheden (38 dozen, merendeels buiten de periode 1945-1967)
Stichting Nederlands Emigratie Fonds (3 dozen)* Stichting Landverhuizing Nederland (2 dozen) |
| Bestemmingslanden |
|
| Opmerkingen | 1) Het onderzoek heeft plaatsgehad vóór bewerking door de CAS, op basis van (onvolledige) klappers met doosetiketten en autopsie van diverse dossiers. Aangezien het archief vanaf het begin van het onderzoek voor spoedige overbrenging naar de CAS in aanmerking kwam, is afgezien van het opnemen van doosaanduidingen, die vaak onvolledig, afwezig of volgens meerdere systemen waren aangebracht. Voor deze archiefgids is volstaan met globale thema-aanduidingen; voor bepaalde clusters zijn aparte 'dossierbeschrijvingen' gemaakt. In overleg met de CAS zijn deze dossierbeschrijvingen ook zoveel mogelijk in de nieuwe archiefinventaris gebruikt. Met behulp van fulltextzoeken zijn daardoor de bijbehorende nieuwe inventarisnummers te vinden. In verband met de slecht doorgevoerde scheiding van de archieven van de NED en het Commissariaat / Directie voor de Emigratie en de herordening door de Centrale Archief Selectiedienst is het raadzaam ook het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst te raadplegen.
2) Appreciatie: de scheiding tussen het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratie Dienst is voor bepaalde onderwerpen tamelijk kunstmatig geweest, mede door de dubbelfunctie van de directeur van de NED (tevens plaatsvervangend commissaris). Het Commissariaatarchief maakt als 'beleidsarchief' een behoorlijk complete indruk. Opvallende hiaten zijn vooral te vinden in de archivalia van de onder het Commissariaat ressorterende 'posten' van de Nederlandse Overheidsdienst Emigratie (Buitenland). Ook responsieformulieren van onderzoek verricht door het Bureau Onderzoekingen ontbreken veelal. Voor responsieformulieren De gaande man zie DANS
3) De beschrijving van de organisatie is gebaseerd op: - nota Emigratiecommissariaat 15-12-1956 - nota Bureau Organisatie, 15-4-1959 |
| Doorgenomen archieven / series | Sociale Zaken, Directie Emigratie
|
| Periode archief | 1945-1988 |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag |
| Openbaarheid | beperkt. Toestemming voor raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het Nationaal Archief. |
| Omvang; inventarisnummers | ca. 88 m., ca. 875 dozen, na bewerking 2709 inv.nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | Bij beschikkingen van 16 januari 1967, nrs. 185111 en 134762 en 17-3-1987 nr. NMA/AR 1868 zijn bescheiden uit het archief van de Directie Emigratie ter vernietiging overgedragen. Het aantal meters is onbekend; wel zijn er bijlagen bij de processen-verbaal van vernietiging. Globaal betreft de vernietiging dossiers betreffende: - algemene inlichtingen en inlichtingen aan derden 1953-1980 - financiële aangelegenheden buitenlandse dienst (algemeen en per land van bestemming) 1950-1973 - begrotingen (algemeen, Emigratiebestuur, buitenlandse dienst, gedrukt) 1962-1973 - benodigdheden Bureau Directie Emigratie, Bureau Buitenlandse Dienst (per bestemmingsland)1961-1973 - inlichtingen bibliotheek Nederlandse Emigratiedienst, postverzending naar attachés; tijdschriften en abonnementen 1952-1974 - gebouwen en huisvesting emigratieapparaat; buitenlandse dienst; Ministerie van Sociale Zaken 1959-1975 - tractie Directie Emigratie en Buitenlandse Dienst 1951-1975 - voorschotbeschikkingen Emigratiebestuur 1955-1975 - gegevens t.b.v. Staatsalmanak en jaarboeken 1965-1973 - valuta-inkomen; reis- en verblijfkosten en andere financiële tegemoetkomingen personeel in diverse bestemmingslanden 1953-1973 - dienstreizen (nominatieve opgaven) 1951-1965 - tarieven en vaststelling tarieven emigrantenvervoer 1967-1978 - vervoer van emigranten per afvaart Australië 1949-1953 - financiële steun bij heremigratie individuele gevallen 1954-1974 - controlerapporten afdeling Comptabiliteit (vaststelling eigen bijdrage emigrant) 1952-1955. |
