Constitutionele Commissies

 
English | Nederlands

Werkgroep-Proeve

Herzieningsjaar Grondwet 1983
Naam (-voorzitter) Werkgroep-Proeve
Officiƫle naam Werkgroep-Proeve
KB instelling commissie zie: Opmerkingen
KB ontbinding commissie zie: Opmerkingen
Naam, varianten Werkgroep hoogleraren
Opdracht commissie Grondwetsherziening
Jaren 1963-1966
Datum eindverslag 1966
Verslagen

Proeve van een nieuwe grondwet (ministerie van Binnenlandse Zaken) (Den Haag, 1966).

Literatuur Toon Verberg

Documentatiereeks Naar een nieuwe Grondwet? (Den Haag, 1968 – 1986) [de delen 1-6 werden bewerkt door H. van Maarseveen, de overige door de afdeling Grondwetszaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken]; afzonderlijke delen:

- Deel 1: De parlementaire geschiedenis van de Proeve van een nieuwe Grondwet (1950 – begin 1967), 1968.

- Deel 2: Adviezen van politieke en maatschappelijke organen over vernieuwing van Grondwet en Kieswet (1967- mei 1968), 1969.

- Deel 3: Adviezen van politieke en maatschappelijke organen over vernieuwing van Grondwet en Kieswet (juni 1968 - juli 1969), 1969.

- Deel 4: Adviezen van politieke en maatschappelijke organen over vernieuwing van Grondwet en Kieswet (augustus 1969 -  januari 1970), 1970.

 

Audiovisuele bronnen Toon Verberg

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid:

- doc. ID 162263. Televisie, opname 10-09-1964, plechtige opening Staten-Generaal 1964, mogelijke herziening grondwet.

- (geen Doc. ID). Journaal, televisie, opname 10-05-1966, professor P.J. Oud over verschenen 'Proeve van een nieuwe grondwet'.

- doc. ID 302181. Journaal, televisie, opname 31-12-1966, jaaroverzicht journaal, presentatie 'Proeve van een nieuwe grondwet' met een verklaring van professor P.J. Oud.

Opmerkingen

De 'Werkgroep-Proeve' was een informele werkgroep van niet-ambtelijke staatsrechtsdeskundigen, bedoeld als buiten-ambtelijk klankbord voor de in november 1963 ingestelde afdeling Grondwetszaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze afdeling kreeg de opdracht na overleg met de werkgroep advies uit te brengen over de vraag welke veranderingen in de grondwet zouden moeten worden aangebracht, dit ter stimulering van de (maatschappelijke) gedachtenwisseling over deze kwestie.

1 
Aard van de documentatie commissiearchief; ambtelijke ondersteuning; overige documentatie
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Grondwetszaken (onbekend)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (5.068.5283)
Meer Verberg

Openbaarheid onbekend
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 5.068.5283
Inventarisnummers 1, 3-4, 10-13, 15-17, 29, 31-34, 39, 51-54, 59, 102-105, 204, 207, 270, 835, 878
Inhoud

inv. nr. 1. Totstandkoming van het Koninklijk Besluit van 17 december 1963 (Stb. 536) ter bekendmaking van de tekst der herziene Grondwet, 1963 (Grondwetsherziening 1963).

Dossier van de Juridisch Adviseur van Binnenlandse Zaken, bevattende het ontwerp voor en een afschrift van het KB ter bekendmaking van de herziene grondwet; meerdere exemplaren van de tekst van de grondwet, met handgeschreven correcties naar de herziening van 1963; correspondentie.

 

inv. nr. 3. Instemming tot deelname aan en continuering van de werkgroep en de vaststelling van de tegemoetkomingen aan de deelnemers, 1963–1965.

Correspondentie tussen de vijf hoogleraren-leden en de afdeling Grondwetszaken over hun bereidheid tot deelname aan de werkgroep (1963); correspondentie met de werkgroepsleden over het functioneren van de werkgroep en de ondersteuning daarbij door de afdeling Grondwetszaken, onder meer door het toezenden van literatuur en het toekennen van een vergoeding (1963-1965) en over de continuering van de werkgroep na het gereedkomen van de 'Proeve' (1965).

 

inv. nr. 4. Aanwijzing van en overleg met contact-ambtenaren van andere ministeries in verband met de herziening van de Grondwet, 1963–1966.

Correspondentie met diverse ministeries over de desiderata voor een komende grondwetsherziening, over de aanwijzing van contact-ambtenaren en over het functioneren van de groep van contact-ambtenaren (van het overleg met deze groep is ook een vergaderverslag aanwezig); voorts correspondentie met de Raad van State.

 

inv. nr. 835. Instelling, samenstelling en reorganisatie Afdeling Grondwetszaken, 1963–1979.

Dossier van secretaris-generaal Günter van Binnenlandse Zaken.

 

inv. nrs. 10-13 en 15-17. Werkgroep van hoogleraren teneinde advies uit te brengen over veranderingen, welke in de Grondwet moeten worden aangebracht, 1963–1965.

De inv. nrs. 10-13 bevatten de vergaderverslagen over de jaren 1964–1965, de inv. nrs. 15-17 de vergaderstukken over dezelfde periode (dossiers van de afdeling Grondwetszaken). De inv. nrs. 10-13 bevatten stukken van de werkgroep-Proeve, geordend per vergadering; daarnaast zijn ook ambtelijke stukken over de voortgang van de werkgroep aanwezig. De inv. nrs. 15-17 zijn stukken van de werkgroep-Proeve, geordend op onderwerp. Deze dossiers bevatten fragmenten uit vergaderverslagen, nota's en concept-hoofdstukken van de Proeve van een nieuwe Grondwet, naar grondwetshoofdstuk en daarbinnen naar artikel geordend.

- inv. nr. 10. 10-2-1964 tot 16-10-1964.

Correspondentie, convocaties, nota's, documentatie en vergaderverslagen van en betreffende de werkgroep-Proeve. Tevens enkele ambtelijke nota's en notities over deze werkgroep en een stuk van de afdeling Grondwetszaken.

- inv. nr. 11. 6-11-1964 tot 18-12-1964.

Convocaties, nota's, vergaderverslagen en concept-hoofdstukken van de 'Proeve'.

- inv. nr. 12. 7-1-1965 tot 5-2-1965.

Convocaties, nota's, vergaderverslagen en concept-hoofdstukken van de 'Proeve'

- inv. nr. 13. 5-3-1965 tot 21-4-1965.

Convocaties, correspondentie, nota's, vergaderverslagen en concept-hoofdstukken van de 'Proeve'.

- inv. nr. 15. Grondrechten, de Koning (Proeve hoofdstuk 1-2, afdeling 1), 1964–1965.

- inv. nr. 16. Ministers en staatssecretarissen, Staten-Generaal (Proeve hoofdstuk 2, afdeling 2 - hoofdstuk 3), 1964–1965.

- inv. nr. 17. Vaste Colleges, wetgeving en bestuur, rechtspraak, openbare lichamen, herziening van de Grondwet (Proeve hoofdstukken 4-8), 1964–1965. Publicatie van [en reacties op] de Proeve van een nieuwe Grondwet, 1964–1976.

 

inv. nr. 29. Nota aan de minister, Kamervragen, overleg, persberichten, advies van de Raad van State en de herdruk, 1964–1970.

Stukken betreffende de publicatie van de Proeve van een nieuwe Grondwet, in het bijzonder ten aanzien van de verantwoordelijkheid van de regering hiervoor (vooral 1966). Daarnaast onder andere nota's aan de minister van Binnenlandse Zaken in verband met overleg over de diverse hoofdstukken van de 'Proeve'; betreffende de toezending van de 'Proeve' aan diverse personen en instanties en de eventuele uitvoering van voorstellen uit de 'Proeve'.