| Toegang(en) | Inventaris van het archief van de Directie Emigratie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (1933) 1945-1994 (Winschoten 2009) [met historische en archivistische inleiding, digitaal raadpleegbaar] |
| Kenmerk toegang | |
| Indices op toegang | niet van toepassing |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | De 850 responsieformulieren van het onderzoek, uitgevoerd door het Bureau Onderzoekingen ten behoeve van het rapport De gaande man. Gronden van de emigratiebeslissing (Den Haag 1958) zijn als onderzoekscollectie gedeponeerd en raadpleegbaar bij Data Archiving and Networked Services (DANS) |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | Voor herordening door de CAS: - Stichting Nederlands Emigratie Fonds, voorzitters- en bestuursdossier
- de archivalia van de landbouwattachés behoren formeel gezien tot het Ministerie van Landbouw. Gezien het feit dat de landbouwattachés begin jaren vijftig meestal ook emigratiezaken behandelden, zullen niet alle archieven goed te scheiden zijn geweest (zie verder: Overheidsdienst Emigratie Buitenland)
- omslag 'Commissie Landbouw-Emigratie', dat de advisering van B.W. Haveman als Raadadviseur aan de minister van Verkeer en Waterstaat bevat (april-augustus 1950) (vermoedelijk meegenomen door Haveman, na zijn aanstelling als Commissaris voor de Emigratie)
Archief Nederlandse Emigratie Dienst, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Den Haag (in de verhuisdozen) 1 dossier betreffende de Centrale Stichting Landbouw Emigratie 1946-1947, behorend aan F.J.M. Smits van Oyen. Het dossier met potloodopschrift "emigratiecie KNBTB" bevat statuten, huishoudelijk reglement; notulen, verslagen en enige privé-correspondentie. Het dossier is overgedragen aan de CAS, Winschoten in 2007 en bij herordening (vermoedelijk) ondergebracht in het archief van de Directie Emigratie, inv.nrs. 339 en 1731.
Na herordening door de CAS: Archief van de Nederlandse Stichting tot Steun van het ICEM-vluchtelingenvervoer (inv.nrs. 2680-2709) |
| opmerkingen structuur archief | Oorspronkelijk geordend volgens UDC (code gebruikt door het ministerie). Vanaf de instelling van het Commissariaat is er sprake geweest van decentraal, door het commissariaat zelf verzorgd archiefbeheer binnen het ministerie. In 1953 werd advies gevraagd bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) over een logische opzet van de archieven van de vier nieuw ingestelde organen: - archief Commissariaat voor de Emigratie - archief Nederlandse Emigratie Dienst - archief Emigratiebestuur - archief Raad voor de Emigratie
Vanaf dat jaar is er gewerkt volgens een dossierstelsel met gebruikmaking van het registratuurplan van de VNG. Tevens is getracht het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst te scheiden. In het Commissariaatsarchief zou de 'overige post' en de stukken, behandeld door de Commissaris/het Commissariaat worden bewaard; in het archief van de Nederlandse Emigratiedienst zou de 'emigrantenpost' en emigrantendossiers worden bewaard. Het archief draagt er sporen van dat deze scheiding niet altijd strikt is doorgevoerd, mede als gevolg van een nauwe samenhang van taken tussen beide organen en ondoorzichtigheid van de organisatie voor buitenstaanders.
Aangezien het secretariaat van zowel het Emigratiebestuur als van de Raad voor de Emigratie bij (functionarissen van de) Nederlandse Emigratie Dienst kwam te berusten, vormen de archieven van deze organen een onderdeel van het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst. Voor overige informatie zie aldaar.
In 1966 werd de archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst herordend door de afdeling Kabinets- en Administratieve Zaken (KAZ). Delen van het dynamisch archief zijn in dat jaar ondergebracht bij het statisch (historisch) archief. In 1987 heeft eveneens een (poging tot) herordening plaatsgehad (mededeling J.W. Rip). Na de instelling van de Nederlandse vestiging van de International Organization for Migration is/zijn (delen van?) het archief van de Nederlandse Emigratiedienst en het Emigratiebestuur overgedragen aan het IOM. Het 'papieren archief' is in 1998 teruggekomen bij het Ministerie van Sociale Zaken; (delen van?) de audiovisuele documentatie van de Nederlandse Emigratie Dienst zijn bij het Nationaal Archief ondergebracht. De bibliotheek van de Nederlandse Emigratie Dienst is (gedeeltelijk?) overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek.
De archieven van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst, zoals sinds 1998 berustend bij het Ministerie van Sociale Zaken zijn in april 2007 voor bewerking overgebracht naar de Centrale Archief Selectiedienst (CAS), Winschoten. Het Archief van het Commissariaat / de Directie voor de Emigratie wordt in het voorjaar van 2009 overgedragen aan het Nationaal Archief, Den Haag. Voor de herordening, zoals uitgevoerd door de CAS, zie inleiding inventaris. |
| Seriële bescheiden | - Jaarverslagen organen voor de emigratie 1953-1970 - Jaar/maand rapporten migratieattachés diverse bestemmingslanden
- Jaar-; werkgroep- en zittingsverslagen Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM)
- Vertrekstaten/passagierslijsten emigranten 1947-1982 (kartoteek van de Directie voor de Emigratie: 36 dozen; alfabetisch geordend per land) |
| Statistische gegevens | - Statistieken m.b.t. emigratie, emigratielanden; statistieken uit rapporten van de International Labour Organization
- Statistische gegevens Intergovernmental Committee for European Migration betreffende vervoerde vluchtelingen en migranten, inclusief het aantal personen met Nederlandse nationaliteit door ICEM vervoerd (1958-1969) (doos J 331 roze, archief ICEM doos 50)
Gecombineerde statistische opgaven van ILO, ICEM, OEEC, VN 1946-1959 (Intra-Europese migratie; migratie vanuit West-Europa naar Overzeese landen) (archief ICEM, doos 46)) |
| Verwijzingen naar wetten, Nederland |
|
| Verwijzingen naar wetten, Bilateraal |
|
| Verwijzingen naar wetten, Multilateraal |
|
| Inhoud overig | Beleidsdossiers betreffende de volgende onderwerpen:
Bijdragen tot vorming van beleid (nationaal) - door en naar aanleiding van opvattingen van derden - door wetenschappelijk (sociologisch) onderzoek* - door middel van enquêtes onder emigranten*
Bijdragen tot vorming van beleid (internationaal) - contacten met International Labour Organisation, Organisation for European Economic Co-operation, Food and Agriculture Organisation, International Committee for European Migration en Non-Governmental Organisations op gebied van migratie - deelname aan internationale congressen betreffende emigratie
Bijdragen tot vorming van beleid (interdepartementale contacten): - Interdepartementale Commissie Internationale Technische Hulp 1951-1967* - met Landbouw: emigratie en landbouwstructuurbeleid - met Buitenlandse Zaken: Nederlandse delegatie Intergovernmental Committee for European Migration; betreffende het sluiten van internationale emigratieovereenkomsten - met Economische Zaken: emigratie en arbeidsmarktproblematiek - met Justitie (Binnenlandse Zaken): antecedentenonderzoek; vestigingsrecht in Europa (interdepartementale commissie vrij verkeer van werknemers binnen Europese Economische Gemeenschap, lidmaatschap Commissariaat) - met Onderwijs: coördinatie culturele, economische en emigratiebelangen (interdepartementale adviescommissie; oprichting Nederlands Instituut Internationale Culturele betrekkingen, lidmaatschap Haveman)