 

inv. nr. 31. Nota van de minister van Binnenlandse Zaken betreffende het beleid ten aanzien van de Grondwet, ter behandeling in de ministerraad, 1965.

Bevat de genoemde nota en twee exemplaren van de 'Proeve'.

 

inv. nr. 32. Aantekeningen op vervallen bepalingen, vergelijkend overzicht van de teksten van de bestaande Grondwet en correcties van de Proeve, 1965.

Vergelijkende overzichten van de vigerende grondwet en de 'Proeve'; tevens een concept van de 'Proeve'.

 

inv. nr. 33. Eindredactie van de Proeve, 1965.

Concept met marginalia.

 

inv. nr. 34. Voorbereiding tot herziening van de Grondwet, 1965–1968.

Stukken betreffende de voorbereiding van opeenvolgende nota's over het beleid ten aanzien van grondwetsherziening, achtereenvolgens van de kabinetten-Cals, Zijlstra en De Jong (1965-1967), en de voorbereiding van en het overleg met de Commissie-Cals/Donner. (Concept-)nota's en notities; stukken betreffende interdepartementaal overleg en overleg in de ministerraad; overleg met de Vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer en de instelling van de Bijzondere Kamercommissie (Commissie-Den Uyl); correspondentie met diverse instituten over een reactie op de 'Proeve'; een verzoek van Zuid-Vietnam om gegevens over de totstandkoming van de Nederlandse grondwet; stukken betreffende overleg tussen de minister en de voorzitters van de staatscommissie-Cals/Donner; interne stukken met betrekking tot de procedure voor de indiening van wetsontwerpen tot grondwetsherziening.

 

inv. nr. 39. Wijziging van de procedure tot herziening van de Grondwet, 1966.

Stukken betreffende een nota voor de ministerraad over wijziging van de procedure van grondwetsherziening vóór de verkiezingen van 1967, naar aanleiding van de voorstellen uit de 'Proeve'. Ambtelijke nota's en notities, uittreksels uit ministerraadsnotulen, correspondentie.

 

inv. nr. 204. Documentatie, 1966–1976.

Dossier over het bijeenbrengen en bijhouden van een lijst van documentatie op het gebied van grondwetsherziening, naar aanleiding van de publicatie van de 'Proeve'. Dergelijke lijsten, getiteld 'Over de Proeve', delen I-VI, interne correspondentie hierover en correspondentie over de toezending van de lijsten.

 

inv. nr. 878. Prijsvraag onder de studenten van de Nederlandse Universiteiten en Hogescholen om een ongepubliceerde studie over de veranderingen in de opvattingen omtrent de betekenis van de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1945, 1964–1965.

Notities en nota's, correspondentie; stukken over de bijeenkomsten van een jury; persberichten en stukken over de voorbereiding van twee ministeriële besluiten betreffende de prijsvraag; een reglement; en de twee inzendingen.

 

inv. nr. 207. Totstandkoming van adviesaanvragen van de minister van Binnenlandse Zaken aan colleges, instellingen, en besturen inzake de grondwetsherzieningen naar aanleiding van het publiceren van de 'Proeve', 1966–1971.

Correspondentie met diverse instellingen, organisaties en ministers over het verzoek om een advies over de 'Proeve'.

 

inv. nrs. 51-54. Correspondentie inzake adviezen door derden naar aanleiding van 'De proeve van de nieuwe Grondwet', alfabetisch geordend op naam van de adviesverstrekker, 1966–1970.

Na het verschijnen van de 'Proeve' verzocht de regering een aantal instellingen uit het politieke en maatschappelijke leven een (te publiceren) advies uit te brengen omtrent de wenselijkheid van veranderingen. Ook individuele burgers werden uitgenodigd te reageren. De adviezen vanuit het politieke en maatschappelijke leven (inv. nrs. 51-54 en hierna 270) werden doorgezonden aan de Staatscommissie van Advies inzake Grondwet en Kieswet (Commissie-Cals/Donner; zie inv. nrs. 102-104) en gepubliceerd in de Staatscourant en in afzonderlijke uitgaven van het ministerie van Binnenlandse Zaken (zie hierover beneden inv. nr. 105). Sommige instanties adviseerden direct aan de staatscommissie: zie inv. nr. 59.

-inv. nr. 51. A-F, 1967–1970.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook de ongepubliceerde adviezen van de Algemene Rooms-Katholieke Ambtenarenvereniging en R.R. Baar.

-inv. nr. 52. G-L, 1966–1969.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook de ongepubliceerde adviezen van: de Nederlandse Vereniging voor Gemeentebelangen; 'De Gemeenteraad'; J.B. de Geus; K. Helderman; H. Daudt; M.S. van Oosten; de Koninklijke Nederlandse Vereniging 'Ons Leger'; H.J.J. Overgaauw en D.J. van der Spek; P. van Loon.

- inv. nr. 53. P-R, 1966–1969.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook het ongepubliceerde advies van de Parlementaire Pers Club.

- inv. nr. 54. S-W, 1966–1969.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook de ongepubliceerde adviezen van: L.W.G. Scholten, J.B. Tamsma en W.A.M. van Dijk; artikelen uit Waterschapsbelangen en uit het het Weekblad voor de Nederlandse Bond van gemeente-ambtenaren; het advies van de commissie-Grondwetsherziening van de SER.

 

inv. nr. 270. Het adviseren aan diverse instanties inzake de grondwetsherziening, alfabetisch geordend op naam van aanvrager, 1966–1971.

Ambtelijke adviezen naar aanleiding van de 'Proeve' (vgl. hierbij de inv. nrs. 51-54). Adviezen van: de Hoge Raad; de Hoge Raad van Adel; het Hoog Militair Gerechtshof; het Humanistisch Verbond; het Instituut voor Bestuurswetenschappen; het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken; J. Keizer te Amsterdam; de Nationale Raad van Advies inzake Hulpverlening aan Minder Ontwikkelde Landen; de Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn; de Nederlandse Orde van Advocaten; de Nederlandse vereniging van Journalisten; de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en gelijk Staatsburgerschap; de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak; de omroeporganisaties KRO, NCRV en VARA;de Onderwijsraad.

 

inv. nr. 105. Evaluatie, brieven, achtergrondinformatie en persberichten, 1968–1971.

Dossier betreffende de publicatie van de adviezen van politieke en maatschappelijke organisaties uit de inv. nrs. 51-54: voorbereidende nota's en notities, correspondentie met de drukker en met de adviesverstrekkers, drukproeven, concepten, persbericht.

 

inv. nrs 102-104. Ingekomen adviezen aan de minister van Binnenlandse Zaken uitgebracht door politieke en maatschappelijke organisaties en instellingen wier oordeel is gevraagd over de in 1966 verschenen 'Proeve van een nieuwe grondwet', in alfabetische volgorde.

Het betreft hier veelal afschriften of fotokopieën (vergelijk voor de originelen hierboven inv. nrs. 51-54). Voorin inv. nr. 102 een tweetal chronologische overzichten van tussen 1967 en 1970 ingekomen adviezen.

- inv. nr. 102. A-H, 1967-1969.