Dienstreizen - verslagen van - naar diverse bestemmingslanden, gemaakt door ambtenaren van het bureau van de commissaris voor de emigratie, de commissaris voor de emigratie B.W. Haveman, ministers van Sociale Zaken w.o. Ch. J.M.A. van Rooij; G.M.J. Veldkamp
Emigratie van diverse beroepscategorieën - overleg met andere ministeries - vestigingsrecht in EEG-landen
Emigratiebemiddeling - binnen/buiten Europa (excl. traditionele landen van bestemming) - directe emigratie van Indonesische Nederlanders naar diverse landen van bestemming
Emigratiebestuur / Raad voor de Emigratie - samenstelling en werkwijze; notulen van vergaderingen; uitgebrachte adviezen, Koninklijke Besluiten betreffende beide organen, correspondentie met beide organen over beleidsaangelegenheden, correspondentie betreffende uitgebrachte adviezen met Staten-Generaal
Emigratieprocedure - voorschriften en regelingen - selectie (techniek, procedure, crimineel en politiek antecedentenonderzoek, behandeling emigranten met een strafverleden) - voorbereidingscursussen voor emigranten
Financiële aspecten emigratiebeleid - begroting, rekening en verantwoording Emigratiebestuur (Algemene Rekenkamer) - deviezenbeschikking (kapitaaltransfer) - subsidiëring maatschappelijke organisaties (Rijksbijdrage) - subsidiëring emigranten (advies Raad voor de Emigratie, bijslagregeling emigrantenvervoer, aanloopkosten, boord- en landingsgeld) - kredietverlening emigranten (advies Raad voor de Emigratie, interdepartementale commissie kredietverlening 1954-1969, inlichtingen/procedure kredietverlening, samenwerking met Nederlandse en buitenlandse kredietverleners (Nederlandse Crediet Verzekerings Maatschappij), begrotingsaspecten aan kredietverlening - overwegingen betreffende internationaal subsidiebeleid (zie ook ICEM) - financiële ondersteuning/alimentatie achtergebleven gezinnen bij vooruitreizen kostwinner - financiering heremigratie - vergoeding voorbereidingscursussen - financiering (o.a. door ICEM) van voorlichting in Nederland ter bevordering van de emigratie (o.a. van acties specifiek gericht op bevordering emigratiebereidheid vrouwen)
Maatschappelijke organisaties en aanmeldingsorganen - correspondentie met Algemeen Nederlands Verbond, Algemene Emigratie Centrale, Centrale Stichting Landbouw Emigratie, Christelijke Emigratie Centrale, Katholieke Centrale Emigratie Stichting, Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden, Nederlandse Vrouwen Comité, Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging - directeurenoverleg met directeuren maatschappelijke organisaties - erkenning van maatschappelijke organisaties
Nazorg aan emigranten / emigranten in bestemmingslanden - culturele verzorging van emigranten in bestemmingslanden, taken van het Instituut voor Internationale Culturele Betrekkingen - huisvestingsproblematiek in diverse bestemmingslanden - integratie in bestemmingslanden, Nederlandse (vak)verenigingen in bestemmingslanden, St. Nicolaasviering in bestemmingslanden - geestelijke verzorging, godsdienstige en kerkelijke aangelegenheden in bestemmingslanden - naturalisatie, verlies Nederlandse nationaliteit - problematiek bejaarden onder de emigranten in diverse bestemmingslanden - contacten met moederland, verenigingen van ouders van emigranten, Nationaal Spaar- en Reisfonds 'Wij Komen' (actie Reckman)
Organisatorische aangelegenheden: - organisatie en reorganisatie commissariaat voor de emigratie; instructie regeringscommissaris; taakafbakening ten opzichte van andere afdelingen van het departement en ten opzichte van betrokken ministeries - archiefbeheer Commissariaat, Nederlandse Emigratie Dienst, Raad voor de Emigratie, Emigratiebestuur - organisatie buitenlandse dienst van het commissariaat voor de emigratie - organisatie emigratieapparaat in de diverse bestemmingslanden
Personeelsaangelegenheden - personeelsaangelegenheden en formatie commissariaat - personeelsaangelegenheden in diverse bestemmingslanden - personeelsdossiers emigratievertegenwoordiging Zuid-Afrika