Algemene Bond van Onderwijzend Personeel/Vereniging voor Openbaar Onderwijs, Algemene Rekenkamer, Algemene Rooms-Katholieke Ambtenarenbond (ARKA), Boeren-Partij, Centrale Raad van Beroep, Centrale Raad voor de Volksgezondheid, College van Beroep voor het Bedrijfsleven, Communistische Partij van Nederland (CPN), Commissie van Advies inzake Volkenrechtelijke Vraagstukken, D’66 ('Rapport over de herziening van het kiesstelsel voor de Staten-Generaal'), D’66 ('Rapport betreffende staatsrechtelijke vernieuwing' en algemene reactie op de 'Proeve'), H.K.M. Defares te Odijk, de minister van Financiën (opmerkingen), Fryske Nasjonale Partij, Gedeputeerde Staten van Drenthe, Friesland, Gelderland, Groningen, Limburg, Noord-Brabant, Noord-Holland, Overijssel, Utrecht, Zeeland en Zuid-Holland, Gereformeerd Politiek Verbond/Nationaal Evangelisch Verbond, Hoge Raad der Nederlanden, Hoge Raad van Adel, Hoog Militair Gerechtshof, Humanistisch Verbond.

- inv. nr. 103. I-R, 1967-1968.

Instituut voor Bestuurswetenschappen, Interkerkelijk Contact in Overheidszaken, Interprovinciale Werkgroep Grondwetsherziening, Keizer, J., te Amsterdam, KRO/NCRV/VARA, omroepverenigingen, Dr. A. Kuyper-Stichting (interim-rapport), Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn, Nederlandse vereniging van Journalisten, Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en gelijk Staatsburgerschap, Onderwijsraad, Nederlandse Orde van Advocaten, Parlementaire Persclub, Pacifistisch Socialistische Partij, Persraad, Protestantse Unie, Raad van State, vierde afdeling, Raad van de Waterstaat, Raad voor de Jeugdvorming, Raad voor de Kunst, Raad voor de Territoriale Decentralisatie, Radioraad.

- inv. nr. 104. S-W, 1968-1970.

De Savornin Lohmanstichting (diverse rapporten en 'interim-rapporten'), Sociaal-Economische Raad, Staatkundig-Gereformeerde Partij, Prof. Mr. B.M. Teldersstichting, Unie van Waterschapbonden, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Vereniging voor Belastingwetenschap, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (rapport 'Kiezer-gekozene'), Wiardi Beckman-Stichting (interimrapport).

 

inv. nr. 59. Fryske Nasjonale Partij, De Gemeenteraad, Advies Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn, Nederlandse Vereniging van Journalisten, Partij van de Arbeid, Persraad, De Savornin Lohman Stichting, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, Vereniging voor Openbaar Onderwijs en de Hoge Raad der Nederlanden, 1968-1970.

Deze omslag bevat rechtstreeks bij de staatscommissie-Cals/Donner ingekomen adviezen en daarmee samenhangende correspondentie; begeleidende brieven bij de toezending van andere adviezen aan de commissieleden.

 

Opmerkingen overig

Het archief bevond zich in 2009 nog onder het beheer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, maar zou op afzienbare termijn worden overgedragen aan het Nationaal Archief.


2 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Algemene Zaken / Kabinet Minister-President (1942-1979)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.03.01)
Meer Verberg

Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.03.01
Inventarisnummers 1107, 1132-1133, 1138-1139
Inhoud

inv. nr. 1107. Stukken betreffende wijzigingen en uitvoering van de kieswet en andere verkiezingsaangelegenheden (1945-1969).

Ambtelijk dossier betreffende de Kieswet, het eindrapport van de Commissie-J. Donner, de herziening van de grondwet in 1963 en de instelling van de Commissie-Cals/Donner, specifiek met betrekking tot het kiesstelsel. Vooral stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president.

 

inv. nrs. 1132-1133. Stukken betreffende wijzigingen van de Grondwet (1945-1969)

- inv. nr. 1132. 1951-1965.

Grondwetsherzieningsbeleid: voorbereiding van de grondwetsherzieningen van 1956 en 1963; instelling van de afdeling Grondwetszaken. Het dossier bevat overwegend stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president.

- inv. nr. 1133. 1966-1969.

Grondwetsherzieningsbeleid: voorbereiding van de Proeve van een nieuwe Grondwet en de grondwetsherziening 1971; instelling van de Commissie-Cals/Donner. Het dossier bevat overwegend stukken ter behandeling in de ministerraad, notities voor de ministerpresident en correspondentie met het ministerie van Binnenlandse Zaken.

 

inv. nr. 1138. Documentatie en aantekeningen van mr. J.H. Kist betreffende de Grondwet, Grondwetsherzieningen en in het bijzonder de ministeriële verantwoordelijkheid voor het optreden van het Staatshoofd (1955-1965).

Documentatie betreffende de relatie regering-koning en betreffende regelingen voor de kroon in de grondwet, tevens enkele stukken over de 'Proeve'.

 

inv. nr. 1139. [Stukken betreffende de in- en samenstelling en taak van de Staatscommissie van Advies inzake de Grondwet en Kieswet (Commissie-Cals/Donner) (1961-1969)] Algemeen (1961-1969). NB. Bevat bescheiden afkomstig uit de collectie-Van Nispen.

Dossier betreffende de 'Proeve'; het overleg met de Commissie-Cals/Donner en de Bijzondere Commissie-Den Uyl; de nota 'Grondwetsherzieningsbeleid'. Voornamelijk stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president. Tevens aanwezig is (persoonlijke) correspondentie van Van Nispen met H.Th.J. van Maarseveen.

 


3 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, Bureau Juridisch adviseur ((1950) 1954-1969)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.04.63)
Meer Verberg

Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.04.63
Inventarisnummers 8-10
Inhoud

inv. nrs. 8-9. Stukken betreffende voorbereiding van de partiële herziening van de grondwet (Grondwetsherziening 1963), 1956-1964.

Deze inventarisnummers met ambtelijke stukken zijn onderverdeeld in Romeins genummerde omslagen I-XII (waarvan de nummers VII, IX, XI ontbreken) en enkele ongenummerde omslagen. Van de genummerde omslagen zijn de opschriften hieronder overgenomen.

 

inv. nr. 8 bevat de omslagen:

- (ongenummerde omslag).

Enkele nota's aan de minister van Binnenlandse Zaken betreffende de de grondwetsherziening van 1963, de instelling van de afdeling Grondwetszaken en de werkgroep van hoogleraren (Werkgroep-Proeve), 1963-1964.

- I. Algemeen, 1960/1962.

Vaststelling van onderwerpen voor grondwetsherziening: nota's, correspondentie en uittreksels uit de notulen van de ministerraad.

- II. Diverse artikelen, 1956-1962.

Correspondentie, Kamerstukken en nota's over de wens tot herziening van de artikelen 159, 185, 206 en 209 GW 1956.

- III. Ontwerp van wet betreffende samenvoeging van eedformules, 1960/1962.

Correspondentie, Kamerstukken, nota's en advies van de Raad van State.

- IV. Wijziging van de bepalingen inzake de troonopvolging (artt. 10-14, 17 en 20); eerste lezing; wet van 28.2.1963, Stb. 62. 1961/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp.

 

inv. nr. 9 bevat de omslagen:

- V. Wijziging van de bepalingen inzake de troonopvolging (artt. 10-14, 17 en 20); tweede lezing; wet van 14.11.1963, Stb. 462. 1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de behandeling van het wetsontwerp in tweede lezing en de plechtige afkondiging.

- VI. Wijziging van de bepalingen inzake Ned. Nieuw Guinea (artt. 1, 2, 132 en 178); eerste lezing, wet van 28.2.1963, Stb, 63. 1961/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp. Bevat tevens stukken van de 'Commissie interpretatie en toepassing Statuut' (werkgroep-Kan).

- VIII. Wijziging van de bepalingen inzake de leeftijd van het actief kiesrecht (artt. 90, 137 en 152); eerste lezing; wet van 28.2.1963, Stb. 64. 1960/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp.

- X. Wijziging van de bepalingen inzake de leeftijd van het passief kiesrecht (art. 94); eerste lezing; wet van 28.2.1963; Stb. 65. 1962/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp.

- XII. Plechtige afkondiging Grondwetswijzigingen en bekendmaking van de tekst der Herziene Grondwet. Besluit van 17.12.1963, Stb. 536. 1963.

Stukken betreffende de organisatie van de bekendmaking van de herziene grondwet.

- (ongenummerd)

Voorstel tot instelling van de werkgroep van hoogleraren (werkgroep-Proeve) en de bereidverklaringen van de beoogde leden van deze werkgroep.

 

inv. nr. 10. Stukken betreffende advisering bij de instelling en samenstelling van een werkgroep van hoogleraren tot herziening van de Grondwet, 1963.

Dit inventarisnummer ontbreekt (2007). Mogelijk bevatte het oorspronkelijk de inhoud van de ongenummerde omslagen, genoemd onder inv. nrs. 8 en 9.


Opdracht

 ‘Je kan wel aan de gang blijven met staatscommissies in te stellen’, zo had de verantwoordelijke minister van Binnenlandse Zaken E.H. Toxopeus in maart 1964 de Eerste Kamer voorgehouden toen deze hem naar de instelling van een werkgroep grondwetsherziening had gevraagd.[1] De ‘Werkgroep Proeve’ was dan ook allesbehalve een staatscommissie, zoals de volgens de minister weinig succesvolle Commissie-Van Schaik dat ruim een decennium eerder was geweest. Wel moest de werkgroep net als deze befaamde voorganger advies geven over de voorbereiding van een grondwetsherziening nu hierop, naar aanleiding van de partiële grondwetsherziening van 1963, door zowel de Eerste als de Tweede Kamer was aangedrongen.

Voor Toxopeus vertegenwoordigde de werkgroep slechts een deel van zijn nieuwe grondwetsbeleid. De vijf hoogleraren verenigd in deze werkgroep dienden namelijk als ‘klankbordgroep’ voor de in december 1963 ingestelde stafafdeling Grondwetszaken. Deze stafafdeling, die direct onder verantwoordelijkheid van secretaris-generaal A.H. Günther viel maar in de dagelijkse praktijk werd geleid door plaatsvervangend juridisch adviseur H.J.Th.F. van Maarseveen en zijn medewerkers J.T. van Stegeren en M.C. Burkens, had de opdracht om naar aanleiding van de wensen van het parlement en uit de rechtspraktijk de grondwet te heroverwegen en waar nodig voorstellen tot herziening doen.[2]

Werkwijze

In praktijk leek de in februari 1964 geïnstalleerde ‘klankbordgroep’ overigens al snel te functioneren als een staatscommissie, met de afdeling als ruim bemeten secretariaat. Zeker toen Toxopeus in maart 1964 duidelijk maakte dat hij streefde naar een algehele herziening van de grondwet[3] konden werkgroep en afdeling hun nog wat onduidelijke koers verruilen voor een door grondwetshoofdstukken en vergaderritme bepaalde werkwijze die veel van de werkgroepleden als oud-leden van eerdere staatscommissies vertrouwd was. Toch werd de werkgroep nooit een ‘echte’ staatscommissie. Toen in september 1964 het besluit viel om het werkstuk waaraan werkgroep en afdeling werkten te publiceren, werd direct ook bepaald dat niet de hoogleraren, maar de afdeling hiervoor de verantwoordelijkheid zou dragen.[4] Daarnaast hamerde de werkgroep er op dat de Proeve waaraan zij werkte nadrukkelijk niet een ‘politiek’ maar een ‘juridisch-technisch’ werkstuk zou worden.[5]

Evenals als de commissie-Van Schaik in 1950 was de werkgroep haar vergaderingen niet begonnen met algemene beschouwingen.[6] In plaats daarvan hadden de hoogleraren direct al hun tanden mogen zetten in de verhouding tussen grondwet en internationale mensenrechtenverdragen en daaruit voortvloeiende kwesties als de regeling van de grondrechten en de invoering van rechterlijke toetsing. Deze grote thema’s zouden tot en met de zomer van 1964 de maandelijkse vergaderingen van de werkgroep overheersen. Aangezien tussentijds duidelijk was geworden dat de werkgroep toewerkte naar een nieuwe, verkorte grondwet die slechts via een algehele grondwetsherziening te realiseren was hield zij zich daarnaast enkele malen bezig met de publieke interesse voor de grondwet, onder meer via lezingen en een prijsvraag.[7]

Voor de zomer had de werkgroep bovendien de eerste proeven van de door de afdeling drastisch ingekorte hoofdstukken 2 en 3 van de grondwet besproken. In september 1964 zouden deze bespreking voor wat betreft de andere hoofdstukken worden voortgezet. Daartoe stond de werkgroep in oktober 1964 eerst kort stil bij de systematiek van dit nieuwe grondwetsontwerp en bij de herzieningsprocedure. Vervolgens behandelden de vergaderingen, op basis van voorstellen van de afdeling, achtereenvolgens de vertrouwde hoofdstukken 2 (Koning) en 3 (Staten-Generaal) opnieuw evenals ‘nieuwe’ hoofdstukken als dat over Wetgeving en bestuur, waarin bepalingen uit de bestaande hoofdstukken 2 en 3, maar ook 7 (Justitie), 9 (Financiën), 10 (Defensie) en 12 (Onderwijs) waren samengebracht.

Daarnaast stond de werkgroep soms wat langer stil bij inhoudelijke kwesties, die door nota’s van de afdeling waren voorbereid. Vanwege herhaaldelijke verzoeken daartoe uit het parlement kon de Proeve bijvoorbeeld niet voorbij gaan aan de overweging van een preambule.[8] Ook besprak de werkgroep, vanuit het oogpunt dat een ‘stoutmoediger’ Proeve gemakkelijker de gewenste publieke belangstelling zou kunnen bereiken, ook bijvoorbeeld het schrappen van de bepaling over evenredige vertegenwoordiging en het verruimen van de mogelijkheden voor het werken van de Staten-Generaal in verenigde vergadering.[9]

Een versnelling van het vergadertempo vanaf januari 1965 tot tweewekelijkse en later zelfs wekelijkse bijeenkomsten zorgde ervoor dat de werkgroep begin april in eerste lezing en op 21 april ook in tweede lezing haar werk aan de Proeve kon afsluiten.

Rapportage

Dat de Proeve toch pas in september 1966 zou worden gepubliceerd had deels te maken met het direct op de activiteiten van de werkgroep volgende interdepartementale overleg over dit ambtelijke stuk.[10] Beslissender was echter het feit dat er in april 1965 een kabinetswisseling plaatsvond. Niet geestelijk vader van de Proeve Toxopeus, maar zijn in Kamerdebatten uit 1964 nog belangrijkste criticus J. Smallenbroek zou in september 1966 als minister van Binnenlandse Zaken de Proeve aan het publiek presenteren. Nog weer twee kabinetten later zouden deze Proeve en de commentaren die deze in het publieke debat had opgeroepen de basis vormen voor de instelling van toch weer een staatscommissie: de Commissie-Cals/Donner.

Handelingen der Eerste Kamer (HEK) 1963-1964 (18-03-1964) 591; J.J. Pelle, In de staatsrechtgeleerde wereld. De politieke geschiedenis van hoofdstuk 1 van de Grondwet 1983 (Rotterdam/ Deventer 1998) 30-31.

Nota Jeukens voor minister 01-08-1963 in commissiearchief (3) NL-HaNA, BiZa/Juridisch Adviseur, 2.04.63, inv.nr. 8; uitnodigingsbrief aan hoogleraren 02-12-1964 in idem inv. nr. 9; nota Van Maarseveen 26-03-1964 in commissiearchief (1) NL-HaNA, BiZa/Grondwetszaken, 5.068.5283, inv.nr. 835.