Repatriëring - algemeen en individuele gevallen - pogingen vanuit bedrijfsleven tot bevordering van terugkeer emigranten wegens spanning op de arbeidsmarkt (1960-1962)
Vervoer van emigranten - algemeen beleid betreffende vervoersaangelegenheden, vervoer per boot, vervoer per vliegtuig, capaciteitsproblematiek - bagageaangelegenheden - contacten met binnenlandse en buitenlandse vervoersmaatschappijen - samenwerking met reisbureaus
Voorlichting aan (aspirant-) emigranten - advisering betreffende voorlichting - boordvoorlichting - voorlichting aan vrouwen - voorlichting(o.a. via audiovisuele middelen) diverse bestemmingslanden - door de diverse maatschappelijke organisaties, het Rijksarbeidsbureau; contacten met de pers
Wetgeving betreffende emigratie - wijziging Landverhuizerswet 1936; tot standkoming en wijziging Wet op de organen voor de emigratie 1952, Emigratiewet 1967, instelling en correspondentie met Commissie voor de Landbouw Emigratie (Commissie Schilthuis)* - wet op het voortgezet onderwijs (in verband met landbouwscholingscursussen en voorbereidingscursussen emigranten) - wet op justitiële documentatie en op de verklaringen over het gedrag (15-8-1955, Stbl. 395) en uitvoeringsaspecten* - Emigratie Bijslag Regeling 1956 en uitvoeringsaspecten - migratieovereenkomsten diverse landen van bestemming - deelname aan EEG-overleg inzake het recht van vestiging (in de land- en tuinbouw) (inv.nrs. 673-676)
Emigrantenleningen / doorlopende schulden (14 dozen persoonsdossiers)
Intergovernmental Committee for European Migration (ICEM) (83 dozen; inv.nrs. 362-620)*
Landendossiers : - Argentinië (6 dozen) - Australië (ca 80 dozen, ook buiten de periode 1945-1967)* - België (2 dozen) - Brazilië, diverse Nederlandse kolonies (ca 65 dozen 1946-1974, waarvan er 46 betreffende de periode 1945-1967) - Canada (ca. 60 dozen) - Chili (5 dozen) - Colombia (1 doos) - Diverse landen (7 dozen: Costa Rica, Dominicaanse Republiek, Ecuador, Duitsland, El Salvador, Golfstaten, Groenland, Guatemala, Frans-Guyana, Hawaï, Honduras, India, Indonesië, Israël*, Iran, Jamaica, Kenya, Libanon, Liberia, Libië, Luxemburg*, Madagascar, Mauritius, Mexico, Nicaragua, Nieuw Caledonië, Nieuwe Hebriden, Panama, Paraguay, Noorwegen*, Venezuela, IJsland, Zambia, Tanganyika, Thailand, Tunis, Uruguay) - Filippijnen (1 doos) - Frankrijk (4 dozen) - Indonesië (1 doos) -Nieuw Zeeland (27 dozen, waarvan er 15 betreffende de periode 1945-1967) - Peru ( 1 doos) - Rhodesië (9 dozen) - Suriname (29 dozen) - Nederlandse Antillen (2 dozen) - Verenigde Staten (16 dozen) - Zuid-Afrika (19 dozen) - Zuid-Amerika (5 dozen)
Minderheden (38 dozen, merendeels buiten de periode 1945-1967)
Stichting Nederlands Emigratie Fonds (3 dozen)* Stichting Landverhuizing Nederland (2 dozen) |
| Bestemmingslanden |
|
| Opmerkingen | 1) Het onderzoek heeft plaatsgehad vóór bewerking door de CAS, op basis van (onvolledige) klappers met doosetiketten en autopsie van diverse dossiers. Aangezien het archief vanaf het begin van het onderzoek voor spoedige overbrenging naar de CAS in aanmerking kwam, is afgezien van het opnemen van doosaanduidingen, die vaak onvolledig, afwezig of volgens meerdere systemen waren aangebracht. Voor deze archiefgids is volstaan met globale thema-aanduidingen; voor bepaalde clusters zijn aparte 'dossierbeschrijvingen' gemaakt. In overleg met de CAS zijn deze dossierbeschrijvingen ook zoveel mogelijk in de nieuwe archiefinventaris gebruikt. Met behulp van fulltextzoeken zijn daardoor de bijbehorende nieuwe inventarisnummers te vinden. In verband met de slecht doorgevoerde scheiding van de archieven van de NED en het Commissariaat / Directie voor de Emigratie en de herordening door de Centrale Archief Selectiedienst is het raadzaam ook het archief van de Nederlandse Emigratie Dienst te raadplegen.