HEK 1963-1964 (18-03-1964) 589. De uitspraken van de minister werden op 31-03-1964 door Van Maarseveen in een nota (G64/N32) aan de werkgroep voorgelegd, zie commissiearchief (1) inv.nr. 10.

Notulen 10-09-1964, herhaald in notulen 07-01-1965. De suggestie voor publicatie van een ambtelijk werkstuk was overigens al eerder gedaan: notulen 22-04-1964. De publicatie van de Proeve werd aangekondigd in de troonrede van 1964.

Toch waren de hoogleraren wel naar politieke kleur verdeeld: Jeukens was van KVP-huize, Donner ‘vertegenwoordigde’ de ARP, Rijpperda Wierdsma de VVD en Van der Hoeven de PvdA. Oud gold als ‘primus inter pares’ en kon daarom niet worden gepasseerd, aldus de stafafdeling. Nota Verhoeff aan minister 02-10-1963 in commissiearchief (3) inv.nr. 9. Over de ‘juridische’ werkwijze, zie notulen 22-04-1964, notulen 11-05-1964 en notulen 06-11-1964.

Notitie van Maarseveen 10-01-1964 en ‘werknota’ (G64/N6) 29-01-1964 in commissiearchief (1) inv.nr. 10.

Notulen 10-02-1964; notulen 22-04-1964; notulen 04-08-1964; nota Van Maarseveen 31-03-1964 (G64/N32) in commissiearchief (1) inv.nr. 10. Zie over de initiatieven om publieke belangstelling te wekken ook Karin van Leeuwen, Heimwee naar 1917? Nieuwe vormen van politieke participatie en de voorbereiding van een grondwetsherziening in de jaren zestig (ongepubliceerd congrespaper Kossmann instituut Groningen 2008).

Nota Verhoeff 21-12-1964 en nota Van Maarseveen 13-01-1965 (G65/N4), beiden in commissiearchief (1) inv.nr. 12. Tevens notulen 16-10-1964, notulen 22-01-1965 en notulen 05-02-1965.

Notulen 27-11-1964, tevens notulen 06-11-1964, notulen 02-04-1965 en notulen 20-04-1965. De werkelijke beslissing over de evenredige vertegenwoordiging viel volgens Donner tijdens een niet genotuleerde lunch van de werkgroep, Van Maarseveen bestrijdt deze interpretatie. Zie de briefwisseling tussen Donner en Van Maarseveen hierover in archief A.M. Donner (privéarchief).

De stukken van dit interdepartementaal overleg en van en over het overleg in de ministerraad zijn te vinden in commissiearchief (1) inv.nr. 34.


Noten


[1]

Handelingen der Eerste Kamer (HEK) 1963-1964 (18-03-1964) 591; J.J. Pelle, In de staatsrechtgeleerde wereld. De politieke geschiedenis van hoofdstuk 1 van de Grondwet 1983 (Rotterdam/ Deventer 1998) 30-31.

[2]

Nota Jeukens voor minister 01-08-1963 in commissiearchief (3) NL-HaNA, BiZa/Juridisch Adviseur, 2.04.63, inv.nr. 8; uitnodigingsbrief aan hoogleraren 02-12-1964 in idem inv. nr. 9; nota Van Maarseveen 26-03-1964 in commissiearchief (1) NL-HaNA, BiZa/Grondwetszaken, 5.068.5283, inv.nr. 835.

[3]

HEK 1963-1964 (18-03-1964) 589. De uitspraken van de minister werden op 31-03-1964 door Van Maarseveen in een nota (G64/N32) aan de werkgroep voorgelegd, zie commissiearchief (1) inv.nr. 10.

[4]

Notulen 10-09-1964, herhaald in notulen 07-01-1965. De suggestie voor publicatie van een ambtelijk werkstuk was overigens al eerder gedaan: notulen 22-04-1964. De publicatie van de Proeve werd aangekondigd in de troonrede van 1964.

[5]

Toch waren de hoogleraren wel naar politieke kleur verdeeld: Jeukens was van KVP-huize, Donner ‘vertegenwoordigde’ de ARP, Rijpperda Wierdsma de VVD en Van der Hoeven de PvdA. Oud gold als ‘primus inter pares’ en kon daarom niet worden gepasseerd, aldus de stafafdeling. Nota Verhoeff aan minister 02-10-1963 in commissiearchief (3) inv.nr. 9. Over de ‘juridische’ werkwijze, zie notulen 22-04-1964, notulen 11-05-1964 en notulen 06-11-1964.

[6]

Notitie van Maarseveen 10-01-1964 en ‘werknota’ (G64/N6) 29-01-1964 in commissiearchief (1) inv.nr. 10.

[7]

Notulen 10-02-1964; notulen 22-04-1964; notulen 04-08-1964; nota Van Maarseveen 31-03-1964 (G64/N32) in commissiearchief (1) inv.nr. 10. Zie over de initiatieven om publieke belangstelling te wekken ook Karin van Leeuwen, Heimwee naar 1917? Nieuwe vormen van politieke participatie en de voorbereiding van een grondwetsherziening in de jaren zestig (ongepubliceerd congrespaper Kossmann instituut Groningen 2008).

[8]

Nota Verhoeff 21-12-1964 en nota Van Maarseveen 13-01-1965 (G65/N4), beiden in commissiearchief (1) inv.nr. 12. Tevens notulen 16-10-1964, notulen 22-01-1965 en notulen 05-02-1965.

[9]

Notulen 27-11-1964, tevens notulen 06-11-1964, notulen 02-04-1965 en notulen 20-04-1965. De werkelijke beslissing over de evenredige vertegenwoordiging viel volgens Donner tijdens een niet genotuleerde lunch van de werkgroep, Van Maarseveen bestrijdt deze interpretatie. Zie de briefwisseling tussen Donner en Van Maarseveen hierover in archief A.M. Donner (privéarchief).

[10]

De stukken van dit interdepartementaal overleg en van en over het overleg in de ministerraad zijn te vinden in commissiearchief (1) inv.nr. 34.

Grondwetten

De discussies in de notulen hebben de hieronder vermelde grondwet tot uitgangspunt.
Kies voor de integrale grondwettekst: pdf-grondwet.
Kies voor de historie per artikel: Nederlandse grondwet (PDC).



Notulen

Plenair:
Toon Plenair Verberg Plenair

Verslag

Plenair:
Toon Plenair Verberg Plenair

Zoeksystemen

Toon Verberg

Algemeen:

Naam, varianten Werkgroep hoogleraren
Opdracht commissie Grondwetsherziening
Jaren 1963-1966
Datum eindverslag 1966
Verslagen

Proeve van een nieuwe grondwet (ministerie van Binnenlandse Zaken) (Den Haag, 1966).

Literatuur

Documentatiereeks Naar een nieuwe Grondwet? (Den Haag, 1968 – 1986) [de delen 1-6 werden bewerkt door H. van Maarseveen, de overige door de afdeling Grondwetszaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken]; afzonderlijke delen:

- Deel 1: De parlementaire geschiedenis van de Proeve van een nieuwe Grondwet (1950 – begin 1967), 1968.

- Deel 2: Adviezen van politieke en maatschappelijke organen over vernieuwing van Grondwet en Kieswet (1967- mei 1968), 1969.

- Deel 3: Adviezen van politieke en maatschappelijke organen over vernieuwing van Grondwet en Kieswet (juni 1968 - juli 1969), 1969.

- Deel 4: Adviezen van politieke en maatschappelijke organen over vernieuwing van Grondwet en Kieswet (augustus 1969 -  januari 1970), 1970.