2) Appreciatie: de scheiding tussen het archief van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratie Dienst is voor bepaalde onderwerpen tamelijk kunstmatig geweest, mede door de dubbelfunctie van de directeur van de NED (tevens plaatsvervangend commissaris). Het Commissariaatarchief maakt als 'beleidsarchief' een behoorlijk complete indruk. Opvallende hiaten zijn vooral te vinden in de archivalia van de onder het Commissariaat ressorterende 'posten' van de Nederlandse Overheidsdienst Emigratie (Buitenland). Ook responsieformulieren van onderzoek verricht door het Bureau Onderzoekingen ontbreken veelal. Voor responsieformulieren De gaande man zie DANS
3) De beschrijving van de organisatie is gebaseerd op: - nota Emigratiecommissariaat 15-12-1956 - nota Bureau Organisatie, 15-4-1959 |
Analyse archivalia
| Titel | Dossierbeschrijving Ministerie van Sociale Zaken, Commissariaat voor de Emigratie |
| Inventaristekst | Algemeen : Zie voor een nadere uitwerking van de taken van de Commissaris voor de Emigratie en het Commissariaat voor de Emigratie tevens de dossierbeschrijving ministerie van Sociale Zaken, Bureau Organisatie.
Zie ook de afzonderlijke beschrijvingen en dossierbeschrijvingen van de Nederlandse Overheidsdienst ten behoeve van Emigratie (Buitenland) en de Stichting Nederlands Emigratie Fonds.
Bijdragen tot vorming van beleid (nationaal) - door wetenschappelijk (sociologisch) onderzoek - door middel van enquêtes onder emigranten Diverse dossiers met correspondentie van hoogleraren sociologie te Amsterdam, Groningen en Wageningen betreffende de mogelijkheid om sociologisch onderzoek op te zetten en te verrichten (ten behoeve van de beleidsbepaling); correspondentie over het verkrijgen van subsidies voor sociologisch onderzoek; correspondentie en stukken over het opzetten en uitvoeren van het onderzoek dat leidde tot diverse beleidsondersteunende publicaties in opdracht van de Commissaris voor de Emigratie. NB: responsieformulieren worden slechts sporadisch aangetroffen.
Bijdragen tot vorming van beleid (interdepartementale contacten) Interdepartementale Commissie Internationale Technische Hulp 1951-1967 De dossiers bevatten verslagen van de subcommissies; evenals correspondentie en interne notities betreffende de vertegenwoordiging van het Ministerie van Sociale Zaken in de Interdepartementale Commissie voor Internationale Technische Hulp (ressorterend Buitenlandse Zaken), 1951-1965. Vanaf 1962 werd deze vertegenwoordiging verzorgd door het Commissariaat (en later directie) voor de Emigratie. Dit hing samen met de internationale ontwikkelingen op gebied van internationale migratie, namelijk de plannen van het Intergovernmental Committee for European Migration om zich specifieker te richten op hulpverlening aan onderontwikkelde landen. Op grond van de overwegingen daaropvolgende reacties van de Nederlandse emigratiecentrales (het leggen van nadrukkelijker relaties tussen emigratie-immigratie-internationale technische hulp) ontstond er nauwere samenwerking tussen de directie Emigratie en Buitenlandse Zaken op dit vlak, met behoud van gescheiden competenties.
Wetgeving betreffende emigratie: - wijziging Landverhuizerswet 1936; tot standkoming en wijziging Wet op de organen voor de emigratie 1952, Emigratiewet 1967 Het betreft hier de ambtelijke dossiers inzake de totstandkoming en wijziging van de Wet op de organen voor de emigratie en de behandeling van de wet in het parlement. Ze bevatten interne departementale notities van ondermeer het Rijksarbeidsbureau en de Commissaris voor de Emigratie voor en tijdens de wetgevingsprocedure en geven zicht op de visie van de diverse organen binnen het ministerie van Sociale Zaken op de gewenste organisatievorm.