 

Audiovisuele bronnen

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid:

- doc. ID 162263. Televisie, opname 10-09-1964, plechtige opening Staten-Generaal 1964, mogelijke herziening grondwet.

- (geen Doc. ID). Journaal, televisie, opname 10-05-1966, professor P.J. Oud over verschenen 'Proeve van een nieuwe grondwet'.

- doc. ID 302181. Journaal, televisie, opname 31-12-1966, jaaroverzicht journaal, presentatie 'Proeve van een nieuwe grondwet' met een verklaring van professor P.J. Oud.

Opmerkingen

De 'Werkgroep-Proeve' was een informele werkgroep van niet-ambtelijke staatsrechtsdeskundigen, bedoeld als buiten-ambtelijk klankbord voor de in november 1963 ingestelde afdeling Grondwetszaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze afdeling kreeg de opdracht na overleg met de werkgroep advies uit te brengen over de vraag welke veranderingen in de grondwet zouden moeten worden aangebracht, dit ter stimulering van de (maatschappelijke) gedachtenwisseling over deze kwestie.


Leden:


Overige betrokkenen:



Archivalia:

1 
Aard van de documentatie commissiearchief; ambtelijke ondersteuning; overige documentatie
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Grondwetszaken (onbekend)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (5.068.5283)
Openbaarheid onbekend
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 5.068.5283
Inventarisnummers 1, 3-4, 10-13, 15-17, 29, 31-34, 39, 51-54, 59, 102-105, 204, 207, 270, 835, 878
Inhoud

inv. nr. 1. Totstandkoming van het Koninklijk Besluit van 17 december 1963 (Stb. 536) ter bekendmaking van de tekst der herziene Grondwet, 1963 (Grondwetsherziening 1963).

Dossier van de Juridisch Adviseur van Binnenlandse Zaken, bevattende het ontwerp voor en een afschrift van het KB ter bekendmaking van de herziene grondwet; meerdere exemplaren van de tekst van de grondwet, met handgeschreven correcties naar de herziening van 1963; correspondentie.

 

inv. nr. 3. Instemming tot deelname aan en continuering van de werkgroep en de vaststelling van de tegemoetkomingen aan de deelnemers, 1963–1965.

Correspondentie tussen de vijf hoogleraren-leden en de afdeling Grondwetszaken over hun bereidheid tot deelname aan de werkgroep (1963); correspondentie met de werkgroepsleden over het functioneren van de werkgroep en de ondersteuning daarbij door de afdeling Grondwetszaken, onder meer door het toezenden van literatuur en het toekennen van een vergoeding (1963-1965) en over de continuering van de werkgroep na het gereedkomen van de 'Proeve' (1965).

 

inv. nr. 4. Aanwijzing van en overleg met contact-ambtenaren van andere ministeries in verband met de herziening van de Grondwet, 1963–1966.

Correspondentie met diverse ministeries over de desiderata voor een komende grondwetsherziening, over de aanwijzing van contact-ambtenaren en over het functioneren van de groep van contact-ambtenaren (van het overleg met deze groep is ook een vergaderverslag aanwezig); voorts correspondentie met de Raad van State.

 

inv. nr. 835. Instelling, samenstelling en reorganisatie Afdeling Grondwetszaken, 1963–1979.

Dossier van secretaris-generaal Günter van Binnenlandse Zaken.

 

inv. nrs. 10-13 en 15-17. Werkgroep van hoogleraren teneinde advies uit te brengen over veranderingen, welke in de Grondwet moeten worden aangebracht, 1963–1965.

De inv. nrs. 10-13 bevatten de vergaderverslagen over de jaren 1964–1965, de inv. nrs. 15-17 de vergaderstukken over dezelfde periode (dossiers van de afdeling Grondwetszaken). De inv. nrs. 10-13 bevatten stukken van de werkgroep-Proeve, geordend per vergadering; daarnaast zijn ook ambtelijke stukken over de voortgang van de werkgroep aanwezig. De inv. nrs. 15-17 zijn stukken van de werkgroep-Proeve, geordend op onderwerp. Deze dossiers bevatten fragmenten uit vergaderverslagen, nota's en concept-hoofdstukken van de Proeve van een nieuwe Grondwet, naar grondwetshoofdstuk en daarbinnen naar artikel geordend.

- inv. nr. 10. 10-2-1964 tot 16-10-1964.

Correspondentie, convocaties, nota's, documentatie en vergaderverslagen van en betreffende de werkgroep-Proeve. Tevens enkele ambtelijke nota's en notities over deze werkgroep en een stuk van de afdeling Grondwetszaken.

- inv. nr. 11. 6-11-1964 tot 18-12-1964.

Convocaties, nota's, vergaderverslagen en concept-hoofdstukken van de 'Proeve'.

- inv. nr. 12. 7-1-1965 tot 5-2-1965.

Convocaties, nota's, vergaderverslagen en concept-hoofdstukken van de 'Proeve'

- inv. nr. 13. 5-3-1965 tot 21-4-1965.

Convocaties, correspondentie, nota's, vergaderverslagen en concept-hoofdstukken van de 'Proeve'.

- inv. nr. 15. Grondrechten, de Koning (Proeve hoofdstuk 1-2, afdeling 1), 1964–1965.

- inv. nr. 16. Ministers en staatssecretarissen, Staten-Generaal (Proeve hoofdstuk 2, afdeling 2 - hoofdstuk 3), 1964–1965.

- inv. nr. 17. Vaste Colleges, wetgeving en bestuur, rechtspraak, openbare lichamen, herziening van de Grondwet (Proeve hoofdstukken 4-8), 1964–1965. Publicatie van [en reacties op] de Proeve van een nieuwe Grondwet, 1964–1976.

 

inv. nr. 29. Nota aan de minister, Kamervragen, overleg, persberichten, advies van de Raad van State en de herdruk, 1964–1970.

Stukken betreffende de publicatie van de Proeve van een nieuwe Grondwet, in het bijzonder ten aanzien van de verantwoordelijkheid van de regering hiervoor (vooral 1966). Daarnaast onder andere nota's aan de minister van Binnenlandse Zaken in verband met overleg over de diverse hoofdstukken van de 'Proeve'; betreffende de toezending van de 'Proeve' aan diverse personen en instanties en de eventuele uitvoering van voorstellen uit de 'Proeve'.

 

inv. nr. 31. Nota van de minister van Binnenlandse Zaken betreffende het beleid ten aanzien van de Grondwet, ter behandeling in de ministerraad, 1965.

Bevat de genoemde nota en twee exemplaren van de 'Proeve'.

 

inv. nr. 32. Aantekeningen op vervallen bepalingen, vergelijkend overzicht van de teksten van de bestaande Grondwet en correcties van de Proeve, 1965.

Vergelijkende overzichten van de vigerende grondwet en de 'Proeve'; tevens een concept van de 'Proeve'.

 

inv. nr. 33. Eindredactie van de Proeve, 1965.

Concept met marginalia.

 

inv. nr. 34. Voorbereiding tot herziening van de Grondwet, 1965–1968.

Stukken betreffende de voorbereiding van opeenvolgende nota's over het beleid ten aanzien van grondwetsherziening, achtereenvolgens van de kabinetten-Cals, Zijlstra en De Jong (1965-1967), en de voorbereiding van en het overleg met de Commissie-Cals/Donner. (Concept-)nota's en notities; stukken betreffende interdepartementaal overleg en overleg in de ministerraad; overleg met de Vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer en de instelling van de Bijzondere Kamercommissie (Commissie-Den Uyl); correspondentie met diverse instituten over een reactie op de 'Proeve'; een verzoek van Zuid-Vietnam om gegevens over de totstandkoming van de Nederlandse grondwet; stukken betreffende overleg tussen de minister en de voorzitters van de staatscommissie-Cals/Donner; interne stukken met betrekking tot de procedure voor de indiening van wetsontwerpen tot grondwetsherziening.

 

inv. nr. 39. Wijziging van de procedure tot herziening van de Grondwet, 1966.

Stukken betreffende een nota voor de ministerraad over wijziging van de procedure van grondwetsherziening vóór de verkiezingen van 1967, naar aanleiding van de voorstellen uit de 'Proeve'. Ambtelijke nota's en notities, uittreksels uit ministerraadsnotulen, correspondentie.

 

inv. nr. 204. Documentatie, 1966–1976.

Dossier over het bijeenbrengen en bijhouden van een lijst van documentatie op het gebied van grondwetsherziening, naar aanleiding van de publicatie van de 'Proeve'. Dergelijke lijsten, getiteld 'Over de Proeve', delen I-VI, interne correspondentie hierover en correspondentie over de toezending van de lijsten.

 

inv. nr. 878. Prijsvraag onder de studenten van de Nederlandse Universiteiten en Hogescholen om een ongepubliceerde studie over de veranderingen in de opvattingen omtrent de betekenis van de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1945, 1964–1965.

Notities en nota's, correspondentie; stukken over de bijeenkomsten van een jury; persberichten en stukken over de voorbereiding van twee ministeriële besluiten betreffende de prijsvraag; een reglement; en de twee inzendingen.

 

inv. nr. 207. Totstandkoming van adviesaanvragen van de minister van Binnenlandse Zaken aan colleges, instellingen, en besturen inzake de grondwetsherzieningen naar aanleiding van het publiceren van de 'Proeve', 1966–1971.

Correspondentie met diverse instellingen, organisaties en ministers over het verzoek om een advies over de 'Proeve'.

 

inv. nrs. 51-54. Correspondentie inzake adviezen door derden naar aanleiding van 'De proeve van de nieuwe Grondwet', alfabetisch geordend op naam van de adviesverstrekker, 1966–1970.

Na het verschijnen van de 'Proeve' verzocht de regering een aantal instellingen uit het politieke en maatschappelijke leven een (te publiceren) advies uit te brengen omtrent de wenselijkheid van veranderingen. Ook individuele burgers werden uitgenodigd te reageren. De adviezen vanuit het politieke en maatschappelijke leven (inv. nrs. 51-54 en hierna 270) werden doorgezonden aan de Staatscommissie van Advies inzake Grondwet en Kieswet (Commissie-Cals/Donner; zie inv. nrs. 102-104) en gepubliceerd in de Staatscourant en in afzonderlijke uitgaven van het ministerie van Binnenlandse Zaken (zie hierover beneden inv. nr. 105). Sommige instanties adviseerden direct aan de staatscommissie: zie inv. nr. 59.

-inv. nr. 51. A-F, 1967–1970.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook de ongepubliceerde adviezen van de Algemene Rooms-Katholieke Ambtenarenvereniging en R.R. Baar.

-inv. nr. 52. G-L, 1966–1969.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook de ongepubliceerde adviezen van: de Nederlandse Vereniging voor Gemeentebelangen; 'De Gemeenteraad'; J.B. de Geus; K. Helderman; H. Daudt; M.S. van Oosten; de Koninklijke Nederlandse Vereniging 'Ons Leger'; H.J.J. Overgaauw en D.J. van der Spek; P. van Loon.

- inv. nr. 53. P-R, 1966–1969.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook het ongepubliceerde advies van de Parlementaire Pers Club.

- inv. nr. 54. S-W, 1966–1969.

Correspondentie met de adviesverstrekkers; in bijlage de bedoelde adviezen, maar ook tussentijdse adviezen, reacties en documentatie. Bevat naast de gepubliceerde adviezen ook de ongepubliceerde adviezen van: L.W.G. Scholten, J.B. Tamsma en W.A.M. van Dijk; artikelen uit Waterschapsbelangen en uit het het Weekblad voor de Nederlandse Bond van gemeente-ambtenaren; het advies van de commissie-Grondwetsherziening van de SER.

 

inv. nr. 270. Het adviseren aan diverse instanties inzake de grondwetsherziening, alfabetisch geordend op naam van aanvrager, 1966–1971.

Ambtelijke adviezen naar aanleiding van de 'Proeve' (vgl. hierbij de inv. nrs. 51-54). Adviezen van: de Hoge Raad; de Hoge Raad van Adel; het Hoog Militair Gerechtshof; het Humanistisch Verbond; het Instituut voor Bestuurswetenschappen; het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken; J. Keizer te Amsterdam; de Nationale Raad van Advies inzake Hulpverlening aan Minder Ontwikkelde Landen; de Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn; de Nederlandse Orde van Advocaten; de Nederlandse vereniging van Journalisten; de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en gelijk Staatsburgerschap; de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak; de omroeporganisaties KRO, NCRV en VARA;de Onderwijsraad.

 

inv. nr. 105. Evaluatie, brieven, achtergrondinformatie en persberichten, 1968–1971.

Dossier betreffende de publicatie van de adviezen van politieke en maatschappelijke organisaties uit de inv. nrs. 51-54: voorbereidende nota's en notities, correspondentie met de drukker en met de adviesverstrekkers, drukproeven, concepten, persbericht.

 

inv. nrs 102-104. Ingekomen adviezen aan de minister van Binnenlandse Zaken uitgebracht door politieke en maatschappelijke organisaties en instellingen wier oordeel is gevraagd over de in 1966 verschenen 'Proeve van een nieuwe grondwet', in alfabetische volgorde.

Het betreft hier veelal afschriften of fotokopieën (vergelijk voor de originelen hierboven inv. nrs. 51-54). Voorin inv. nr. 102 een tweetal chronologische overzichten van tussen 1967 en 1970 ingekomen adviezen.

- inv. nr. 102. A-H, 1967-1969.

Algemene Bond van Onderwijzend Personeel/Vereniging voor Openbaar Onderwijs, Algemene Rekenkamer, Algemene Rooms-Katholieke Ambtenarenbond (ARKA), Boeren-Partij, Centrale Raad van Beroep, Centrale Raad voor de Volksgezondheid, College van Beroep voor het Bedrijfsleven, Communistische Partij van Nederland (CPN), Commissie van Advies inzake Volkenrechtelijke Vraagstukken, D’66 ('Rapport over de herziening van het kiesstelsel voor de Staten-Generaal'), D’66 ('Rapport betreffende staatsrechtelijke vernieuwing' en algemene reactie op de 'Proeve'), H.K.M. Defares te Odijk, de minister van Financiën (opmerkingen), Fryske Nasjonale Partij, Gedeputeerde Staten van Drenthe, Friesland, Gelderland, Groningen, Limburg, Noord-Brabant, Noord-Holland, Overijssel, Utrecht, Zeeland en Zuid-Holland, Gereformeerd Politiek Verbond/Nationaal Evangelisch Verbond, Hoge Raad der Nederlanden, Hoge Raad van Adel, Hoog Militair Gerechtshof, Humanistisch Verbond.

- inv. nr. 103. I-R, 1967-1968.

Instituut voor Bestuurswetenschappen, Interkerkelijk Contact in Overheidszaken, Interprovinciale Werkgroep Grondwetsherziening, Keizer, J., te Amsterdam, KRO/NCRV/VARA, omroepverenigingen, Dr. A. Kuyper-Stichting (interim-rapport), Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn, Nederlandse vereniging van Journalisten, Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en gelijk Staatsburgerschap, Onderwijsraad, Nederlandse Orde van Advocaten, Parlementaire Persclub, Pacifistisch Socialistische Partij, Persraad, Protestantse Unie, Raad van State, vierde afdeling, Raad van de Waterstaat, Raad voor de Jeugdvorming, Raad voor de Kunst, Raad voor de Territoriale Decentralisatie, Radioraad.