- wet op justitiële documentatie en op de verklaringen omtrent het gedrag (15-8-1955, Stbl. 395) en uitvoeringsaspecten De dozen bevatten: - beleidsdossiers met interdepartementale correspondentie (m.n. tussen de ministeries van Buitenlandse Zaken, Sociale Zaken, Algemene Zaken en Justitie) betreffende de problematiek van het antecedentenonderzoek naar emigranten, zoals geëist door de landen van ontvangst, de rol van buitenlandse veiligheidsdiensten (zelfstandig optreden op Nederlands grondgebied) en de voorstellen tot herziening van de procedure, op grond waarvan de Nederlandse regering ten aanzien van het antecedentenonderzoek het initiatief in eigen hand kan houden (via Justitie en de Binnenlandse Veiligheids Dienst); - ledendossier Commissariaat (B.W. Haveman) met correspondentie en stukken betreffende de Commissie van advies betreffende Justitiële Documentatie 1956-1969.
ICEM Intergovernmental Committee for European Migration 'dossier' aangelegd door Sociale Zaken, Commissaris voor de emigratie omvang: periode 1951-1967: 61 dozen, waarvan 6 in een nummeringssysteem 402-406 en ongenummerd en 56 dozen genummerd 1-52 en vervolgens 78; 85-87. Het is niet bekend of de dozennrs. 25 (ontbreekt), 53-77 en 79-84 ooit bestaan hebben en vernietigd zijn of elders opgeslagen zijn. De klapper met doosetiketten is onvolledig en biedt geen uitsluitsel op dit punt. periode na 1967: 21 dozen.
inhoud algemeen : De dossiers bevatten naast de gestencilde officiële verslagen, ook regelmatig verslagen van de Nederlandse delegatieleden (afkomstig van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Sociale Zaken) en notities met beleidsanalyses van het voorgestelde internationale beleid; het belang daarvan voor het Nederlandse emigratiebeleid en de Nederlandse stellingname van de delegatieleden, bestemd voor de minister van Sociale Zaken.
onderwerpen: - ontstaan ICEM: verslagen Nederlandse delegatie bij de conferenties van emigratie-experts Parijs 1950 en Brussel 1951 - verslagen van de zittingen van PICMME-ICEM-raad 1951-1970 (zitting 1-35); beleidscorrespondentie en verslagen van Nederlandse delegaties - ICEM algemeen / lidmaatschap deelnemende landen 1951-1961 - benoeming en ontslag directeuren / adjunct-directeuren ICEM 1954-1968 - ICEM-statuut 1953-1961 - taak en (uitbreiding) activiteiten 1958-1961 - organisatie en reorganisatie ICEM/ hoofdkantoren missions 1958-1964 - financiële aangelegenheden; stelsel van financiering (migrant-contributionplan; voorschotstelsel; financiering emigrantenvervoer; garantiefonds groepsmigratie) 1954-1962 - beleid; planning en procedureregels ICEM 1954-1964 - ICEM-activiteiten Zuid-Amerika 1960-1973 (trainings- en tuinbouwprojecten; seminars) - ICEM-activiteiten t.o.v. (Oost-Europese) vluchtelingen (1956-1969) - activiteiten internationale en intergouvernementele organisaties op gebied van arbeidsvoorziening en terrein van sociale zekerheid - afspraken Nederlandse regering met ICEM op het gebied van financiering emigrantenvervoer 1961-1962 - Nederlandse bijdrage aan ICEM-budget 1963-1967 - jaarverslagen uit jaarboeken emigratie 1953-1967; jaarverslagen directeur ICEM 1956-1968; verslagen van zittingen subcommissies, werkgroepen ICEM (subcommittee on transport 1957-1965; subcommittee on Budget and Finance 1960-1969; werkgroep informele besprekingen tussen emigratielanden 1961-1964; toekomstige activiteiten en financiering 1956-1957) - voortgangsrapportages directeur ICEM 1957-1968 - gecombineerde statistische opgaven betreffende emigratie / immigratie van International Labour Organisation; ICEM en Verenigde Naties 1946-1959 - verzameling van wetten en verdragen betreffende migratie en nationaliteit ledenlanden 1959 - benoeming en ontslag B.W. Haveman, director-general ICEM 1962-1967.