- inv. nr. 104. S-W, 1968-1970.

De Savornin Lohmanstichting (diverse rapporten en 'interim-rapporten'), Sociaal-Economische Raad, Staatkundig-Gereformeerde Partij, Prof. Mr. B.M. Teldersstichting, Unie van Waterschapbonden, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Vereniging voor Belastingwetenschap, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (rapport 'Kiezer-gekozene'), Wiardi Beckman-Stichting (interimrapport).

 

inv. nr. 59. Fryske Nasjonale Partij, De Gemeenteraad, Advies Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn, Nederlandse Vereniging van Journalisten, Partij van de Arbeid, Persraad, De Savornin Lohman Stichting, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, Vereniging voor Openbaar Onderwijs en de Hoge Raad der Nederlanden, 1968-1970.

Deze omslag bevat rechtstreeks bij de staatscommissie-Cals/Donner ingekomen adviezen en daarmee samenhangende correspondentie; begeleidende brieven bij de toezending van andere adviezen aan de commissieleden.

 

Opmerkingen overig

Het archief bevond zich in 2009 nog onder het beheer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, maar zou op afzienbare termijn worden overgedragen aan het Nationaal Archief.


2 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Algemene Zaken / Kabinet Minister-President (1942-1979)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.03.01)
Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.03.01
Inventarisnummers 1107, 1132-1133, 1138-1139
Inhoud

inv. nr. 1107. Stukken betreffende wijzigingen en uitvoering van de kieswet en andere verkiezingsaangelegenheden (1945-1969).

Ambtelijk dossier betreffende de Kieswet, het eindrapport van de Commissie-J. Donner, de herziening van de grondwet in 1963 en de instelling van de Commissie-Cals/Donner, specifiek met betrekking tot het kiesstelsel. Vooral stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president.

 

inv. nrs. 1132-1133. Stukken betreffende wijzigingen van de Grondwet (1945-1969)

- inv. nr. 1132. 1951-1965.

Grondwetsherzieningsbeleid: voorbereiding van de grondwetsherzieningen van 1956 en 1963; instelling van de afdeling Grondwetszaken. Het dossier bevat overwegend stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president.

- inv. nr. 1133. 1966-1969.

Grondwetsherzieningsbeleid: voorbereiding van de Proeve van een nieuwe Grondwet en de grondwetsherziening 1971; instelling van de Commissie-Cals/Donner. Het dossier bevat overwegend stukken ter behandeling in de ministerraad, notities voor de ministerpresident en correspondentie met het ministerie van Binnenlandse Zaken.

 

inv. nr. 1138. Documentatie en aantekeningen van mr. J.H. Kist betreffende de Grondwet, Grondwetsherzieningen en in het bijzonder de ministeriële verantwoordelijkheid voor het optreden van het Staatshoofd (1955-1965).

Documentatie betreffende de relatie regering-koning en betreffende regelingen voor de kroon in de grondwet, tevens enkele stukken over de 'Proeve'.

 

inv. nr. 1139. [Stukken betreffende de in- en samenstelling en taak van de Staatscommissie van Advies inzake de Grondwet en Kieswet (Commissie-Cals/Donner) (1961-1969)] Algemeen (1961-1969). NB. Bevat bescheiden afkomstig uit de collectie-Van Nispen.

Dossier betreffende de 'Proeve'; het overleg met de Commissie-Cals/Donner en de Bijzondere Commissie-Den Uyl; de nota 'Grondwetsherzieningsbeleid'. Voornamelijk stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president. Tevens aanwezig is (persoonlijke) correspondentie van Van Nispen met H.Th.J. van Maarseveen.

 


3 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, Bureau Juridisch adviseur ((1950) 1954-1969)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.04.63)
Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.04.63
Inventarisnummers 8-10
Inhoud

inv. nrs. 8-9. Stukken betreffende voorbereiding van de partiële herziening van de grondwet (Grondwetsherziening 1963), 1956-1964.

Deze inventarisnummers met ambtelijke stukken zijn onderverdeeld in Romeins genummerde omslagen I-XII (waarvan de nummers VII, IX, XI ontbreken) en enkele ongenummerde omslagen. Van de genummerde omslagen zijn de opschriften hieronder overgenomen.

 

inv. nr. 8 bevat de omslagen:

- (ongenummerde omslag).

Enkele nota's aan de minister van Binnenlandse Zaken betreffende de de grondwetsherziening van 1963, de instelling van de afdeling Grondwetszaken en de werkgroep van hoogleraren (Werkgroep-Proeve), 1963-1964.

- I. Algemeen, 1960/1962.

Vaststelling van onderwerpen voor grondwetsherziening: nota's, correspondentie en uittreksels uit de notulen van de ministerraad.

- II. Diverse artikelen, 1956-1962.

Correspondentie, Kamerstukken en nota's over de wens tot herziening van de artikelen 159, 185, 206 en 209 GW 1956.

- III. Ontwerp van wet betreffende samenvoeging van eedformules, 1960/1962.

Correspondentie, Kamerstukken, nota's en advies van de Raad van State.

- IV. Wijziging van de bepalingen inzake de troonopvolging (artt. 10-14, 17 en 20); eerste lezing; wet van 28.2.1963, Stb. 62. 1961/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp.

 

inv. nr. 9 bevat de omslagen:

- V. Wijziging van de bepalingen inzake de troonopvolging (artt. 10-14, 17 en 20); tweede lezing; wet van 14.11.1963, Stb. 462. 1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de behandeling van het wetsontwerp in tweede lezing en de plechtige afkondiging.

- VI. Wijziging van de bepalingen inzake Ned. Nieuw Guinea (artt. 1, 2, 132 en 178); eerste lezing, wet van 28.2.1963, Stb, 63. 1961/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp. Bevat tevens stukken van de 'Commissie interpretatie en toepassing Statuut' (werkgroep-Kan).

- VIII. Wijziging van de bepalingen inzake de leeftijd van het actief kiesrecht (artt. 90, 137 en 152); eerste lezing; wet van 28.2.1963, Stb. 64. 1960/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp.

- X. Wijziging van de bepalingen inzake de leeftijd van het passief kiesrecht (art. 94); eerste lezing; wet van 28.2.1963; Stb. 65. 1962/1963.

Nota's, notities, ontwerpen, correspondentie en Kamerstukken betreffende de voorbereiding en behandeling van het wetsontwerp.

- XII. Plechtige afkondiging Grondwetswijzigingen en bekendmaking van de tekst der Herziene Grondwet. Besluit van 17.12.1963, Stb. 536. 1963.

Stukken betreffende de organisatie van de bekendmaking van de herziene grondwet.

- (ongenummerd)

Voorstel tot instelling van de werkgroep van hoogleraren (werkgroep-Proeve) en de bereidverklaringen van de beoogde leden van deze werkgroep.

 

inv. nr. 10. Stukken betreffende advisering bij de instelling en samenstelling van een werkgroep van hoogleraren tot herziening van de Grondwet, 1963.

Dit inventarisnummer ontbreekt (2007). Mogelijk bevatte het oorspronkelijk de inhoud van de ongenummerde omslagen, genoemd onder inv. nrs. 8 en 9.



Werkwijze:



Scans:


Grondwetten

De discussies in de notulen hebben de hieronder vermelde grondwet tot uitgangspunt.
Kies voor de integrale grondwettekst: pdf-grondwet.
Kies voor de historie per artikel: Nederlandse grondwet (PDC).



Notulen

Plenair:

Verslag

Plenair:

Zoeksystemen