Landendossiers: Australië 1945-1967 omvang : ca. 60 dozen
inhoud algemeen: De beleids- en uitvoeringsdossiers bevatten interne beleidsnotities van het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst; inkomende correspondentie bij het Commissariaat (en de Nederlandse Emigratiedienst) van Australische instanties; Nederlandse emigratiecentrales en andere particuliere instanties en minuten van uitgaande correspondentie; reisverslagen; soms documentatie (knipsels).
onderwerpen: Schema-emigranten Australië (vgl. NED-archief)
Selectie en medische keuring: - dossiers betreffende voorwaarden en methoden van selectie (antecedentenonderzoek) en keuring van emigranten en bijkomende problematiek (soms betreffende individuele gevallen).
Financiering en huisvesting: - dossiers betreffende leningen van het Development Loan Fund; betreffende Australische Credit Unions; Building Societies.
Statistische gegevens betreffende doorstroming vanuit Bonegilla
Nederlandse- Australische migratieovereenkomsten: - beleidsdossiers betreffende de vijfjaarlijkse onderhandelingen tussen de Nederlandse en Australische overheid.
Voorlichting en promotionele activiteiten: - beleidsdossiers betreffende de onderhandelingen tussen de Nederlandse en Australische autoriteiten betreffende de mogelijkheden de voorlichting in Nederland over Australië als bestemmingsland te bevorderen (d.m.v. audiovisuele voorlichting; het maken van films e.d.); - dossiers betreffende de organisatie en uitvoering van dienstreizen van de Commissaris en de minister van Sociale Zaken naar Australië; Australische tegenbezoeken (correspondentie, reisschema's, programma's van ontvangst en bezoeken; verslagen van gevoerde besprekingen).
Diverse landen: Luxemburg 1952-1956 Het beleidsdossier (fragmentarisch) bevat inkomende correspondentie bij het Commissariaat en de Nederlandse Emigratiedienst van het Ministerie van Landbouw, het Rijksarbeidsbureau, de Nederlandse ambassade te Luxemburg en minuten van uitgaande correspondentie. Daarnaast bevat het dossier interne beleidsnotities betreffende de problematiek van emigratie van Nederlandse boeren en landarbeiders naar Luxemburg (weerstand vakbonden en Luxemburgse overheid tegen blijvende vestiging) en het belang van dit bestemmingsland voor voornamelijk de Limburgse boeren en landarbeiders. Tevens handgeschreven statistisch overzicht emigratie van Nederlandse boeren en landarbeiders 1952-1956.
Noorwegen 1953-1954 Het beleidsdossier (fragmentarisch) bevat inkomende correspondentie bij het Ministerie van Sociale Zaken en het Commissariaat van het ministerie van Buitenlandse Zaken (Nederlandse ambassade te Noorwegen); E.W. Hofstee, hoogleraar aan de Landbouwhogeschool te Wageningen en de Christelijke Emigratie Centrale betreffende (het verschaffen van inlichtingen over) de mogelijkheden van emigratie naar Noorwegen en de minuten van antwoorden opgesteld door het Commissariaat en de directeur van de Nederlandse Emigratiedienst. Tevens bevat het dossier enkele interne beleidsnotities gericht aan het Rijksarbeidsbureau betreffende de afbakening van taken met betrekking tot emigratie binnen Europa, evenals enige documentatie over dit onderwerp.
Israël 1953, 1957-1974 Het beleidsdossier (fragmentarisch) bevat inkomende correspondentie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken betreffende immigratiecijfers naar Israël 1945-1953; Kamervragen aan de minister van Defensie naar aanleiding van voorlichting door een defensieambtenaar over de 'mogelijkheid tot emigratie naar Israël voor Joodse dienstplichtigen voor of tijdens diensttijd' en de reactie van de Nederlandse Emigratiedienst; inkomende correspondentie van de Jewish Agency for Palestine / Palestina-Bureau voor Nederland inzake mogelijkheden tot gesubsidieerde emigratie naar Israël en de interne beleidsreactie van de Nederlandse Emigratie Dienst en het Commissariaat. |
Scans
- Emigratieproces: commissariaat (pdf)
- Emigrantenvervoer: commissariaat NED Verkeer en Waterstaat (pdf)